Το 1829 μετά την μάχη της Πέτρας της Βοιωτίας που είναι και η τελευταία του Αγώνα για την απελευθέρωση των Ελλήνων ύστερα από 350 και πλέον χρόνια σκληρής δουλείας, οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να] συνθηκολογήσουν με τους εξεγερθέντες Έλληνες και να τους αναγνωρίσουν το δικαίωμα ελεύθερης ζωής.
Το Σεπτέμβριο του 1829 η Ελλάδα και επίσημα πλέον ανακηρύσσεται ανεξάρτητο κράτος και αναγνωρίζεται από τις μεγάλες δυνάμεις, Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία. Το νέο Ελληνικό κράτος μικρό μεν αλλά ελεύθερο περιελάμβανε την Πελοπόννησο και το μεγαλύτερο μέρος της Στερεάς Ελλάδας. Οι Αγωνιστές γυρίζουν σπίτια τους και αρχίζει πλέον ο ελεύθερος και ειρηνικός βίος.
Πρώτη φροντίδα όλων των Αγωνιστών είναι η αναγνώριση από την Πολιτεία, των εκδουλεύσεών των προς την Πατρίδα και η αντάξια αμοιβή τους είτε υλικά με την απονομή σύνταξης ή η χορήγηση κάποιου βοηθήματος είτε ηθικά με την απονομή βαθμών και Εθνοσήμων (Παρασήμων ) κ.λ.π. Η Πολιτεία για το σκοπό αυτό συγκρότησε δεκαμελή επιτροπή με το ΦΕΚ 9/13-3-1833 Βασιλικό Διάταγμα για την εξέταση των εκδουλεύσεών όλων των Αξιωματικών των διαλυθέντων άτακτων στρατευμάτων και όλων των πολεμιστών του Αγώνα και είχε πρόεδρο τον Υπουργό Στρατιωτικών κ. Κων/νο Ζωγράφο.
Η πρώτη αυτή επιτροπή κλήθηκε να εξετάσει όλες τις αιτήσεις για την αναγνώριση των Αγώνων και Θυσιών των Αγωνιστών, χωρίς να καταλήξει σε κανένα αποτέλεσμα, εκτός βέβαια των οπλαρχηγών του Αγώνα που τους έγινε αποκατάσταση, με την παραχώρηση γης από τα εγκαταλειμμένα τσιφλίκια των Τούρκων, όπως επίσης και την απονομή παρασήμων και βαθμών στη Στρατιωτική Ιεραρχία με τους αντίστοιχους μισθούς.
Βέβαια η Πολιτεία δεν διατήρησε στους οπλαρχηγούς τους βαθμούς που είχαν πάρει στα πεδία των μαχών, που σχεδόν όλοι είχαν πάρει το βαθμό του Στρατηγού, αλλά τους κατάταξε σε κατώτερους βαθμούς, ανάλογα με την προσφορά και τις προσβάσεις που είχαν αυτοί στις κατά καιρούς Κυβερνήσεις. Έτσι τον βαθμό του Στρατηγού διατήρησαν ελάχιστοι από τους Αγωνιστές, οι δε υπόλοιποι κατατάγηκαν σε κατώτερες βαθμίδες.
Ο Καπετάν Γεωργάκης Χελιώτης που εθεωρείτο από τους ανδρειότερους συμπολεμιστές των Παπαρσένη Κρέατα, Νικηταρά κ.λ.π., υπηρέτησε πάντοτε σαν οπλαρχηγός του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη και έλαβε μέρος σε δεκάδες μάχες, είχε διακριθεί ιδιαίτερα στην εκστρατεία της Αττικής όπου είχε προαχθεί σε Αντιστράτηγο και σαν χιλίαρχος έμεινε στην προφυλακή μέχρι το 1829 που είναι το τέλος του Αγώνα και αυτόν η πρώτη
107
επιτροπή τον κατέταξε στη Βασιλική Φάλαγγα με τον βαθμό του Ταγματάρχη με μισθό 10.000 γρόσια το Μήνα.
Δίκαια δε η γυναίκα του αργότερα διαμαρτυρήθηκε προς την Επιτροπήν Αγώνα γι αυτήν την αδικία όπως την χαρακτήριζε. Ο Καπετάν Γεωργάκης Χελιώτης στον πίνακα των δεκάδων Οπλαρχηγών της Κορινθίας είχε καταταγεί τρίτος στη σειρά αυτών μετά από τον Γιαννάκη Νοταρά και τον Παναγιωτάκη Νοταρά. Η πλούσια δε δράση αυτού έχει αναφερθεί εκτενέστερα σε προηγούμενο κεφάλαιο.
Μετά την συγκρότηση της πρώτης Επιτροπής που δεν μπόρεσε να λύσει κανένα πρόβλημα ακολούθησε η συγκρότηση και άλλων επιτροπών που η κάθε μία παρέπεμπε τα προβλήματα στην επόμενη.
Έτσι με το Φεκ 28,29/18-11-1845 Β. Διάταγμα συγκροτήθηκε η δεύτερη Επιτροπή που είχε πενήντα επτά μέλη με πρόεδρο τον Ιωάννη Κωλέττη και γραμματείς τον Παναγιώτην Σπανόπουλον και Νικόλαον Κοσομούλην. Και αυτή όμως δεν έλυσε κανένα πρόβλημα στα δέκα έξι χρόνια της θητείας της.
Με το Φεκ 57/21-9-1861 Β. Διάταγμα συγκροτήθηκε η τρίτη κατά σειράν Επιτροπή που αποτελείτο από 25 μέλη και είχε πρόεδρο τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο. Μετά τρία χρόνια δηλαδή το 1864 ανασυγκροτήθηκε η τρίτη Επιτροπή, η οποία περιελάμβανε είκοσι έξι μέλη από τα οποία τα δέκα τρία ανήκαν και στην προηγούμενη Επιτροπή, Πρόεδρος δε αυτής ήταν ο Γενναίος Κολοκοτρώνης και γραμματέας αυτής ο Ιωάννης Φιλήμονας. Σκοπός της τέταρτης και τελευταίας αυτής Επιτροπής ήταν η εξέταση και εκκαθάριση όλων των από της αρχής μέχρι τέλους του υπέρ Εθνικής Αυτονομίας Ιερού Αγώνα απαιτήσεων. Τα περισσότερα μέλη της τελευταίας αυτής Επιτροπής είχαν λάβει μέρος στον Ιερό Αγώνα, μέλος δε της Επιτροπής αυτής ήταν και ο Δημήτριος Τσώκρης.
Οι Αγωνιστές του Ιερού Αγώνα καλούνται και πάλι από την τελευταία αυτή επιτροπή να υποβάλλουν τα δικαιολογητικά τους, οι περισσότεροι όμως από αυτούς έχουν πεθάνει και τα δικαιολογητικά υποβάλλουν οι χήρες γυναίκες τους ή οι απόγονοι αυτών. Τότε ακριβώς, δηλαδή το έτος 1865, δημιουργείται και το πρώτο αρχείο των Αγωνιστών του 1821, από τα δικαιολογητικά που είχαν υποβληθεί και μπήκαν μέσα σε ατομικούς φακέλους που υπάρχουν μέχρι σήμερα ακόμα στην Εθνική Βιβλιοθήκη.
Το αρχείο φυσικά αυτό είναι ελλιπές, γιατί και τα δικαιολογητικά είναι ελάχιστα, αφού τα πρώτα που είχαν υποβληθεί στις προηγούμενες Επιτροπές είχαν χαθεί αλλά και για το λόγο ότι πολλοί Αγωνιστές είχαν πεθάνει και είτε δεν άφησαν απογόνους, είτε γιατί οι απόγονοι αυτών αδιαφόρησαν για τη συλλογή και υποβολή νέων δικαιολογητικών στην τελευταία αυτή Επιτροπή Αγώνων και θυσιών απογοητευμένοι από την παραμονή 32 ολόκληρων χρόνων και έτσι πολλοί από αυτούς έμειναν αφανείς ήρωες.
Από το γεγονός αυτό μπορούμε να βγάλουμε το συμπέρασμα ότι οι αγωνιστές του 1821, πανελλήνια, αλλά και ειδικότερα οι Χελιώτες δεν είναι
108
μόνο αυτοί που είναι γραμμένοι στο Μητρώο των Αγωνιστών, αλλά πολλοί άλλοι που για διάφορους λόγους έμειναν αφανείς. Για τους πολλούς όμως Αγωνιστές φαίνεται πως δεν πάρθηκε καμιά απόφαση στα 32 χρόνια που λειτούργησαν αυτές οι Επιτροπές και δεν έγινε καμιά αναγνώριση σε όλο αυτό το διάστημα, γιατί οι Αγωνιστές ήσαν πολλοί, σχεδόν όλοι οι μάχιμοι Έλληνες του Ελεύθερου Ελληνικού Κράτους και το νεοσύστατο τότε κράτος, χωρίς πόρους και με πληγές αγιάτρευτες από τον εννεαετή πόλεμο εναντίων των Τούρκων δυναστών, αλλά και από τον διχασμό και το αλληλοφάγωμα των Ελλήνων που από το πρώτο χρόνο της Επανάστασης εκδηλώθηκε, με ολέθρια αποτελέσματα, αφού το Κράτος τότε ασχολείτο περισσότερο με τις δίκες και καταδίκες των Αγωνιστών και Πρωταγωνιστών της Ελευθερίας του Ελληνικού Έθνους και δεν είχε πλέον τη δύναμη και την θέληση να ασχοληθεί με την αναγνώριση των Αγώνων και Θυσιών αυτού του βασανισμένου και ηρωικά αγωνιζόμενου λαού.
Οι Επιτροπές αλλάζουν και η μία διαδέχεται την άλλη. Οι δεκαετίες περνούν και κάθε μία Επιτροπή παραπέμπει τις υποθέσεις στην επόμενη που έρχεται, αφού στο μεταξύ οι περισσότεροι αγωνιστές έχουν πεθάνει και για πολλούς από αυτούς έχουν χαθεί και τα δικαιολογητικά και είναι αδύνατο να ευρεθούν άλλα αφού και οι περισσότεροι από τους Οπλαρχηγούς που είχαν εκδώσει τα δικαιολογητικά είχαν πεθάνει και αυτοί.
Πόσοι όμως από τους Αγωνιστές που υπέβαλαν για τελευταία φορά τα δικαιολογητικά τους αυτοί οι ίδιοι ή οι απόγονοι τους δικαιώθηκαν, δεν μας είναι γνωστό γιατί στους ατομικούς φακέλους των αγωνιστών δεν υπάρχουν στοιχεία γι αυτό.
Το πιθανότερο όμως είναι, όπως συμβαίνει τις περισσότερες φορές στο Ελληνικό Κράτος ότι όλες οι υποθέσεις αυτές να παραπέμφθηκαν για αργότερα, μέχρις ότου οι επόμενες γενεές να έπαψαν να ενδιαφέρονται, αρκέστηκαν δε μόνο να φυλάνε τα όπλα των προγόνων τους (Ντουφέκια, Μπιστόλες, Γιαταγάνια κ.λ.π.) σαν ιερά κειμήλια, μέχρις ότου ο χρόνος και αυτά να τα έφθειρε σιγά-σιγά, για να τους δώσουν την χαριστική βολή οι Γερμανοί κατακτητές το 1941-1944 όπου πολλά από αυτά τα άρπαξαν, ενώ όσα οι κάτοχοι τους πρόλαβαν να τα κρύψουν θάβοντας τα στη γη για να τα διασώσουν και άλλα μεν από αυτά καταστράφηκαν τελείως από το χώμα και την υγρασία και άλλα χάθηκαν αφού οι κτήτορές τους εκτελέσθηκαν από τους Γερμανούς και τους Αντάρτες στη διάρκεια της Κατοχής και έμειναν για πάντα κρυμμένα σε άγνωστα μέρη, με αποτέλεσμα ελάχιστα πλέον και από αυτά τα κειμήλια να υπάρχουν σήμερα στο χωριό τα οποία ακόμα και μέχρι σήμερα να θυμίζουν στους σύγχρονους κατοίκους τους αγώνες των προγόνων τους το 1821, οι οποίοι μας χάρισαν την ελευθερία μας από τον τον Τουρκικό ζυγό που σήμερα όλοι μας απολαμβάνουμε.
Στη συνέχεια παραθέτουμε αντίγραφα όλων εκείνων των στοιχείων που υπάρχουν στους ατομικούς φακέλους του καθενός αγωνιστή του 1821, τα οποία είναι:
109
α) Αιτήσεις ενδιαφερομένων για αναγνώριση των προς την Πατρίδα εκδουλεύσεων των Αγωνιστών και
β)Πιστοποιητικά διαφόρων αρχών και προσώπων (Δημάρχων. Οπλαρχηγών κ.λ.π.) για τη δράση των Αγωνιστών
Κατά την αντιγραφή των εγγράφων αυτών που βρίσκονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη, δεν αλλοιώθηκε ούτε η διατύπωση, ούτε και η ορθογραφία αυτών, η μοναδική αλλοίωση έγινε στον τονισμό των λέξεων όπου εφαρμόστηκε το μονοτονικό σύστημα για πρακτικούς λόγους
Δευτέρα 15 Νοεμβρίου 2010
56. Απολογισμός του αγώνα του 1821 για το Χέλι.
Μετά την αναφορά που παραπάνω έγινε για όλους τους Χελιώτες Πολεμιστές του 1821, σκόπιμο είναι να γίνει και ένας συγκεντρωτικός απολογισμός για τις θυσίες των Χελιωτών στον Αγώνα του 1821 για την απελευθέρωση της Πατρίδας μας από το Τουρκικό ζυγό.
Το Χέλι από τα επίσημα στοιχεία που φυλάγονται στη Εθνική Βιβλιοθήκη πρόσφερε στον Αγώνα συνολικά ογδόντα εννέα ( 89 ) Αγωνιστές από τους οποίους δέκα τουλάχιστον έπεσαν στα πεδία των μαχών σε όλη τη .διάρκεια του αγώνα. Όλους τους πεσόντας τους γνωρίσαμε περιγράφοντας τις μάχες στις οποίες πολέμησαν και θανατώθηκαν, κατά την έκφραση των οπλαρχηγών της εποχής εκείνης, που χορήγησαν και τα σχετικά πιστοποιητικά
α)
• Τζούρης Τάσος
• Ντουχάνης Μήτρος
• Κάτζος Τάσος
Οι τρεις παραπάνω θανατώθηκαν στις 11 Απριλίου 1821 την ημέρα του Πάσχα έξω από το Ναύπλιο, στην πρώτη πολιορκία του, όταν οι πολιορκούμενοι Τούρκοι εκμεταλλευόμενοι την θρησκευτική γιορτή των Ελλήνων, έκαναν γιουρούσι έξω από τα τείχη, ακολούθησε συμπλοκή στην οποίαν σκοτώθηκαν αρκετοί Έλληνες μεταξύ των οποίων και οι παραπάνω αναφερόμενοι.
β)
• Καμπόσος Τάσος
• Μπέλεσης Γεωργάκης
• Μπέλεσης Μήτρος
• Μπουχιούνης Ιωάννης
• Ντρούκας Μήτρος
Και οι 5 θανατώθηκαν στις 20 Ιουλίου 1821 σε μάχη που έδωσε η Χιλιαρχία του Καπετάν Γεωργάκη Χελιώτη έξω από το Κριεκούκι για να αναχαιτίσει τον Ομέρ-Πασά που ήθελε να περάσει από τα Δερβένια της Περαχώρας και να πάει στην Πελοπόννησο για να βοηθήσει τους πολιορκημένους Τούρκους, στην Κόρινθο, στο Ναύπλιο και στην Τρίπολη.
γ)
• Μανώλης Γεώργιος
Υπηρετούσε στο Στρατόπεδο των πολιορκητών της Πάτρας από 14 Ιουλίου μέχρι 25 Οκτωβρίου 1824,στη διάρκεια δε της πολιορκίας αρρώστησε και πέθανε.
Τσαλακόπουλος Κωνσταντίνος
Θανατώθηκε στη Μάχη των Τρικόρφων έξω από την Τρίπολη όταν ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης με τους άνδρες του μεταξύ των οποίων και ο Τσαλακόπουλος Κωνσταντίνος, αντιμετώπισε τα στρατεύματα του Ιμπραίμ στις 23 και 24 Ιουνίου 1825 στην επάνω Χρέπα.
106
Εκτός από τους δέκα παραπόνου νεκρούς στις διάφορες μάχες, στη διάρκεια του Αγώνα αναφέρεται και ένας τραυματίας στην πολιορκία του Ναυπλίου ο Ζαφείρης Κόλιας.
Το Χέλι από τα επίσημα στοιχεία που φυλάγονται στη Εθνική Βιβλιοθήκη πρόσφερε στον Αγώνα συνολικά ογδόντα εννέα ( 89 ) Αγωνιστές από τους οποίους δέκα τουλάχιστον έπεσαν στα πεδία των μαχών σε όλη τη .διάρκεια του αγώνα. Όλους τους πεσόντας τους γνωρίσαμε περιγράφοντας τις μάχες στις οποίες πολέμησαν και θανατώθηκαν, κατά την έκφραση των οπλαρχηγών της εποχής εκείνης, που χορήγησαν και τα σχετικά πιστοποιητικά
α)
• Τζούρης Τάσος
• Ντουχάνης Μήτρος
• Κάτζος Τάσος
Οι τρεις παραπάνω θανατώθηκαν στις 11 Απριλίου 1821 την ημέρα του Πάσχα έξω από το Ναύπλιο, στην πρώτη πολιορκία του, όταν οι πολιορκούμενοι Τούρκοι εκμεταλλευόμενοι την θρησκευτική γιορτή των Ελλήνων, έκαναν γιουρούσι έξω από τα τείχη, ακολούθησε συμπλοκή στην οποίαν σκοτώθηκαν αρκετοί Έλληνες μεταξύ των οποίων και οι παραπάνω αναφερόμενοι.
β)
• Καμπόσος Τάσος
• Μπέλεσης Γεωργάκης
• Μπέλεσης Μήτρος
• Μπουχιούνης Ιωάννης
• Ντρούκας Μήτρος
Και οι 5 θανατώθηκαν στις 20 Ιουλίου 1821 σε μάχη που έδωσε η Χιλιαρχία του Καπετάν Γεωργάκη Χελιώτη έξω από το Κριεκούκι για να αναχαιτίσει τον Ομέρ-Πασά που ήθελε να περάσει από τα Δερβένια της Περαχώρας και να πάει στην Πελοπόννησο για να βοηθήσει τους πολιορκημένους Τούρκους, στην Κόρινθο, στο Ναύπλιο και στην Τρίπολη.
γ)
• Μανώλης Γεώργιος
Υπηρετούσε στο Στρατόπεδο των πολιορκητών της Πάτρας από 14 Ιουλίου μέχρι 25 Οκτωβρίου 1824,στη διάρκεια δε της πολιορκίας αρρώστησε και πέθανε.
Τσαλακόπουλος Κωνσταντίνος
Θανατώθηκε στη Μάχη των Τρικόρφων έξω από την Τρίπολη όταν ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης με τους άνδρες του μεταξύ των οποίων και ο Τσαλακόπουλος Κωνσταντίνος, αντιμετώπισε τα στρατεύματα του Ιμπραίμ στις 23 και 24 Ιουνίου 1825 στην επάνω Χρέπα.
106
Εκτός από τους δέκα παραπόνου νεκρούς στις διάφορες μάχες, στη διάρκεια του Αγώνα αναφέρεται και ένας τραυματίας στην πολιορκία του Ναυπλίου ο Ζαφείρης Κόλιας.
55. Πολεμιστές Χελιώτες της περιόδου 1821-1829
Μετά την αναφορά που έγινε στα γεγονότα των πολεμικών επιχειρήσεων, στις οποίες έλαβε μέρος ο Χελιώτης Οπλαρχηγός Γεώργιος η Καπετάν Γεωργάκης Χελιώτης, όπως η Ιστορία τον αναφέρει, μαζί με όλους τους Χελιώτες αγωνιστές θα πρέπει στη συνέχεια να γνωρίσουμε αυτούς που πολέμησαν υπό τας διαταγάς του Καπετάν Γεωργάκη χελιώτη ή και μεμονωμένα υπό τας διαταγάς άλλων οπλαρχηγών και μέρος σε πάρα πολλές μάχες, σε όλη τη διάρκεια του Αγώνα από το 1821 μέχρι το 1829 που έγινε η γενική παύση των όπλων και ανακηρύχθηκε η ανεξάρτητη πια Ελλάδα, μικρή μεν ακόμα αλλά ελεύθερη. Τα ονόματα όλων αυτών των Αγωνιστών του 1821 είναι καταχωρισμένα στο "ΜΗΤΡΩΟ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΤΟΥ 1821" που βρίσκεται στην Εθνική βιβλιοθήκη Αθηνών, στο ειδικό τμήμα αυτής το "ΤΜΗΜΑ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΩΝ ΚΑΙ ΟΜΟΙΟΤΥΠΩΝ".
Στο ίδιο τμήμα της βιβλιοθήκης βρίσκονται και οι ατομικοί φάκελοι των περισσοτέρων αγωνιστών, μέσα στους οποίους βρίσκονται διάφορα χειρόγραφα έγγραφα που αφορούν τη δράση του καθενός. Στο τέλος του Κεφαλαίου αυτού θα παρατεθούν όλα τα ατομικά έγγραφα αυτών, σε αντίγραφα βέβαια, γιατί λόγω της παλαιότητας δεν επιτρέπει η ειδική εκεί υπηρεσία φωτοαντίγραφα για να μη καταστραφούν.
Παραθέτουμε πρώτα ονομαστικό Πίνακα των 72 αγωνιστών του 1821 για τους οποίους υπάρχουν ατομικοί Φάκελοι με παρατηρήσεις για την ιδιότητα πολλών από αυτούς:
Κατάσταση Κατοίκων Αραχναίου (Χελίου) Αγωνιστών και πεσόντων το 1821
1. Δεδεμπίλης Αθανάσιος
2. Ευγενούσης Γεώργιος
3. Ζαφείρης Αναστάσιος
4. Ζαφείρης Γεώργιος Ι.
5. Ζαφείρης Γεώργιος Γ.
6. Ζαφείρης Ιωάννης ή Δίκαιος Εικοσιπένταρχος
7 Ζαφείρης Κόλιας τραυματίας στη πολιορκία του Ναυπλίου
102
8. Ζαφείρης Κώστας
9. Ζαφείρης Μήτσης
10. Ζαφείρης Παναγιώτης Γ. Μττουλουξής
11. Ζαφείρης Παναγιώτης Ι.
12. Ζαφείρης Χρήστος
13. Ζέρβας Ιωάννης Μττουλουξής •
14. Ζιάκας Γώργιος
15. Ηλίας Αναστάσιος
16. Ηλίας Αναστάσιος ,
17. Ηλίας Χρήστος
18. Καμπόσος Αναστάσιος Θανατώθηκε στη μάχη του Κριεκουκίου
19. Καμπόσος Παναγιώτης
20. Καπετάνιος Μήτρος
21. Καραγιάννης Δημήτριος
22. Καραγιάννης Δήμος
23. Καραγιάννης Χρήστος
24. Κάτζο,ς Σπύρος Σημαιοφόρος - Μπουλουξής
25. Κάτζος Τάσος Θανατώθηκε στη Πολιορ.του Ναυπλίου
26. Κατσαρίνης Δημήτριος
27. Κεφάλας Αναστάσιος
28. Κιούσ'ης ίωάννης ή Χελιώτης Αξιωματικός - Μπουλουξής
29. Κλούκας Δημήτριος
30. Κλούκας Δήμος Υπαξιωματικός.
31. Κωστούρος Αναστάσιος
32. Κωστούρος Χρήστος Μπουλουξής
33. Αύκος Γεώργιος ή Χελιώτης Οπλαρχηγός- Αντιστράτηγος
34. Αώλος Γεώργιος
35. Μαντάς Σταμάτης
36. Μανώλης Ανασατάσιος ή Κύρκας
37. Μανώλης Γεώργιος Πέθανε Στρατιώτης
38. Μάρας Αναστάσιος
39. Μάρας Ιωάννης
40." Μάρκος Δημήτριος
41. Μπέλεσης Αναστάσιος
42. Μπέλεσης Γεωργάκης Θανατώθηκε στη μάχη του Κριεκουκίου
43. Μπέλεσης Γιάννης Μπουλουξής
44. Μπέλεσης Μήτρος ή Κυνηγάρης Θανατώθηκε στο Κριεκούκι
45. Μπέλεσης Σπύρος
46. Μπουχιούνης Αναστάσιοις
47. Μπουχιούνης Ιωάννης Θανατώθηκε στη μάχη του Κριεκουκίου
48. Ντούρος Νικόλαος
49. Ντουχάνης Μήτρος Θανατώθηκε στη πολιορκία Ναυπλίου
50. Ντρούκας Μήτρος Θανατώθηκε στη μάχη του Κριεκουκίου
51. Οικονόμου Αναστάσιος
52. Οικονόμου Ανόριανός
103
Ρέκκας Αμβρόσιος στο τέλος του Αγώνα έγινε Μοναχός
Σοφός Αναστάσιος Αναγν.
Σοφός Αθανάσιος
Σοφός Μήτρος
Σοφός Σπύρος ;
Σπίγγος Ιωάννας ή Σκαλτσάς
Ταμπάκος Αθανάσιος
Ταμπάκος Δημήτριος
Τανής Αθανάσιος
Τζαρίμαζ Παναγιώτης
Τζούρης Γεώργιος
Τζούρης Τάσος Θανατώθηκε στη πολιορ. Ναυπλίου
Τούγιας Δημήτριος
Τριμπόνιας Αθανάσιος
Τριμπόνιας Γεώργιος
Τσαλακόπουλος Κων/νος Αξιωματικός, Θανατώθηκε στα Τρίκορφα
Τσαλακόπουλος Χρήστος
Χελιώτης Δημήτριος Μπουλουξής
Χούντρας Ιωάννης
Χρήστου Αναστάσιος
Εκτός από τους παραπάνω 72 αγωνιστές του 1821 που είναι γραμμένοι στο Μητρώο Αγωνιστών του 1821 και υπάρχει για τον καθέναν ατομικός Φάκελος, όπου βρίσκονται διάφορα έγγραφα στο Μητρώο υπάρχουν γραμμένοι και άλλοι αγωνιστές Χελιώτες για τους οποίους όμως δεν υπάρχουν αντίστοιχοι ατομικοί Φάκελοι και γι αυτό δεν γνωρίζουμε ακριβώς την δράση τους στην περίοδο της Επανάστασης του 1821. Για το λόγο αυτό παραθέτουμε εδώ μόνο τα ονοματεπώνυμα τους και για μερικούς και τον αριθμό Μητρώου τους, χωρίς κανένα άλλο στοιχείο.
1.Ζέρβας Μιχαήλ Α.Μ. 8039
2.Ηλίας Μιχαήλ Α.Μ. 8040
3.Καμπόσος Γεώργιος Α.Μ. 2304
4.Κατσαρός Βασίλειος Α.Μ. 5848
5.Κατσαρός Γεώργιος
6.Κόλιας Χρήστος
7.Λύκος Παναγιώτης Ανθ/γός 3456 γρόσια
8.Λύκος Μήτρος
9.Μάρκου Παναγιώτης Α.Μ. 4902
10.Μπέλεσης Χρήστος Α.Μ. 3498
11.Μτταβέλας Γεώργιος
12.Ντούρος Αναστάσιος
13.Ντουχάνης Γκίνης
14.Πέρας Αναστάσιος
15. Σοφός Αναγνώστης
16.Τσάμης Γεώργιος Α.Μ.2469
104
17.Τσίρκος Γεώργιος Α.Μ. 2910
Από τους προαναφερθέντες συνολικά 89 Αγωνιστές από το Χέλι παρακάτω 26 δεν έχουν σήμερα απογόνους στο Χωριό με το ίδο επώνυμο, γιατί ίσως πολλοί από αυτούς όπως είναι το πιθανότερο μετά την Επανάσταση του 1821 να μετοίκησαν προς διάφορα αστικά κέντρα περιοχής ή και ακόμα προς την Αθήνα, για άλλους δε πιθανόν να μην απόκτησαν απογόνους ή ακόμα και σε άλλους να έγινε αλλαγή επωνύμου και έτσι να μην υπάρχει σήμερα το αρχικό επώνυμο.
1. Ευγενούσης Μήτρος
2. Ζιάκας Γεώργιος
3. Κάτζος Σπύρος
4. Κάτζος Τάσος
5. Κατσαρίνης Δημήτιος
6. Κεφάλας Αναστάσιος
7. Κιούσης Ιωάννης ή Χελιώτης
8. Κλόύκας Δημήτριος
9. ΚΛούκας Δήμος
10. Λώλος Γεώργιος
11. Μαντάς Σταμάτης
12. Μπουχιούνης Αναστάσιος
13. Μπουχιούνης Ιωάννης
14. Ντούρος Νικόλαος
15. Ντουχάνης Γκίνης
16. Ντουχάνης Μήτρος
1 7. Σπίγγος Ιωάννης ή Σκαλτσάς
18. Τανής Αθανάσιος
19. Τζούρης Γεώργιος
20. Τούγιας Δημήτριος
21. Τσαλακόπουλος Κωνσταντίνος
22. Τσαλακόπουλος Χρήστος
23. Τσάμης Γεώργιος
24. Τσίρκος Γεώργιος
25. Χελιώτης Δημήτριος
26. Χούντρας Ιωάννης • •
Ακόμα και το Επώνυμο Λύκος δεν υπάρχει σήμερα στο Χέλι, αλλά είναι γνωστό ότι από το 1920 το όνομα Λύκος άλλαξε και έγινε Λυκίδης που υπάρχει σήμερα στο χωριό. Οι υπάρχοντες όμως με το όνομα αυτό σήμερα στο Χέλι δεν είναι κατ ευθείαν απόγονοι του Καπετάν Γεωργάκη χελιώτη γιατί αυτός είχε μόνο κορίτσια, είναι όμως απόγονοι πλαγίων συγγενών του Καπετάν Γεωργάκη
105
Στο ίδιο τμήμα της βιβλιοθήκης βρίσκονται και οι ατομικοί φάκελοι των περισσοτέρων αγωνιστών, μέσα στους οποίους βρίσκονται διάφορα χειρόγραφα έγγραφα που αφορούν τη δράση του καθενός. Στο τέλος του Κεφαλαίου αυτού θα παρατεθούν όλα τα ατομικά έγγραφα αυτών, σε αντίγραφα βέβαια, γιατί λόγω της παλαιότητας δεν επιτρέπει η ειδική εκεί υπηρεσία φωτοαντίγραφα για να μη καταστραφούν.
Παραθέτουμε πρώτα ονομαστικό Πίνακα των 72 αγωνιστών του 1821 για τους οποίους υπάρχουν ατομικοί Φάκελοι με παρατηρήσεις για την ιδιότητα πολλών από αυτούς:
Κατάσταση Κατοίκων Αραχναίου (Χελίου) Αγωνιστών και πεσόντων το 1821
1. Δεδεμπίλης Αθανάσιος
2. Ευγενούσης Γεώργιος
3. Ζαφείρης Αναστάσιος
4. Ζαφείρης Γεώργιος Ι.
5. Ζαφείρης Γεώργιος Γ.
6. Ζαφείρης Ιωάννης ή Δίκαιος Εικοσιπένταρχος
7 Ζαφείρης Κόλιας τραυματίας στη πολιορκία του Ναυπλίου
102
8. Ζαφείρης Κώστας
9. Ζαφείρης Μήτσης
10. Ζαφείρης Παναγιώτης Γ. Μττουλουξής
11. Ζαφείρης Παναγιώτης Ι.
12. Ζαφείρης Χρήστος
13. Ζέρβας Ιωάννης Μττουλουξής •
14. Ζιάκας Γώργιος
15. Ηλίας Αναστάσιος
16. Ηλίας Αναστάσιος ,
17. Ηλίας Χρήστος
18. Καμπόσος Αναστάσιος Θανατώθηκε στη μάχη του Κριεκουκίου
19. Καμπόσος Παναγιώτης
20. Καπετάνιος Μήτρος
21. Καραγιάννης Δημήτριος
22. Καραγιάννης Δήμος
23. Καραγιάννης Χρήστος
24. Κάτζο,ς Σπύρος Σημαιοφόρος - Μπουλουξής
25. Κάτζος Τάσος Θανατώθηκε στη Πολιορ.του Ναυπλίου
26. Κατσαρίνης Δημήτριος
27. Κεφάλας Αναστάσιος
28. Κιούσ'ης ίωάννης ή Χελιώτης Αξιωματικός - Μπουλουξής
29. Κλούκας Δημήτριος
30. Κλούκας Δήμος Υπαξιωματικός.
31. Κωστούρος Αναστάσιος
32. Κωστούρος Χρήστος Μπουλουξής
33. Αύκος Γεώργιος ή Χελιώτης Οπλαρχηγός- Αντιστράτηγος
34. Αώλος Γεώργιος
35. Μαντάς Σταμάτης
36. Μανώλης Ανασατάσιος ή Κύρκας
37. Μανώλης Γεώργιος Πέθανε Στρατιώτης
38. Μάρας Αναστάσιος
39. Μάρας Ιωάννης
40." Μάρκος Δημήτριος
41. Μπέλεσης Αναστάσιος
42. Μπέλεσης Γεωργάκης Θανατώθηκε στη μάχη του Κριεκουκίου
43. Μπέλεσης Γιάννης Μπουλουξής
44. Μπέλεσης Μήτρος ή Κυνηγάρης Θανατώθηκε στο Κριεκούκι
45. Μπέλεσης Σπύρος
46. Μπουχιούνης Αναστάσιοις
47. Μπουχιούνης Ιωάννης Θανατώθηκε στη μάχη του Κριεκουκίου
48. Ντούρος Νικόλαος
49. Ντουχάνης Μήτρος Θανατώθηκε στη πολιορκία Ναυπλίου
50. Ντρούκας Μήτρος Θανατώθηκε στη μάχη του Κριεκουκίου
51. Οικονόμου Αναστάσιος
52. Οικονόμου Ανόριανός
103
Ρέκκας Αμβρόσιος στο τέλος του Αγώνα έγινε Μοναχός
Σοφός Αναστάσιος Αναγν.
Σοφός Αθανάσιος
Σοφός Μήτρος
Σοφός Σπύρος ;
Σπίγγος Ιωάννας ή Σκαλτσάς
Ταμπάκος Αθανάσιος
Ταμπάκος Δημήτριος
Τανής Αθανάσιος
Τζαρίμαζ Παναγιώτης
Τζούρης Γεώργιος
Τζούρης Τάσος Θανατώθηκε στη πολιορ. Ναυπλίου
Τούγιας Δημήτριος
Τριμπόνιας Αθανάσιος
Τριμπόνιας Γεώργιος
Τσαλακόπουλος Κων/νος Αξιωματικός, Θανατώθηκε στα Τρίκορφα
Τσαλακόπουλος Χρήστος
Χελιώτης Δημήτριος Μπουλουξής
Χούντρας Ιωάννης
Χρήστου Αναστάσιος
Εκτός από τους παραπάνω 72 αγωνιστές του 1821 που είναι γραμμένοι στο Μητρώο Αγωνιστών του 1821 και υπάρχει για τον καθέναν ατομικός Φάκελος, όπου βρίσκονται διάφορα έγγραφα στο Μητρώο υπάρχουν γραμμένοι και άλλοι αγωνιστές Χελιώτες για τους οποίους όμως δεν υπάρχουν αντίστοιχοι ατομικοί Φάκελοι και γι αυτό δεν γνωρίζουμε ακριβώς την δράση τους στην περίοδο της Επανάστασης του 1821. Για το λόγο αυτό παραθέτουμε εδώ μόνο τα ονοματεπώνυμα τους και για μερικούς και τον αριθμό Μητρώου τους, χωρίς κανένα άλλο στοιχείο.
1.Ζέρβας Μιχαήλ Α.Μ. 8039
2.Ηλίας Μιχαήλ Α.Μ. 8040
3.Καμπόσος Γεώργιος Α.Μ. 2304
4.Κατσαρός Βασίλειος Α.Μ. 5848
5.Κατσαρός Γεώργιος
6.Κόλιας Χρήστος
7.Λύκος Παναγιώτης Ανθ/γός 3456 γρόσια
8.Λύκος Μήτρος
9.Μάρκου Παναγιώτης Α.Μ. 4902
10.Μπέλεσης Χρήστος Α.Μ. 3498
11.Μτταβέλας Γεώργιος
12.Ντούρος Αναστάσιος
13.Ντουχάνης Γκίνης
14.Πέρας Αναστάσιος
15. Σοφός Αναγνώστης
16.Τσάμης Γεώργιος Α.Μ.2469
104
17.Τσίρκος Γεώργιος Α.Μ. 2910
Από τους προαναφερθέντες συνολικά 89 Αγωνιστές από το Χέλι παρακάτω 26 δεν έχουν σήμερα απογόνους στο Χωριό με το ίδο επώνυμο, γιατί ίσως πολλοί από αυτούς όπως είναι το πιθανότερο μετά την Επανάσταση του 1821 να μετοίκησαν προς διάφορα αστικά κέντρα περιοχής ή και ακόμα προς την Αθήνα, για άλλους δε πιθανόν να μην απόκτησαν απογόνους ή ακόμα και σε άλλους να έγινε αλλαγή επωνύμου και έτσι να μην υπάρχει σήμερα το αρχικό επώνυμο.
1. Ευγενούσης Μήτρος
2. Ζιάκας Γεώργιος
3. Κάτζος Σπύρος
4. Κάτζος Τάσος
5. Κατσαρίνης Δημήτιος
6. Κεφάλας Αναστάσιος
7. Κιούσης Ιωάννης ή Χελιώτης
8. Κλόύκας Δημήτριος
9. ΚΛούκας Δήμος
10. Λώλος Γεώργιος
11. Μαντάς Σταμάτης
12. Μπουχιούνης Αναστάσιος
13. Μπουχιούνης Ιωάννης
14. Ντούρος Νικόλαος
15. Ντουχάνης Γκίνης
16. Ντουχάνης Μήτρος
1 7. Σπίγγος Ιωάννης ή Σκαλτσάς
18. Τανής Αθανάσιος
19. Τζούρης Γεώργιος
20. Τούγιας Δημήτριος
21. Τσαλακόπουλος Κωνσταντίνος
22. Τσαλακόπουλος Χρήστος
23. Τσάμης Γεώργιος
24. Τσίρκος Γεώργιος
25. Χελιώτης Δημήτριος
26. Χούντρας Ιωάννης • •
Ακόμα και το Επώνυμο Λύκος δεν υπάρχει σήμερα στο Χέλι, αλλά είναι γνωστό ότι από το 1920 το όνομα Λύκος άλλαξε και έγινε Λυκίδης που υπάρχει σήμερα στο χωριό. Οι υπάρχοντες όμως με το όνομα αυτό σήμερα στο Χέλι δεν είναι κατ ευθείαν απόγονοι του Καπετάν Γεωργάκη χελιώτη γιατί αυτός είχε μόνο κορίτσια, είναι όμως απόγονοι πλαγίων συγγενών του Καπετάν Γεωργάκη
105
54. Διαδραματισθέντα γεγονότα το έτος 1832
Το έτος 1832 μετά την δολοφονία του Καποδίστρια πραγματοποιήθηκε σύρραξη μεταξύ των Ελλήνων με δυσάρεστες συνέπειες κάστρο του ακροκοκορίνθου κατείχε τότε ο φίλος του Κολοκοτρώνη εμπειροπόλεμος και ατρόμητος Γεώργιος Λύκος (Καπετάν Γεωργάκης με 600 Κορινθίους. Ηταν όμως εκεί
αποκλεισμένος από τους Αντικαποδιστριακους χωρίς τροφές και νερό αναγκάσθηκε με συνθήκη να το παραδώσει στους Γάλους και έπειτα αναχώρησε για την Τριπολιτζά για να συναντήσει εκεί τον Κολοκοτρώνη και τους άλλους Καποδιστριακούς.
αποκλεισμένος από τους Αντικαποδιστριακους χωρίς τροφές και νερό αναγκάσθηκε με συνθήκη να το παραδώσει στους Γάλους και έπειτα αναχώρησε για την Τριπολιτζά για να συναντήσει εκεί τον Κολοκοτρώνη και τους άλλους Καποδιστριακούς.
53. Διάφορες άλλες μάχες που πήραν μέρος Χελιώτες
Εκτός από τις πάρα πάνω μάχες που περιγράφτηκαν και στις οποίες από ιστορικές πηγές φαίνεται η συμμετοχή του Καπετάν Γεωργάκη χελιώτη μαζί με την Χιλιαρχία του, στην οποία μεταξύ άλλων υπηρετούσαν και 90 περίπου Χελιωτες, υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις που αγωνιστές από το Χέλι πολέμησαν και σε άλλες μάχες, υπό τας διαταγάς άλλων οπλαρχηγών. Αυτό διαπιστώνεται είτε από τα πιστοποιητικά που κρατούσαν στα χέρια τους οι Αγωνιστές, είτε από μαρτυρίες των ιδίων των Αγωνιστών. Οι μάχες αυτές που πολέμησαν οι Χελιωτες είναι οι παρακάτω:
1) Η Μάχη των Βερβένων
Η μάχη αυτή έγινε στις 13 Μαΐου 1821 και συγκρούστηκαν ο Κεχαγιάμπεης μετά την ήττα του στο Βαλτέτσι, με τους Ελληνες που ήσαν στα Βέρβενα και οι οποίοι αμύνθηκαν σθεναρά, παρά την υπεροχήν των Τούρκων. Από τους Έλληνες διακρίθηκαν ιδιαίτερα στη μάχη αυτή ο Νικηταράς που καταδίωξε τους Τούρκους με το σπαθί στο Χέρι και τους ανάγκασε να επιστρέψουν στην Τρίπολη. Στη μάχη των Βερβένων πολέμησαν και ο Μπέλεσης Γιάννης από το Χέλι Αργολίδας.
2) Η μάχη της Σφακτηρίας
Στις 15 Μαρτίου 1825 ενώ ο Ιμπραϊμ με 3.200 πεζούς 600 ιππείς και 4 πυροβόλα ετοιμαζόταν για επίθεση δέχθηκε ξαφνικά επίθεση διαφόρων οπλαρχηγών της Πελοποννήσου χωρίς διαταγή του Αρχηγού τους. Τούτο όμως τους εστοίχισε ακριβά αφού έπεσαν στο πεδίο της Μάχης 150 νεκροί.
Στις 28 Απριλίου ο Ιμπραϊμ επιτίθεται κατά της σφακτηρίας που την υπερασπίζονταν Έλληνες. Ο Ιμπραϊμ κατέλαβε το νησί με μεγάλες απώλειες από τα δύο μέρη. Οι Ελληνικές απώλειες ήσαν 350 νεκροί μεταξύ των οποίων και δύο Υπουργοί Στρατιωτικών ο Αναγνωσταράς και ο Φιλέλληνας Σανταρόζα. Στη μάχη της Σφακτηρίας πολέμησε και ο Χελιώτης Κεφάλας Αναστάσιος.
3) Η Μάχη των Τρικόρφων
Στα Τρίκορφα έξω από την Τρίπολη ο Κολοκοτρώνης δοκίμασε την τύχη του ακόμα μια φορά αντιμετωπίζοντας κατά μέτωπο τον Ιμπραϊμ και έδωσε μάχη την οποίαν έχασε. Στη μάχη αυτή φάνηκε καθαρά η αδυναμία των Ελλήνων να νικήσουν σε κατά παράταξη μάχη τον Ιμπραϊμ.
Στη μάχη των Τρικόρφων σκοτώθηκαν συνολικά 180 Έλληνες και τραυματίσθηκαν 40. Μεταξύ των νεκρών είναι και ιο παρακάτω Αξιωματικοί: α)Μπούρας Κώστας, β)Τσαλακόπουλος Κωνσταντίνος γ)Παπασταθούλης, δ)Μεντής Χριστόδουλος, ε)Χριστόπουλος Μάκης, στ)Παναγούλιας Χρήστος, ζ)Ραζής Θεόδωρος, η)Παττακόλιας Αθανάσιος, θ)Τσιώκος, ι)Παπαδόπουλος Απόστολος, ια)Μαριολόπουλος Πολύχρονης και άλλοι
99
Από τους παραπάνω Αξιωματικούς ο Κωνσταντίνος Τσακαλόπουλος καταγόταν από το Χέλι, ήταν Αξιωματικός επικεφαλής ομάδας συμπατριωτών του, τους οποίους μάλιστα συντηρούσε με έξοδα δικά του και έπεσε στη μάχη αυτή ηρωικά αγωνιζόμενος. Στη μάχη των Τρικόρφων πολέμησαν και υπό τας διαταγάς του Κ Τσακαλόπουλου οι πάρα κάτω Χελιώτες: Ζαφείρης Γεώργιος, Κωστούρος Χρήστος, Ζέρβας Ιωάννης, Μάρας, [ωάννης, Καραγιάννης Δημήτριος,
Μπέλεσης Γιάννης, Κιούσης Ιωάννης, Μπουχιουνης Αναστάσιος, Κλουκας Δημητριος, Τζούρης Γεώργιος
4) Μάχη της Δαβιάς
Στη Δαβιά ο Ιμπραϊμ υπέστη ένα από τα σπουδαιότερα πλήγματα, όταν οι Ελληνες επιτέθηκαν κατά του Σουλεϊμάν Μπέη που κρατούσε το κάστρο της Δαβιάς με 1.800 Αιγυπτίους και όπου οι Αιγύπτιοι είχαν 500 νεκρούς και στα χέρια των Ελλήνων έπεσαν 4 σημαίες και 200 λογχοφόρα τουφέκια. Στη μάχη της Δαβιάς πολέμησαν οι πάρα πάνω αναφερόμενοι Χελιώτες Αγωνιστές.
5) Μάχη στο Καματερό
Στις 27 Ιανουαρίου 1827 ο Κιουταχής επικεφαλής 2.000 πεζών και 600 ιππέων όρμησε εναντίον της Ελληνικής παράταξης που ήταν στρατοπεδευμένη στο Καματερό με δύναμη 3.500 άνδρες. Το βάρος της Τούρκικης επίθεσης δέχθηκε το Τάγμα του Συνταγματάρχη Βούρβαχη που μέσα σε λίγη ώρα η αντίσταση του συνετρίβει.
Σκοτώθηκε ο Συνταγματάρχης και 300 από τους άνδρες του. Οι υπόλοιποι Έλληνες για να αποφύγουν την οριστική καταστροφή τράπηκαν σε φυγή. Στο Καματερό πολέμησαν και οι Χελιώτες: Μόρας Ιωάννης και Μπουχιουνης Αναστάσιος.
6) Μάχη στον Πειραιά
Ο Κιουταχής με 1.500 άνδρες πεζούς και ιππείς και 6 κανόνια επιτίθεται στις 30-1-1827 εναντίον του Γκόρντον στη Καστέλλα. Ο Κιουταχής αποκρούσθηκε και ο Μακρυγιάννης με 250 Αθηναίους τον έτρεψε σε φυγή αφού άφησε στο πεδίο της Μάχης 300 νεκρούς. Οι Έλληνεςείχαν μόνο 60 νεκρούς. Στη μάχη αυτή του Πειραιά (Καστέλλα) πολέμησαν οι παρακάτω Χελιώτες: Κεφάλας Αναστάσιος,
Μάρας Ιωάννης και Μπέλεσης Γιάννης.
7) Μάχη της Καυκαρίας, 16-17 Σετττεμβρίου 1827
Η Καυκαρία είναι οχυρά θέση που απέχει από τα Καλάβρυτα δύο Περίπου ώρες. Στη μάχη αυτή συμμετείχαν:
1.400 Αρκάδες υπό τον Αθανάσιον Γρηγοριάδην
1.000 Καρυτινοί υπό τον Πλαπούταν
600 Καλαβρυτινοί υπό τον Νικόλαον Πετιμεζάν
500 Βοστιτσάνοι υπό τον Δημήτριον Μελετόπουλον
300 Κορίνθιοι υπό τον Γεώργιο Λύκον Χελιώτην
400 Σουλιώτες υπό τον Φωτομάραν
Οι Τουρκικές δυνάμεις ήσαν 4.000 Αιγύπτιοι και 2.000 Αλβανοί. Στη μάχη αυτή σκοτώθηκαν 700 Τούρκοι και τραυματίσθηκαν 230. Από δε τους Έλληνες σκοτώθηκαν 73 και τραυματίσθηκαν 3. Επίσης στη μάχη αυτή διακρίθηκαν σε ανδρεία και τόλμη οι Φωτομάρας, Γρηγοριάδης Αθανάσιος και Λύκος Γεώργιος.
8) Επιχείρηση στα Καλάβρυτα
Οι μήνες Ιούνιος, Ιούλιος και Αύγουστος 1827 ήσαν για τον: Κολοκοτρώνη οι πιο κουραστικοί, γιατί έτρεχε συνεχώς από όλες τις μεριές! και προσπαθούσε με κάθε τρόπο να σταματήσει τα κακά του προσκυνήματος και να επαναφέρει τα προσκυνημένα χωριά πάλι κοντά στον Αγώνα κατά του Ιμπραϊμ. Στις επιχειρήσεις αυτές πήραν μέρος οι Χελιώτες: Καραγιάννης Δήμος και Μπέλεσης Γεώργιος
9) Μάχη Αγίου Ιωάννου Χασιάς
Στις 27 Μαΐου 1829, Τουρκική δύναμη από 3.000 πεζούς και ιππείς και 2 κανόνια κινήθηκε από την Αθήνα προς την Θήβα και κτύπησε τις θέσεις των Ελλήνων στο μικρό Μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου μεταξύ Χασιάς και Μενιδίου. Οι Τούρκοι αποκρούσθηκαν με 80 νεκρούς και αναγκάσθηκαν να γυρίσουν πάλι στην Αθήνα. Στη μάχη αυτή πήραν μέρος οι αγωνιστές Χελιώτες Μάρας Ιωάννης και Αναστάσιος.
10) Μάχη της Πέτρας Βοιωτίας
Στις 10-9-1829 ο Τουρκικός Στρατός πλησιάζει τις Ελληνικές θέσεις στην Πέτρα της Βοιωτίας. 5.000 Τούρκοι και 3.500 Τουρκαλβανοί επιτέθηκαν εναντίων των Ελληνικών οχυρών ξημερώματα 12-9-1829. Οι Έλληνες αφού βγήκαν από τα οχυρώματα της Πέτρας με τα ξίφη στα χέρια και σαλπίζοντας "Πυρ" και "επάνω τους" όρμησαν κατά των Τούρκων. Οι Τούρκοι κατατρομαγμένοι γύρισαν στο στρατόπεδο τους αφού πίσω τους άφησαν 100 νεκρούς. Στη μάχη αυτή πολέμησε ο Χελιώτης Τζούρης Γεώργιος. Η μάχη της Πέτρας είναι η τελευταία μάχη της πρώτης φάσης του αγώνα του 1821 για την ανεξαρτησία της πατρίδας μας.
Ακολουθεί η συνθηκολόγηση των Τούρκων αφού ένα μεγάλο τμήμα της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας παραχωρείται στους Έλληνες. Γίνεται μετά την συνθηκολόγηση η Γενική παύση των όπλων για την πρώτη φάση του Αγώνα για την ανεξαρτησία της Ελλάδας που κράτησε συνολικά 8 χρόνια, 5 μήνες και 17 ημέρες, από 25 Μαρτίου 1821 μέχρι 12 Σεπτεμβρίου 1829.
101
1) Η Μάχη των Βερβένων
Η μάχη αυτή έγινε στις 13 Μαΐου 1821 και συγκρούστηκαν ο Κεχαγιάμπεης μετά την ήττα του στο Βαλτέτσι, με τους Ελληνες που ήσαν στα Βέρβενα και οι οποίοι αμύνθηκαν σθεναρά, παρά την υπεροχήν των Τούρκων. Από τους Έλληνες διακρίθηκαν ιδιαίτερα στη μάχη αυτή ο Νικηταράς που καταδίωξε τους Τούρκους με το σπαθί στο Χέρι και τους ανάγκασε να επιστρέψουν στην Τρίπολη. Στη μάχη των Βερβένων πολέμησαν και ο Μπέλεσης Γιάννης από το Χέλι Αργολίδας.
2) Η μάχη της Σφακτηρίας
Στις 15 Μαρτίου 1825 ενώ ο Ιμπραϊμ με 3.200 πεζούς 600 ιππείς και 4 πυροβόλα ετοιμαζόταν για επίθεση δέχθηκε ξαφνικά επίθεση διαφόρων οπλαρχηγών της Πελοποννήσου χωρίς διαταγή του Αρχηγού τους. Τούτο όμως τους εστοίχισε ακριβά αφού έπεσαν στο πεδίο της Μάχης 150 νεκροί.
Στις 28 Απριλίου ο Ιμπραϊμ επιτίθεται κατά της σφακτηρίας που την υπερασπίζονταν Έλληνες. Ο Ιμπραϊμ κατέλαβε το νησί με μεγάλες απώλειες από τα δύο μέρη. Οι Ελληνικές απώλειες ήσαν 350 νεκροί μεταξύ των οποίων και δύο Υπουργοί Στρατιωτικών ο Αναγνωσταράς και ο Φιλέλληνας Σανταρόζα. Στη μάχη της Σφακτηρίας πολέμησε και ο Χελιώτης Κεφάλας Αναστάσιος.
3) Η Μάχη των Τρικόρφων
Στα Τρίκορφα έξω από την Τρίπολη ο Κολοκοτρώνης δοκίμασε την τύχη του ακόμα μια φορά αντιμετωπίζοντας κατά μέτωπο τον Ιμπραϊμ και έδωσε μάχη την οποίαν έχασε. Στη μάχη αυτή φάνηκε καθαρά η αδυναμία των Ελλήνων να νικήσουν σε κατά παράταξη μάχη τον Ιμπραϊμ.
Στη μάχη των Τρικόρφων σκοτώθηκαν συνολικά 180 Έλληνες και τραυματίσθηκαν 40. Μεταξύ των νεκρών είναι και ιο παρακάτω Αξιωματικοί: α)Μπούρας Κώστας, β)Τσαλακόπουλος Κωνσταντίνος γ)Παπασταθούλης, δ)Μεντής Χριστόδουλος, ε)Χριστόπουλος Μάκης, στ)Παναγούλιας Χρήστος, ζ)Ραζής Θεόδωρος, η)Παττακόλιας Αθανάσιος, θ)Τσιώκος, ι)Παπαδόπουλος Απόστολος, ια)Μαριολόπουλος Πολύχρονης και άλλοι
99
Από τους παραπάνω Αξιωματικούς ο Κωνσταντίνος Τσακαλόπουλος καταγόταν από το Χέλι, ήταν Αξιωματικός επικεφαλής ομάδας συμπατριωτών του, τους οποίους μάλιστα συντηρούσε με έξοδα δικά του και έπεσε στη μάχη αυτή ηρωικά αγωνιζόμενος. Στη μάχη των Τρικόρφων πολέμησαν και υπό τας διαταγάς του Κ Τσακαλόπουλου οι πάρα κάτω Χελιώτες: Ζαφείρης Γεώργιος, Κωστούρος Χρήστος, Ζέρβας Ιωάννης, Μάρας, [ωάννης, Καραγιάννης Δημήτριος,
Μπέλεσης Γιάννης, Κιούσης Ιωάννης, Μπουχιουνης Αναστάσιος, Κλουκας Δημητριος, Τζούρης Γεώργιος
4) Μάχη της Δαβιάς
Στη Δαβιά ο Ιμπραϊμ υπέστη ένα από τα σπουδαιότερα πλήγματα, όταν οι Ελληνες επιτέθηκαν κατά του Σουλεϊμάν Μπέη που κρατούσε το κάστρο της Δαβιάς με 1.800 Αιγυπτίους και όπου οι Αιγύπτιοι είχαν 500 νεκρούς και στα χέρια των Ελλήνων έπεσαν 4 σημαίες και 200 λογχοφόρα τουφέκια. Στη μάχη της Δαβιάς πολέμησαν οι πάρα πάνω αναφερόμενοι Χελιώτες Αγωνιστές.
5) Μάχη στο Καματερό
Στις 27 Ιανουαρίου 1827 ο Κιουταχής επικεφαλής 2.000 πεζών και 600 ιππέων όρμησε εναντίον της Ελληνικής παράταξης που ήταν στρατοπεδευμένη στο Καματερό με δύναμη 3.500 άνδρες. Το βάρος της Τούρκικης επίθεσης δέχθηκε το Τάγμα του Συνταγματάρχη Βούρβαχη που μέσα σε λίγη ώρα η αντίσταση του συνετρίβει.
Σκοτώθηκε ο Συνταγματάρχης και 300 από τους άνδρες του. Οι υπόλοιποι Έλληνες για να αποφύγουν την οριστική καταστροφή τράπηκαν σε φυγή. Στο Καματερό πολέμησαν και οι Χελιώτες: Μόρας Ιωάννης και Μπουχιουνης Αναστάσιος.
6) Μάχη στον Πειραιά
Ο Κιουταχής με 1.500 άνδρες πεζούς και ιππείς και 6 κανόνια επιτίθεται στις 30-1-1827 εναντίον του Γκόρντον στη Καστέλλα. Ο Κιουταχής αποκρούσθηκε και ο Μακρυγιάννης με 250 Αθηναίους τον έτρεψε σε φυγή αφού άφησε στο πεδίο της Μάχης 300 νεκρούς. Οι Έλληνεςείχαν μόνο 60 νεκρούς. Στη μάχη αυτή του Πειραιά (Καστέλλα) πολέμησαν οι παρακάτω Χελιώτες: Κεφάλας Αναστάσιος,
Μάρας Ιωάννης και Μπέλεσης Γιάννης.
7) Μάχη της Καυκαρίας, 16-17 Σετττεμβρίου 1827
Η Καυκαρία είναι οχυρά θέση που απέχει από τα Καλάβρυτα δύο Περίπου ώρες. Στη μάχη αυτή συμμετείχαν:
1.400 Αρκάδες υπό τον Αθανάσιον Γρηγοριάδην
1.000 Καρυτινοί υπό τον Πλαπούταν
600 Καλαβρυτινοί υπό τον Νικόλαον Πετιμεζάν
500 Βοστιτσάνοι υπό τον Δημήτριον Μελετόπουλον
300 Κορίνθιοι υπό τον Γεώργιο Λύκον Χελιώτην
400 Σουλιώτες υπό τον Φωτομάραν
Οι Τουρκικές δυνάμεις ήσαν 4.000 Αιγύπτιοι και 2.000 Αλβανοί. Στη μάχη αυτή σκοτώθηκαν 700 Τούρκοι και τραυματίσθηκαν 230. Από δε τους Έλληνες σκοτώθηκαν 73 και τραυματίσθηκαν 3. Επίσης στη μάχη αυτή διακρίθηκαν σε ανδρεία και τόλμη οι Φωτομάρας, Γρηγοριάδης Αθανάσιος και Λύκος Γεώργιος.
8) Επιχείρηση στα Καλάβρυτα
Οι μήνες Ιούνιος, Ιούλιος και Αύγουστος 1827 ήσαν για τον: Κολοκοτρώνη οι πιο κουραστικοί, γιατί έτρεχε συνεχώς από όλες τις μεριές! και προσπαθούσε με κάθε τρόπο να σταματήσει τα κακά του προσκυνήματος και να επαναφέρει τα προσκυνημένα χωριά πάλι κοντά στον Αγώνα κατά του Ιμπραϊμ. Στις επιχειρήσεις αυτές πήραν μέρος οι Χελιώτες: Καραγιάννης Δήμος και Μπέλεσης Γεώργιος
9) Μάχη Αγίου Ιωάννου Χασιάς
Στις 27 Μαΐου 1829, Τουρκική δύναμη από 3.000 πεζούς και ιππείς και 2 κανόνια κινήθηκε από την Αθήνα προς την Θήβα και κτύπησε τις θέσεις των Ελλήνων στο μικρό Μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου μεταξύ Χασιάς και Μενιδίου. Οι Τούρκοι αποκρούσθηκαν με 80 νεκρούς και αναγκάσθηκαν να γυρίσουν πάλι στην Αθήνα. Στη μάχη αυτή πήραν μέρος οι αγωνιστές Χελιώτες Μάρας Ιωάννης και Αναστάσιος.
10) Μάχη της Πέτρας Βοιωτίας
Στις 10-9-1829 ο Τουρκικός Στρατός πλησιάζει τις Ελληνικές θέσεις στην Πέτρα της Βοιωτίας. 5.000 Τούρκοι και 3.500 Τουρκαλβανοί επιτέθηκαν εναντίων των Ελληνικών οχυρών ξημερώματα 12-9-1829. Οι Έλληνες αφού βγήκαν από τα οχυρώματα της Πέτρας με τα ξίφη στα χέρια και σαλπίζοντας "Πυρ" και "επάνω τους" όρμησαν κατά των Τούρκων. Οι Τούρκοι κατατρομαγμένοι γύρισαν στο στρατόπεδο τους αφού πίσω τους άφησαν 100 νεκρούς. Στη μάχη αυτή πολέμησε ο Χελιώτης Τζούρης Γεώργιος. Η μάχη της Πέτρας είναι η τελευταία μάχη της πρώτης φάσης του αγώνα του 1821 για την ανεξαρτησία της πατρίδας μας.
Ακολουθεί η συνθηκολόγηση των Τούρκων αφού ένα μεγάλο τμήμα της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας παραχωρείται στους Έλληνες. Γίνεται μετά την συνθηκολόγηση η Γενική παύση των όπλων για την πρώτη φάση του Αγώνα για την ανεξαρτησία της Ελλάδας που κράτησε συνολικά 8 χρόνια, 5 μήνες και 17 ημέρες, από 25 Μαρτίου 1821 μέχρι 12 Σεπτεμβρίου 1829.
101
52. Η Μάχη στο Αϊ Βλάση-Νίκη των Ελλήνων στον Άγιο Ιωάννη Τσετσεβων 17-7-1827
Στις αρχές Ιουλίου 1827 ο Κολοκοτρώνης με 500 μόνο άνδρες, συνοδευόμενος από τον Γκολφίνο Πετμεζα έφθασε στο χωριό Πασάκους, κοντά στο μεγάλο Σπήλαιο και από εκεί έγραψε στους προσκυνημένους οπλαρχηγούς των γειτονικών περιοχών να ενωθούν μαζί του.
Χαρακτηριστικά λέει ο ίδιος: Έστειλα στα προσκυνημένα χωριά να μου στείλουν τα προσκυνοχάρτια των Τούρκων και να τους δώσω του Εθνους". Και παρατηρώντας με πίκρα ότι στον ασταμάτητο αυτόν αγώνα, δεν είχε παρά ελάχιστη βοήθεια από τους συμπατριώτες του, αναφέρει, όταν παρακινούσε να τον συνδράμουν ο Μπενιζέλος Ρούφος, ο Λεχουρίτς. ο Λόντος και άλλοι, εκείνοι του απάντησαν: "Τράβα εμπρός και ερχόμαστε"
Λίγοι μόνο ήσαν οι πιστοί όπως ο Βασίλειος Πετμεζάς, ο οποίες ενώ βρισκόταν στον Άγιο Βλάση με εντολές του Κολοκοτρώνη, υπέστη επίθεση από 6.000 Τούρκους υπό τον Ντελή-Αχμέτ και 2.000 προσκυνημένους υπό τον Νενέκο στις αρχές Ιουλίου.
Μπροστά στις υπέρτερες δυνάμεις του εχθρού τα σώματα του Πετμεζά που είχαν στο μεταξύ ενισχυθεί από 500 Αργείους στρατιώτες αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν χωρίς να υποστούν απώλειες.
Λίγες όμως ημέρες αργότερα στις 17 Ιουλίου σε μάχη που έγινε γύρω από το Μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη στο χωριό Τσετσεβά της Βοστίτσας, οι Έλληνες με Αρχηγούς τον Φεϊζόπουλο και τοχΚαπετάν Γεωργακη Χελιώτη κατόρθωσαν έπειτα από πεισματώδη μάχη στοίχισε τη ζωή σε 200 Τούρκους και αρκετούς Έλληνες, να διώξουν τους εχθρούς και τους προσκυνημένους συμπατριώτες τους από την Περιοχή.
Για λίγο διάστημα οι συμπλοκές ανάμεσα στους δυο αντιπάλους κόπασαν. Οι Τούρκοι ενδιαφέροντο περισσότερο για τη συγκομιδή της Σταφίδας. Ήδη είχαν επιδοθεί στο έργο αυτό σε πολλές περιοχές, όπου τα σταφύλια βρίσκονταν από καιρό απλωμένα στα αλώνια. Για να κρατάνε μάλιστα τους Έλληνες μακριά, είχαν τοποθετήσει σε κατάλληλες θέσεις το ιππικό τους, έτσι ώστε η μεταφορά του προϊόντος να γίνεται ανενόχλητα.
98
Χαρακτηριστικά λέει ο ίδιος: Έστειλα στα προσκυνημένα χωριά να μου στείλουν τα προσκυνοχάρτια των Τούρκων και να τους δώσω του Εθνους". Και παρατηρώντας με πίκρα ότι στον ασταμάτητο αυτόν αγώνα, δεν είχε παρά ελάχιστη βοήθεια από τους συμπατριώτες του, αναφέρει, όταν παρακινούσε να τον συνδράμουν ο Μπενιζέλος Ρούφος, ο Λεχουρίτς. ο Λόντος και άλλοι, εκείνοι του απάντησαν: "Τράβα εμπρός και ερχόμαστε"
Λίγοι μόνο ήσαν οι πιστοί όπως ο Βασίλειος Πετμεζάς, ο οποίες ενώ βρισκόταν στον Άγιο Βλάση με εντολές του Κολοκοτρώνη, υπέστη επίθεση από 6.000 Τούρκους υπό τον Ντελή-Αχμέτ και 2.000 προσκυνημένους υπό τον Νενέκο στις αρχές Ιουλίου.
Μπροστά στις υπέρτερες δυνάμεις του εχθρού τα σώματα του Πετμεζά που είχαν στο μεταξύ ενισχυθεί από 500 Αργείους στρατιώτες αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν χωρίς να υποστούν απώλειες.
Λίγες όμως ημέρες αργότερα στις 17 Ιουλίου σε μάχη που έγινε γύρω από το Μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη στο χωριό Τσετσεβά της Βοστίτσας, οι Έλληνες με Αρχηγούς τον Φεϊζόπουλο και τοχΚαπετάν Γεωργακη Χελιώτη κατόρθωσαν έπειτα από πεισματώδη μάχη στοίχισε τη ζωή σε 200 Τούρκους και αρκετούς Έλληνες, να διώξουν τους εχθρούς και τους προσκυνημένους συμπατριώτες τους από την Περιοχή.
Για λίγο διάστημα οι συμπλοκές ανάμεσα στους δυο αντιπάλους κόπασαν. Οι Τούρκοι ενδιαφέροντο περισσότερο για τη συγκομιδή της Σταφίδας. Ήδη είχαν επιδοθεί στο έργο αυτό σε πολλές περιοχές, όπου τα σταφύλια βρίσκονταν από καιρό απλωμένα στα αλώνια. Για να κρατάνε μάλιστα τους Έλληνες μακριά, είχαν τοποθετήσει σε κατάλληλες θέσεις το ιππικό τους, έτσι ώστε η μεταφορά του προϊόντος να γίνεται ανενόχλητα.
98
51. Η μάχη στο Φάληρο και στην Ελευσίνα 22-3-1827
Στις 22 Μαρτίου 1827 ο Καραϊσκάκης διέταξε επίθεση κατά των Τουρκικών θέσεων. Στη δύναμη του συμμετείχαν ο Γενναίος Κολοκοτρώνης και ο Νοταράς. Για βοήθεια των δυνάμεων του Καραϊσκάκη στάλθηκαν οι Οπλαρχηγοί Μέλιος με 400 Αρκάδες, Σισίνης με 500 Ηλείους, Γεώργιος Λύκος (ο και Χελιώτης) με 200 Κορινθίους, οι οποίοι και πρωτοστάτησαν στην επίθεση που έκανε ο Καραϊσκάκης.
Μετά τον Τραυματισμό και το θάνατο του Καραϊσκάκη οι Πελοποννήσιοι αναχώρησαν για την Πατρίδα τους, τους ακολούθησαν όμως 4.000 Αλβανοί και 3.000 Τούρκοι οι οποίοι κοντά στην Ελευσίνα επιτέθηκαν κατά Πελοποννησίων. Το κέντρο των Ελληνικών δυνάμεων κατείχε ο Γενναίος Κολοκοτρώνης με 1.600 στρατιώτες, το δεξιό ο Νοταράς με 1.000 στρατιώτες και το αριστερό ο Γεώργιος Λύκος.
97
Στη μάχη που ακολούθησε πολέμησαν όρθιοι οι Έλληνες με απαράμιλλη ανδρεία και σκότωσαν 200 Τούρκους και ανάγκασαν τους άλλους να τραπούν σε φυγή προς το Φάληρο, οι δε Έλληνες 2.500 Άνδρες συνέχισαν την πορεία τους προς την Πελοπόννησο, αφού άφησαν οπισθοφυλακή τον Γεώργιον Λύκον με αρκετούς άνδρες.
Μετά τον Τραυματισμό και το θάνατο του Καραϊσκάκη οι Πελοποννήσιοι αναχώρησαν για την Πατρίδα τους, τους ακολούθησαν όμως 4.000 Αλβανοί και 3.000 Τούρκοι οι οποίοι κοντά στην Ελευσίνα επιτέθηκαν κατά Πελοποννησίων. Το κέντρο των Ελληνικών δυνάμεων κατείχε ο Γενναίος Κολοκοτρώνης με 1.600 στρατιώτες, το δεξιό ο Νοταράς με 1.000 στρατιώτες και το αριστερό ο Γεώργιος Λύκος.
97
Στη μάχη που ακολούθησε πολέμησαν όρθιοι οι Έλληνες με απαράμιλλη ανδρεία και σκότωσαν 200 Τούρκους και ανάγκασαν τους άλλους να τραπούν σε φυγή προς το Φάληρο, οι δε Έλληνες 2.500 Άνδρες συνέχισαν την πορεία τους προς την Πελοπόννησο, αφού άφησαν οπισθοφυλακή τον Γεώργιον Λύκον με αρκετούς άνδρες.
50. Η μάχη στους τρεις πύργους Αθηνών 20-2 -1827
Ο Κιουταχής συνεχίζει να πολιορκεί την Ακρόπολη και για αρκετές ημέρες περιορίστηκε σε ορισμένες ενέργειες που είχαν σαν στόχο παρεμποδίσουν τους Έλληνες να πάρουν νερό από τη μοναδική πηγή πόσιμου νερού που βρισκόταν στην ανατολική κλιτύ της Καστέλλας πάνε και δεξιότερα από το Σηράγγιο Αντρο (Σπηλιά του Παρασκευά).
Από το στενό αποκλεισμό της πρόσβασης προς την πηγή πολλοί Έλληνες είχαν σκοτωθεί στη προσπάθεια τους να πάρουν νερό και ύδρευση για το ελληνικό στρατόπεδο γινόταν όλο και περισσότερο προβληματική. Έτσι αποφασίστηκε η κατάληψη των Τριών -Πύργων, σημείου στο Ακριτήριο το γνωστό σαν Αγιος Γεώργιος Ο Ξηροτάγαρον.
Ο Γκόρντον έδωσε διαταγή στου Δημήτρη Καλέργη να καταλάβει τους τρεις Πύργους και να τους οχυρώσει. Στις 20 Φεβρουαρίου 1827 ο Κιουταχής εξόρμησε εναντίον τους. Αμέσως όμως σε βοήθεια του Καλέργη έσπευσαν ο Καπετάν Γεωργάκης Χελιώτης: ο Δοντάς. ο Νίκας και άλλοι καθώς και ο Ιγγλέσης που με τους τακτικούς του παρατάχθηκε απέναντι στο εχθρικό ιππικό. Συγχρόνως και ο Γιαννίτσης με το πλοίο του ενίσχυσε από τη θάλασσα με κανονιοβολισμό.
Η μάχη συνεχίστηκε με πείσμα όλη την ημέρα, άλλα την νύχτα οιΈλληνες έκαναν μια "ΡΙΤΡΑΤΑ (υποχώρηση) ΜΕ ΤΕΧΝΗΤΟ ΤΡΟΠΟ" και εγκαταλείποντας την πάρα πέρα προσπάθεια να κρατήσουν τους τρεις Πύργους, γύρισαν στη Καστέλα, ενώ οι Τούρκοι οχύρωσαν τη θέση με κανόνια, το ηθικό τους όμως είχε τελείως καταπέσει.
Από το στενό αποκλεισμό της πρόσβασης προς την πηγή πολλοί Έλληνες είχαν σκοτωθεί στη προσπάθεια τους να πάρουν νερό και ύδρευση για το ελληνικό στρατόπεδο γινόταν όλο και περισσότερο προβληματική. Έτσι αποφασίστηκε η κατάληψη των Τριών -Πύργων, σημείου στο Ακριτήριο το γνωστό σαν Αγιος Γεώργιος Ο Ξηροτάγαρον.
Ο Γκόρντον έδωσε διαταγή στου Δημήτρη Καλέργη να καταλάβει τους τρεις Πύργους και να τους οχυρώσει. Στις 20 Φεβρουαρίου 1827 ο Κιουταχής εξόρμησε εναντίον τους. Αμέσως όμως σε βοήθεια του Καλέργη έσπευσαν ο Καπετάν Γεωργάκης Χελιώτης: ο Δοντάς. ο Νίκας και άλλοι καθώς και ο Ιγγλέσης που με τους τακτικούς του παρατάχθηκε απέναντι στο εχθρικό ιππικό. Συγχρόνως και ο Γιαννίτσης με το πλοίο του ενίσχυσε από τη θάλασσα με κανονιοβολισμό.
Η μάχη συνεχίστηκε με πείσμα όλη την ημέρα, άλλα την νύχτα οιΈλληνες έκαναν μια "ΡΙΤΡΑΤΑ (υποχώρηση) ΜΕ ΤΕΧΝΗΤΟ ΤΡΟΠΟ" και εγκαταλείποντας την πάρα πέρα προσπάθεια να κρατήσουν τους τρεις Πύργους, γύρισαν στη Καστέλα, ενώ οι Τούρκοι οχύρωσαν τη θέση με κανόνια, το ηθικό τους όμως είχε τελείως καταπέσει.
49. Η Μάχη στο Χαϊδάρι 6-8-1826
Στις 5 Αυγούστου 1826 ο Ελληνικός Στρατός από 5.000 άνδρες βρισκόταν στην Ελευσίνα και κατά το βράδυ αφού πήρε Γαλέτες νια 4 ημέρες τροφή αναχώρησε από την Ελευσίνα νύχτα από ένα μονοπάτι για να έλθει στο Χαϊδάρι. Στο δρόμο μαθαίνουν ότι η Αθήνα κυριεύθηκε από τους Τούρκους και ότι οι Έλληνες ανέβηκαν στην Ακρόπολη από όπου συνέχιζαν καρτερικά την αντίσταση.
95
Στο Χαϊδάρι μαζί με τους Έλληνες από την Ελευσίνα, έφθασαν και άτακτοι στρατιώτες, οι οποίοι μάλιστα χωρίς καμιά διαταγή άρχισαν να πυροβολούν, αλλά με τους πυροβολισμούς αυτούς επρόδωσαν τις θέσεις τους στον εχθρό. Αμέσως ο Αρχηγός των Ελλήνων Καραϊσκάκης ετοιμάσθηκε για τη μάχη, ο ίδιος δε κατέλαβε τον κήπο, το δε σώμα του Ιωάννη Νοταρά με αρχηγό τον Κορίνθιο Γεώργιο Λύκο ή Χελιώτη κατέλαβε το δυτικό οξύ λόφο επί του οποίου κατασκεύασε ισχυρό χαράκωμα. Ο Κριεζώτης, ο Βάσος, ο Στέφος και τα υπόλοιπα τμήματα κατέλαβαν το Νότιο λόφο όπου κατασκεύασαν και αυτοί ισχυρά χαρακώματα.
Ο Φαβιέρος στρατοπέδευσε σε ομαλό έδαφος δεξιά του λόφου που κατείχε ο Χελιώτης. Το πρωί 6 Αυγούστου ο εχθρός εξαπέστειλε λίγους ιππείς για να κατοπτεύσουν το Ελληνικό Στρατόπεδο, αλλά τους αντιλήφθηκαν οι Έλληνες τους πυροβόλησαν και αναγκάσθηκαν να αποσυρθούν.
Ύστερα από δύο περίπου ώρες 500 ιππείς Δελήδες πλησιάζουν το Ελληνικό Στρατόπεδο και αφού μοιράστηκαν σε δύο τμήματα, επιτέθηκαν το ένα τμήμα προς το λόφο που κατείχε ο Στέφος και ο Κριεζώτης, και το άλλο προς το λόφο που κατείχε ο Χελιώτης και αμέσως άρχισε η συμπλοκή.
Μετά από λίγο φάνηκε όλος ο Τουρκικός στρατός με διοικητή τον Κιουταχή η Ρεσίτ-Πασά, Βεζύρη Ρούμελης Βαλεσή. αποτελούμενος από 6.000 πεζούς, 2.000 ιππείς και 4 μεγάλα Κανόνια. Οι Έλληνες αμύνονται από τα χαρακώματα, ο δε Τουρκικός στρατός υπέστη μεγάλες απώλειες σε νεκρούς και τραυματίες.
Οι Τούρκοι τρέπονται σε φυγή, και καταδιώκονται από τον Φαβιέρο μέχρι την Αθήνα. Η μάχη διήρκησε 8 ώρες και σε αυτή οι Ελληνικές απώλειες ήσαν 20 άνδρες, ενώ οι Τουρκικές απώλειες ήσαν 200 άνδρες και πολλά άλογα.
Ύστερα από δύο ημέρες, 8 Αυγούστου, οι Τούρκοι όρμησαν και πάλι με όλες τους τις δυνάμεις. Και πάλι όμως είχαν μεγάλες απώλειες. "Ολόκληρη την ημέρα τους πετσοκόβαμεν" έγραφε ο Καραϊσκάκης. Η μάχη ήταν τόσο σκληρή και λυσσαλέα, ώστε οι Έλληνες ήλθαν στα χέρια με τους Τουρκαλβανούς και συχνά οι αντίπαλοι χρησιμοποιούσαν πέτρες αντί για όπλα.
Τα δύο Τάγματα του τακτικού στρατού έπληξαν από τα νώτα τους εχθρούς με εφ όπλου λόγχη, ενώ οι άτακτοι με τα γιαταγάνια τους επιτέθηκαν κατά μέτωπο. Οι Τούρκοι βαλλόμενοι και από τις δύο πλευρές τράπηκαν σε φυγή. Έτσι έληξε και η δεύτερη αυτή μάχη του Χαϊδαρίου που κράτησε από το πρωί μέχρι στις 2 το απόγευμα
Οι αιματηρές αυτές μάχες στο Χαϊδάρι στις 6 και 8 Αυγούστου δεν είχαν κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα για τους αντιπάλους. Και οι δυο αποσύρθηκαν στα στρατόπεδα τους αφού είχαν σημαντικές απώλειες, οι Τούρκοι πολύ μεγαλύτερες από τους Έλληνες.
96
95
Στο Χαϊδάρι μαζί με τους Έλληνες από την Ελευσίνα, έφθασαν και άτακτοι στρατιώτες, οι οποίοι μάλιστα χωρίς καμιά διαταγή άρχισαν να πυροβολούν, αλλά με τους πυροβολισμούς αυτούς επρόδωσαν τις θέσεις τους στον εχθρό. Αμέσως ο Αρχηγός των Ελλήνων Καραϊσκάκης ετοιμάσθηκε για τη μάχη, ο ίδιος δε κατέλαβε τον κήπο, το δε σώμα του Ιωάννη Νοταρά με αρχηγό τον Κορίνθιο Γεώργιο Λύκο ή Χελιώτη κατέλαβε το δυτικό οξύ λόφο επί του οποίου κατασκεύασε ισχυρό χαράκωμα. Ο Κριεζώτης, ο Βάσος, ο Στέφος και τα υπόλοιπα τμήματα κατέλαβαν το Νότιο λόφο όπου κατασκεύασαν και αυτοί ισχυρά χαρακώματα.
Ο Φαβιέρος στρατοπέδευσε σε ομαλό έδαφος δεξιά του λόφου που κατείχε ο Χελιώτης. Το πρωί 6 Αυγούστου ο εχθρός εξαπέστειλε λίγους ιππείς για να κατοπτεύσουν το Ελληνικό Στρατόπεδο, αλλά τους αντιλήφθηκαν οι Έλληνες τους πυροβόλησαν και αναγκάσθηκαν να αποσυρθούν.
Ύστερα από δύο περίπου ώρες 500 ιππείς Δελήδες πλησιάζουν το Ελληνικό Στρατόπεδο και αφού μοιράστηκαν σε δύο τμήματα, επιτέθηκαν το ένα τμήμα προς το λόφο που κατείχε ο Στέφος και ο Κριεζώτης, και το άλλο προς το λόφο που κατείχε ο Χελιώτης και αμέσως άρχισε η συμπλοκή.
Μετά από λίγο φάνηκε όλος ο Τουρκικός στρατός με διοικητή τον Κιουταχή η Ρεσίτ-Πασά, Βεζύρη Ρούμελης Βαλεσή. αποτελούμενος από 6.000 πεζούς, 2.000 ιππείς και 4 μεγάλα Κανόνια. Οι Έλληνες αμύνονται από τα χαρακώματα, ο δε Τουρκικός στρατός υπέστη μεγάλες απώλειες σε νεκρούς και τραυματίες.
Οι Τούρκοι τρέπονται σε φυγή, και καταδιώκονται από τον Φαβιέρο μέχρι την Αθήνα. Η μάχη διήρκησε 8 ώρες και σε αυτή οι Ελληνικές απώλειες ήσαν 20 άνδρες, ενώ οι Τουρκικές απώλειες ήσαν 200 άνδρες και πολλά άλογα.
Ύστερα από δύο ημέρες, 8 Αυγούστου, οι Τούρκοι όρμησαν και πάλι με όλες τους τις δυνάμεις. Και πάλι όμως είχαν μεγάλες απώλειες. "Ολόκληρη την ημέρα τους πετσοκόβαμεν" έγραφε ο Καραϊσκάκης. Η μάχη ήταν τόσο σκληρή και λυσσαλέα, ώστε οι Έλληνες ήλθαν στα χέρια με τους Τουρκαλβανούς και συχνά οι αντίπαλοι χρησιμοποιούσαν πέτρες αντί για όπλα.
Τα δύο Τάγματα του τακτικού στρατού έπληξαν από τα νώτα τους εχθρούς με εφ όπλου λόγχη, ενώ οι άτακτοι με τα γιαταγάνια τους επιτέθηκαν κατά μέτωπο. Οι Τούρκοι βαλλόμενοι και από τις δύο πλευρές τράπηκαν σε φυγή. Έτσι έληξε και η δεύτερη αυτή μάχη του Χαϊδαρίου που κράτησε από το πρωί μέχρι στις 2 το απόγευμα
Οι αιματηρές αυτές μάχες στο Χαϊδάρι στις 6 και 8 Αυγούστου δεν είχαν κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα για τους αντιπάλους. Και οι δυο αποσύρθηκαν στα στρατόπεδα τους αφού είχαν σημαντικές απώλειες, οι Τούρκοι πολύ μεγαλύτερες από τους Έλληνες.
96
48. Η Πολιορκία της Πάτρας (14 Ιουλίου μέχρι 25 Οκτωβρίου 1824)
Η Κυβέρνηση αποφάσισε να οργανώσει την πολιορκία της Πάτρας και στις 14 Ιουλίου 1824 διόρισε Αρχηγό του Στρατοπέδου που ιδρύθηκε στη θέση Δεμέστιχα, τον Ανδρέα Λόντο με τον οποίο θα συνέπρατταν ο Ζαΐμης, 'Μ ο Νοταράς και ο Καλαμογδάρτης. Μαζί με τον Νοταρά ήταν και ο Καπετάν Γεωργάκης Χελιώτης.
Σε μικρή απόσταση από το Στρατόπεδο τοποθετήθηκαν οι Πετιμεζαίοι, ο Κανέλλος και Δημήτρης Δεληγιάνης και οι αδελφοί Κολοκοτρώνη με εντολή να βρίσκονται σε άμεση επαφή μεταξύ τους και όλοι μαζί περισφίγγουν το κλοιό γύρω από την Πάτρα. Στις 25 Οκτωβρίου όμως έπειτα από διαμάχες των οπλαρχηγών αποφασίστηκε η διάλυση του Στρατοπέδου και η λύση της πολιορκίας της Πάτρας.
Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Πάτρας αρρώστησε και πέθανε ο στρατιώτης του Γεωργάκη Χελιώτη. Γεώργιος Μανώλης από το Χέλι Αργολίδας.
Σε μικρή απόσταση από το Στρατόπεδο τοποθετήθηκαν οι Πετιμεζαίοι, ο Κανέλλος και Δημήτρης Δεληγιάνης και οι αδελφοί Κολοκοτρώνη με εντολή να βρίσκονται σε άμεση επαφή μεταξύ τους και όλοι μαζί περισφίγγουν το κλοιό γύρω από την Πάτρα. Στις 25 Οκτωβρίου όμως έπειτα από διαμάχες των οπλαρχηγών αποφασίστηκε η διάλυση του Στρατοπέδου και η λύση της πολιορκίας της Πάτρας.
Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Πάτρας αρρώστησε και πέθανε ο στρατιώτης του Γεωργάκη Χελιώτη. Γεώργιος Μανώλης από το Χέλι Αργολίδας.
47. Ο Πρώτος Εμφύλιος Πόλεμος
Στους Τελευταίους μήνες του 1823. η πολιτική κρίση είχε οξυνθεί και στο πρώτο εξάμηνο του 1824 εξελίχθηκε σε εμφύλιο πόλεμο. Αντιμαχόμενοι οι
94
Στρατιωτικοί της Πελοποννήσου με τον Κολοκοτρώνη και οι πολιτικοί Πελοπννήσιοι και Νησιώτες με τον Μαυροκορδάτο, Πεδίο αντιπαράθεσης η Πελοπόννησος, μέχρι που σχηματίζονται δύο Κυβερνήσεις, η μία στο` Κρανίδι και η άλλη στην Τρίπολη, όπου και οι πρώτες ταραχές και η απόπειρα δολοφονίας του Κολοκοτρώνη.
Ο Υψηλάντης αναλαμβάνει μεσολαβητικό ρόλο, αλλά δεν καταφέρνει τίποτα. Ο εμφύλιος άρχισε και οι Πολιτικοί καταλαμβάνουν το Αργός και η κυριαρχία τους επεκτείνεται και στην Κόρινθο. Οι Νοταραίοι τάχθηκαν με τον Κουντουριώτη και είναι έτοιμοι να καταλάβουν την Κόρινθο.
Πολιορκούν τον Ακροκόρινθο και ο Φρούραρχος του Ακροκορίνθου αναγκάστηκε να παραδώσει το Φρούριο στους Κυβερνητικούς, έτσί 1 Ι ονομάστηκε η παράταξη του Κουντουριώτη και στις 19 Μαρτίου 1824 Παναγιώτης Νοταράς είχε υπό τον έλεγχο του ολόκληρη την Κορινθία. Φρούραρχος δε τότε του Ακροκορίνθου ορίστηκε ο Κυβερνητικός Κίτσος.
94
Στρατιωτικοί της Πελοποννήσου με τον Κολοκοτρώνη και οι πολιτικοί Πελοπννήσιοι και Νησιώτες με τον Μαυροκορδάτο, Πεδίο αντιπαράθεσης η Πελοπόννησος, μέχρι που σχηματίζονται δύο Κυβερνήσεις, η μία στο` Κρανίδι και η άλλη στην Τρίπολη, όπου και οι πρώτες ταραχές και η απόπειρα δολοφονίας του Κολοκοτρώνη.
Ο Υψηλάντης αναλαμβάνει μεσολαβητικό ρόλο, αλλά δεν καταφέρνει τίποτα. Ο εμφύλιος άρχισε και οι Πολιτικοί καταλαμβάνουν το Αργός και η κυριαρχία τους επεκτείνεται και στην Κόρινθο. Οι Νοταραίοι τάχθηκαν με τον Κουντουριώτη και είναι έτοιμοι να καταλάβουν την Κόρινθο.
Πολιορκούν τον Ακροκόρινθο και ο Φρούραρχος του Ακροκορίνθου αναγκάστηκε να παραδώσει το Φρούριο στους Κυβερνητικούς, έτσί 1 Ι ονομάστηκε η παράταξη του Κουντουριώτη και στις 19 Μαρτίου 1824 Παναγιώτης Νοταράς είχε υπό τον έλεγχο του ολόκληρη την Κορινθία. Φρούραρχος δε τότε του Ακροκορίνθου ορίστηκε ο Κυβερνητικός Κίτσος.
46. Η Δεύτερη Πολιορκία του Ακροκορίνθου 19-10-1823
Στην Πελοπόννησο το 1823 μόνο τα φρούρια της Πάτρας, του Ακροκορίνθου, της Μεθώνης, της Κορώνης και του Ρίου κατέχονταν ακόμα από τους Τούρκους. Ο Ακροκόρινθος κρατούσε ακόμα γιατί ανεφοδιαζόταν εύκολα από την Πάτρα με πλοία.
Μετά τη μάχη της Ακράτας-Μαύρων Λιθαριών και ιδιαίτερα από τις 18 Απριλίου η πολιορκία του Ακροκορίνθου γινόταν όλο και πιο στενότερη. Την πολιορκία ανέλαβε ο Γιάννης Νοταράς από τα Τρίκαλα της Κορινθίας ο οποίος στο μεταξύ προήχθη σε αντιστράτηγο από την Εθνοσυνέλευση του
Άστρους.
Τον Ιούνιο οι Έλληνες ενισχύθηκαν και από τον έμπειρο στρατιωτικό και πορθητή του Παλαμηδίου Στάϊκο Σταϊκόπουλο. Η Ελληνική δύναμη έφθασε τους 800 άνδρες. Κατά διαταγή του εκτελεστικού από το Σοφικό στην πολιορκία έλαβε μέρος και σ γενναίος Κολοκοτρώνης με δύναμη από 450 άνδρες, μαζί με τον Καπετάν Γεωργάκη Χελιώτη, τον Μαλτέζο και τον Γιάννη Νοταρά. Οι πολιορκούμενοι επειδή περίμεναν ενισχύσεις από την Πάτρα σε τρόφιμα και Στρατό δεν δέχονταν διαπραγματεύσεις για παράδοση.
Τον Οκτώβριο η τάξη μεταξύ των πολιορκητών διασαλεύτηκε λόγω της αντιζηλίας μεταξύ των οπλαρχηγών Γιαννάκη και Παναγιώτη Νοταρά αλλά και πάλι ανέλαβε ο Γενναίος Κολοκοτρώνης να αποκαταστήσει την τάξη. ΣΤΟ μεταξύ οι Τούρκοι πρότειναν παράδοση με τον όρο η παράδοση να γίνει στον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη.
Ο Κολοκοτρώνης πήγε αυτοπροσώπως και έπειτα από συνεννόηση με τον Φρούραρχο Αβτουλάχ-Μπέη, υπογράφτηκε στις 19 Οκτωβρίου 1823 η συνθήκη της παράδοσης και της αποστολής των Τούρκων με ασφάλεια στη Θεσαλονίκη. Μετά την αποχώρηση των Τούρκων, ο Κολοκοτρώνης τοποθέτησε Φρούραρχο του Ακροκορίνθου τον Καπετάν Γεωργάκη Χελιώτη μαζί με τον Γιαννάκη Νοταρά.
Ακολούθησε Αγιασμός και επίσημη Δοξολογία, στη συνέχεια φαγοπότι και χορός από όλους τους Κορινθίους και τους Δερβενοχωρίτες. μέσα σε δάκρυα χαράς για την απελευθέρωση του ενδοξότερου Φρουρίου της Πελοποννήσου και της συντριβής και του τελευταίου ίχνους της Δραμαλικής Στρατιάς.
Μετά τη μάχη της Ακράτας-Μαύρων Λιθαριών και ιδιαίτερα από τις 18 Απριλίου η πολιορκία του Ακροκορίνθου γινόταν όλο και πιο στενότερη. Την πολιορκία ανέλαβε ο Γιάννης Νοταράς από τα Τρίκαλα της Κορινθίας ο οποίος στο μεταξύ προήχθη σε αντιστράτηγο από την Εθνοσυνέλευση του
Άστρους.
Τον Ιούνιο οι Έλληνες ενισχύθηκαν και από τον έμπειρο στρατιωτικό και πορθητή του Παλαμηδίου Στάϊκο Σταϊκόπουλο. Η Ελληνική δύναμη έφθασε τους 800 άνδρες. Κατά διαταγή του εκτελεστικού από το Σοφικό στην πολιορκία έλαβε μέρος και σ γενναίος Κολοκοτρώνης με δύναμη από 450 άνδρες, μαζί με τον Καπετάν Γεωργάκη Χελιώτη, τον Μαλτέζο και τον Γιάννη Νοταρά. Οι πολιορκούμενοι επειδή περίμεναν ενισχύσεις από την Πάτρα σε τρόφιμα και Στρατό δεν δέχονταν διαπραγματεύσεις για παράδοση.
Τον Οκτώβριο η τάξη μεταξύ των πολιορκητών διασαλεύτηκε λόγω της αντιζηλίας μεταξύ των οπλαρχηγών Γιαννάκη και Παναγιώτη Νοταρά αλλά και πάλι ανέλαβε ο Γενναίος Κολοκοτρώνης να αποκαταστήσει την τάξη. ΣΤΟ μεταξύ οι Τούρκοι πρότειναν παράδοση με τον όρο η παράδοση να γίνει στον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη.
Ο Κολοκοτρώνης πήγε αυτοπροσώπως και έπειτα από συνεννόηση με τον Φρούραρχο Αβτουλάχ-Μπέη, υπογράφτηκε στις 19 Οκτωβρίου 1823 η συνθήκη της παράδοσης και της αποστολής των Τούρκων με ασφάλεια στη Θεσαλονίκη. Μετά την αποχώρηση των Τούρκων, ο Κολοκοτρώνης τοποθέτησε Φρούραρχο του Ακροκορίνθου τον Καπετάν Γεωργάκη Χελιώτη μαζί με τον Γιαννάκη Νοταρά.
Ακολούθησε Αγιασμός και επίσημη Δοξολογία, στη συνέχεια φαγοπότι και χορός από όλους τους Κορινθίους και τους Δερβενοχωρίτες. μέσα σε δάκρυα χαράς για την απελευθέρωση του ενδοξότερου Φρουρίου της Πελοποννήσου και της συντριβής και του τελευταίου ίχνους της Δραμαλικής Στρατιάς.
45. Η μάχη της Ακράτας και των Μαύρων Λιθαριών - Ζάχολης 5-1-1823
Μετά την πτώση του Ναυπλίου 30 Νοεμβρίου 1822 οι Τούρκοι της Κορίνθου μαστιζόμενοι από την πείνα και τις αρρώστιες βρέθηκαν σε αξιοθρήνητη κατάσταση . Στο μεταξύ πέθανε και ο Μαχμούτ-Ζίχναλης και την αρχηγία του στρατού ανέλαβε ο Αρχηγός του Ιππικού Δελή-Αχμέτ. Ο νέος Αρχηγός βλέποντας την απελπιστική κατάσταση του στρατού στην Κόρινθο αποφάσισε να την εγκαταλείψει και ξεκινάει ο ίδιος με 3.500 άνδρες για να πάει στην Πάτρα.
Την εποχή εκείνη οι Καλαβρυτινοί αγωνιστές οι οποίοι είχαν αναλάβει τη φρούρηση των διαβάσεων προς την Πάτρα βρισκόντουσαν σε διαμάχη μεταξύ τους. Είχαν συγκεντρώσει τα στρατεύματα τους κοντά στα Καλύβια της Ακράτας και ήσαν έτοιμοι να κτυπηθούν μεταξύ τους. Οι πολιτικοί με αρχηγό τον Σωτηράκη Χαραλάμπη και οι Στρατιωτικοί με αρχηγούς τους Πετιμεζαίους.
Την αδελφική αιματοχυσία κατά τις κρίσιμες εκείνες στιγμές για την επανάσταση, πρόλαβαν οι οπλαρχηγοί Ασημάκης Ζαΐμης, Σωτηράκης Θεοχαρόπουλος και Νικόλαος Σολιώτης, οι οποίοι έφθασαν στα Χάσια των Καλαβρύτων, ενώ ταυτόχρονα ο Καπετάν Γεωργάκης Χελιώτης αφού αντιλήφθηκε την προέλαση των Τούρκων κατέφθασε έγκαιρα στο Στρατόπεδο των Πετιμεζαίων και ανήγγειλε το γεγονός.
Έτσι αφού ειδοποιήθηκαν όλοι και συμφιλιώθηκαν, ενώθηκαν αδερφωμένοι να αντιμετωπίσουν τα υπολείμματα της στρατιάς του Δράμαλη. Την πιο επικίνδυνη θέση ανέλαβε ο ατρόμητος Νικόλαος Σολιώτης, ο οποίος έπιασε ένα πέτρινο συνεχή προμαχώνα πάνω από το
92
δρόμο προς τη Βοστίτσα. Ο Ασημάκης Ζαΐμης, ο Σωτηράκης Χαραλάμπης•
και ο Σωτηράκης Θεοχαρόττουλος με τους δικούς τους έπιασαν τις οχυρές
θέσεις πάνω από την Ακρατα.
Ο Νικόλαος Πετιμεζάς,. ο Καπετάν Γεωργάκης Χελιώτης και ο Παναγιώτης Γεραρής με τους δικούς τους, ανέβηκαν στο Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία της Ζάχολης με σκοπό να αφήσουν τους Τούρκους να προχωρήσουν προς τον προμαχώνα του Σολιώτη και να τους επιτεθούν από τα Νότια στη θέση "ΜΑΥΡΑ ΛΙΘΑΡΙΑ" και έτσι να αποκλεισθεί η οπισθοχώρηση τους στην Κόρινθο.
Στις 5 Γενάρη 1823 αργά το απόγευμα η εμπροσθοφυλακή των Τούρκων δέχεται τα πυρά του Σολιώτη. Οι Τούρκοι ξαφνιάστηκαν, οπισθοχώρησαν και προσπάθησαν να προφυλαχθούν. Οι στρατιώτες του Σολιώτη βγήκαν έξω από τον προμαχώνα του και κατάκοψαν πολλούς Τούρκους Καβαλάρηδες.
Αφού ανασυντάχθηκε η εμπροσθοφυλακή και αφού πήρε θάρρος εν τω μεταξύ από την άφιξη του Δελή-Αχμέτ, επεδίωξε να εξουδετερώσει τη στρατιωτική δύναμη του Σολιώτη, αλλά τελικά αναγκάστηκε να οπισθοχωρήσει με σημαντικές απώλειες. Λόγω της νύχτας τα πυρά και από τις δύο μεριές σταμάτησαν. Οι Έλληνες διανυκτέρευσαν στην ύπαιθρο κάτω από δριμύτατο ψύχος και μεγάλη πείνα. Η πρώτη τους ενέργεια όμως ήταν η προμήθεια πυρομαχικών.
Οι Τούρκοι περίφοβοι διανυκτέρευσαν στο Χάνι της Ακράτας. Στο μεταξύ φθάνουν πενήντα Καλόγηροι από το Μέγα Σπήλαιο, που ειδοποιήθηκαν έγκαιρα, με τρόφιμα και πυρομαχικά, γεγονός που έδωσε θάρρος και ασυγκράτητο ενθουσιασμό στους Έλληνες. Το πρωί οι Τούρκοι κτύπησαν τον προμαχώνα του Σολιώτη, αλλά αποκρούστηκαν αφού άφησαν στον τόπο 300 νεκρούς.
Ο Δελή Αχμέτ βλέποντας το αδιέξοδο, διέταξε κανονική υποχώρηση, με σκοπό να βρει ασφαλέστερη θέση για άμυνα και επίθεση. Κατά την οπισθοχώρηση όμως οι Τούρκοι και στη θέση Μαύρα Λιθάρια, κοντά στα σύνορα Κορινθίας και Αιγιαλείας δέχτηκαν την απρόοπτη και αιφνιδιαστική επίθεση του Νικόλα Πετιμεζά, του Γεωργάκη Χελιώτη και του Παναγιώτη Γεραρή και των γενναίων παλικαριών της Κορινθίας.
Επακολούθησε άγρια συμπλοκή σώμα προς σώμα. Όσοι Τούρκοι ξέφυγαν το φονικό σπαθί των Ελλήνων διασκορπίστηκαν και κρύφτηκαν τρομαγμένοι στα χαντάκια και τα αμπέλια της περιοχής.
Οι Τούρκοι μετά την αποτυχία τους αυτή γύρισαν στο Χάνι της Ακράτας και αφού ανασυντάχθηκαν επιχείρησαν και τρίτη έφοδο για να ανοίξουν το δρόμο προς τα πλάγια υψώματα, αλλά κτυπήθηκαν από 150 άνδρες με αρχηγούς τον Δημήτρη και Σωτήρη Σολιώτη, Παπαγιώργη, Αναγνώστη Καλογριά, Δημήτρη Παναβό, Αγγελική Δελούκα και Γιάννη Καρπενησιώτη και ξαναγύρισαν στο χάνι της Ακράτας.
Από τους 3.500 Τούρκους διασώθηκαν περίπου 1.000 που κατόρθωσαν να καταφύγουν στη Πάτρα. Έτσι στα σύνορα Κορινθίας και
93
Αιγιαλείας η αγέρωχη στρατιά του Δράμαλη υπόγραψε την αδυναμία του τουρκικού στρατού να καταπνίξουν την Επανάσταση των Ελλήνων.
Την εποχή εκείνη οι Καλαβρυτινοί αγωνιστές οι οποίοι είχαν αναλάβει τη φρούρηση των διαβάσεων προς την Πάτρα βρισκόντουσαν σε διαμάχη μεταξύ τους. Είχαν συγκεντρώσει τα στρατεύματα τους κοντά στα Καλύβια της Ακράτας και ήσαν έτοιμοι να κτυπηθούν μεταξύ τους. Οι πολιτικοί με αρχηγό τον Σωτηράκη Χαραλάμπη και οι Στρατιωτικοί με αρχηγούς τους Πετιμεζαίους.
Την αδελφική αιματοχυσία κατά τις κρίσιμες εκείνες στιγμές για την επανάσταση, πρόλαβαν οι οπλαρχηγοί Ασημάκης Ζαΐμης, Σωτηράκης Θεοχαρόπουλος και Νικόλαος Σολιώτης, οι οποίοι έφθασαν στα Χάσια των Καλαβρύτων, ενώ ταυτόχρονα ο Καπετάν Γεωργάκης Χελιώτης αφού αντιλήφθηκε την προέλαση των Τούρκων κατέφθασε έγκαιρα στο Στρατόπεδο των Πετιμεζαίων και ανήγγειλε το γεγονός.
Έτσι αφού ειδοποιήθηκαν όλοι και συμφιλιώθηκαν, ενώθηκαν αδερφωμένοι να αντιμετωπίσουν τα υπολείμματα της στρατιάς του Δράμαλη. Την πιο επικίνδυνη θέση ανέλαβε ο ατρόμητος Νικόλαος Σολιώτης, ο οποίος έπιασε ένα πέτρινο συνεχή προμαχώνα πάνω από το
92
δρόμο προς τη Βοστίτσα. Ο Ασημάκης Ζαΐμης, ο Σωτηράκης Χαραλάμπης•
και ο Σωτηράκης Θεοχαρόττουλος με τους δικούς τους έπιασαν τις οχυρές
θέσεις πάνω από την Ακρατα.
Ο Νικόλαος Πετιμεζάς,. ο Καπετάν Γεωργάκης Χελιώτης και ο Παναγιώτης Γεραρής με τους δικούς τους, ανέβηκαν στο Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία της Ζάχολης με σκοπό να αφήσουν τους Τούρκους να προχωρήσουν προς τον προμαχώνα του Σολιώτη και να τους επιτεθούν από τα Νότια στη θέση "ΜΑΥΡΑ ΛΙΘΑΡΙΑ" και έτσι να αποκλεισθεί η οπισθοχώρηση τους στην Κόρινθο.
Στις 5 Γενάρη 1823 αργά το απόγευμα η εμπροσθοφυλακή των Τούρκων δέχεται τα πυρά του Σολιώτη. Οι Τούρκοι ξαφνιάστηκαν, οπισθοχώρησαν και προσπάθησαν να προφυλαχθούν. Οι στρατιώτες του Σολιώτη βγήκαν έξω από τον προμαχώνα του και κατάκοψαν πολλούς Τούρκους Καβαλάρηδες.
Αφού ανασυντάχθηκε η εμπροσθοφυλακή και αφού πήρε θάρρος εν τω μεταξύ από την άφιξη του Δελή-Αχμέτ, επεδίωξε να εξουδετερώσει τη στρατιωτική δύναμη του Σολιώτη, αλλά τελικά αναγκάστηκε να οπισθοχωρήσει με σημαντικές απώλειες. Λόγω της νύχτας τα πυρά και από τις δύο μεριές σταμάτησαν. Οι Έλληνες διανυκτέρευσαν στην ύπαιθρο κάτω από δριμύτατο ψύχος και μεγάλη πείνα. Η πρώτη τους ενέργεια όμως ήταν η προμήθεια πυρομαχικών.
Οι Τούρκοι περίφοβοι διανυκτέρευσαν στο Χάνι της Ακράτας. Στο μεταξύ φθάνουν πενήντα Καλόγηροι από το Μέγα Σπήλαιο, που ειδοποιήθηκαν έγκαιρα, με τρόφιμα και πυρομαχικά, γεγονός που έδωσε θάρρος και ασυγκράτητο ενθουσιασμό στους Έλληνες. Το πρωί οι Τούρκοι κτύπησαν τον προμαχώνα του Σολιώτη, αλλά αποκρούστηκαν αφού άφησαν στον τόπο 300 νεκρούς.
Ο Δελή Αχμέτ βλέποντας το αδιέξοδο, διέταξε κανονική υποχώρηση, με σκοπό να βρει ασφαλέστερη θέση για άμυνα και επίθεση. Κατά την οπισθοχώρηση όμως οι Τούρκοι και στη θέση Μαύρα Λιθάρια, κοντά στα σύνορα Κορινθίας και Αιγιαλείας δέχτηκαν την απρόοπτη και αιφνιδιαστική επίθεση του Νικόλα Πετιμεζά, του Γεωργάκη Χελιώτη και του Παναγιώτη Γεραρή και των γενναίων παλικαριών της Κορινθίας.
Επακολούθησε άγρια συμπλοκή σώμα προς σώμα. Όσοι Τούρκοι ξέφυγαν το φονικό σπαθί των Ελλήνων διασκορπίστηκαν και κρύφτηκαν τρομαγμένοι στα χαντάκια και τα αμπέλια της περιοχής.
Οι Τούρκοι μετά την αποτυχία τους αυτή γύρισαν στο Χάνι της Ακράτας και αφού ανασυντάχθηκαν επιχείρησαν και τρίτη έφοδο για να ανοίξουν το δρόμο προς τα πλάγια υψώματα, αλλά κτυπήθηκαν από 150 άνδρες με αρχηγούς τον Δημήτρη και Σωτήρη Σολιώτη, Παπαγιώργη, Αναγνώστη Καλογριά, Δημήτρη Παναβό, Αγγελική Δελούκα και Γιάννη Καρπενησιώτη και ξαναγύρισαν στο χάνι της Ακράτας.
Από τους 3.500 Τούρκους διασώθηκαν περίπου 1.000 που κατόρθωσαν να καταφύγουν στη Πάτρα. Έτσι στα σύνορα Κορινθίας και
93
Αιγιαλείας η αγέρωχη στρατιά του Δράμαλη υπόγραψε την αδυναμία του τουρκικού στρατού να καταπνίξουν την Επανάσταση των Ελλήνων.
44. Η μάχη της Κουρτέσας 28 Νοεμβρίου 1822
Ο Μαχμούτ-Πασάς-Ζίχναλης ττου διαδέχθηκε τον Δράμαλη, έστειλε 10.000 πεζούς και καβαλάρηδες με αρκετό πυροβολικό και με αρχηγό τον επί κεφαλής του Ιττττικού Δελή-Αχμέτ με πρόγραμμα να καταλύσουν στο Χάνι της Κουρτέσας. Ο Κολοκοτρώνης που ήταν άρρωστος στα Δερβενάκια από τις 19 Νοεμβρίου, μόλις έγινε καλά, άγρυπνα παρακολουθούσε προσωπικά τις κινήσεις των Τούρκων.
Ειδοποίησε αμέσως με τους υπασπιστές του, τον Σταϊκόπουλο στο Ναύπλιο, τον Τσώκρη στο Αργός, τον Χατζηχρήστο στο Στεφάνι, τον Παπανίκα στην Στιμάγκα και τους άλλους οπλαρχηγούς της Κορίνθου, τον Νοταρά, τον Καπετάν Γεωργάκη Χελιώτη, κ.λ.π. να κινηθούν τη νύχτα και να βρίσκονται πριν ξημερώσει στα Δερβενάκια.
Με τον Φωτάκο ειδοποίησε τον Νικήτα Σταματελόπουλο και τον Παπαρσένη, οι οποίοι είχαν αναλάβει την φύλαξη του Αγίου Σώστη να τρέξουν και να συναντηθούν μαζί του. Όταν συναντήθηκαν ο Κολοκοτρώνης τους επέστησε την προσοχή στο δύσβατο και άγνωστο στους πολλούς μονοπάτι, μεταξύ Αϊ Βασίλη και της πίσω πλευράς του Αγίου Σώστη, για να μη το χρησιμοποιήσουν οι Τούρκοι, γιατί υπήρχε κίνδυνος να υπερφαλαγγιστούν οι προμαχώνες τους στον Άγιο Σώστη και να κινδυνέψει όλο το Στράτευμα.
Ο Νικήτας και ο Παπαρσένης παρά τις διαβεβαιώσεις τους, από αμέλεια δεν φρόντισαν να διαφυλάξουν το μυστικό μονοπάτι, με αποτέλεσμα 150 Τούρκοι από τους ντόπιους να φθάσουν γύρω τα μεσάνυχτα στο Άγιο Σώστη και καθώς μιλούσαν Ελληνικά, δεν έγιναν αντιληπτοί από τους Έλληνες μέχρι το πρωί, οπότε ανακαλύφθηκαν και μόλις πρόλαβαν να σωθούν καταδιωκόμενοι από τον Χατζηχρήστο που στο μεταξύ είχε φθάσει από το Στεφάνι και διαλύθηκαν στη πεδιάδα.
Κατά τα ξημερώματα ξεκίνησε από το χάνι της Κουρτέσας ο Τουρκικός Στρατός, ο οποίος θα έφθανε στον Άγιο Σώστη στις 9 η ώρα το πρωί, Τρίτη 28 Νοεμβρίου 1822. Καθώς πλησίασαν οι Τούρκοι αμέτρητα πυρά κτύπησαν τους προμαχώνες των Ελλήνων. Οι Έλληνες δεν κλονίστηκαν. Το μεγαλύτερο μέρος του Τούρκικου Στρατού γύρισε στις αρχικές του θέσεις. Στο μεταξύ όμως οι Τούρκοι που είχαν οχυρωθεί πάνω από τον προμαχώνα του Παπαρσένη, έδωσαν το σύνθημα της γενικής επίθεσης.
Οι Έλληνες βρέθηκαν σε δύσκολη θέση. Ο Παπαρσένης ο ανιψιός του Σπανός και άλλοι γενναίοι οπλαρχηγοί σκοτώθηκαν, οι Έλληνες βρέθηκαν μεταξύ δύο πυρών. Στη κρίσιμη αυτή στιγμή ο Κολοκοτρώνης αντιλήφθηκε, αν και επικρατούσε ομίχλη, από την διασταύρωση των πυρών, τη δύσκολη θέση των Ελλήνων και χωρίς να χάσει καιρό ειδοποίησε με τους υπασπιστές του τον Πάνο Ζαφειρόπουλο και τους άλλους εκεί κοντά οπλαρχηγούς να τρέξουν πίσω από τον Άγιο Σώστη και να βοηθήσουν τα μαχόμενα εκεί τμήματα, ώστε να υπερφαλαγγιστούν οι Τούρκοι.
Τον Νικήτα Σταματελόπουλο που κινδύνευσε να αιχμαλωτισθεί, έσωσε ο γενναίος οπλαρχηγός του Δάρα Κολιός Μπακόπουλος. Η μάχη συνεχίστηκε
91
από προμαχώνα σε προμαχώνα όπου όλοι πολέμησαν γενναιότατα. Ο Νικηταράς, ο Τσώκρης και άλλοι πολλοί θριάμβευσαν.
Οι Τούρκοι κτυπήθηκαν από όλες τις μεριές και τρομοκρατημένοι πετούσαν τα άρματα για να σωθούν. Ο Νικηταράς όρμησε πρώτος από τον πύργο του Κολοκοτρώνη, κατά τη στιγμή ακριβώς που τον κανονιοβολούσαν οι Τούρκοι, κρατώντας στα χέρια του το φονικό σπαθί. Το παράδειγμα του ακολούθησαν και'- άλλοι και έτσι αποδεκατίσθηκαν τα αφηνιασμένα Τούρκικα στίφη.
Ο υπασπιστής, του Κολοκοτρώνη Φωτάκος καθώς κυνηγούσε τυχαία έναν Τούρκο, κατόρθωσε να του αποσπάσει τα κομμένα κεφάλια του Παπαρσένη και του ανιψιού του Σπανού, τα οποία μετά την ανεύρεση και των σωμάτων στον Αγιο Σώστη τα έθαψαν με μεγάλες τιμές.
Οι Τούρκοι αφού άφησαν στο πεδίο της μάχης 200 νεκρούς και το μεγαλύτερο μέρος ι του φορτίου επισιτισμού, που προοριζόταν για το Ναύπλιο, γύρισαν το απόγευμα στην Κόρινθο1 σε άθλια κατάσταση . Τις επόμενες δύο ημέρες 29 και 30 Νοεμβρίου 1822 επακολούθησε η κατάληψη του Παλαμηδίου και η παράδοση του Ναυπλίου στους Έλληνες.
Ειδοποίησε αμέσως με τους υπασπιστές του, τον Σταϊκόπουλο στο Ναύπλιο, τον Τσώκρη στο Αργός, τον Χατζηχρήστο στο Στεφάνι, τον Παπανίκα στην Στιμάγκα και τους άλλους οπλαρχηγούς της Κορίνθου, τον Νοταρά, τον Καπετάν Γεωργάκη Χελιώτη, κ.λ.π. να κινηθούν τη νύχτα και να βρίσκονται πριν ξημερώσει στα Δερβενάκια.
Με τον Φωτάκο ειδοποίησε τον Νικήτα Σταματελόπουλο και τον Παπαρσένη, οι οποίοι είχαν αναλάβει την φύλαξη του Αγίου Σώστη να τρέξουν και να συναντηθούν μαζί του. Όταν συναντήθηκαν ο Κολοκοτρώνης τους επέστησε την προσοχή στο δύσβατο και άγνωστο στους πολλούς μονοπάτι, μεταξύ Αϊ Βασίλη και της πίσω πλευράς του Αγίου Σώστη, για να μη το χρησιμοποιήσουν οι Τούρκοι, γιατί υπήρχε κίνδυνος να υπερφαλαγγιστούν οι προμαχώνες τους στον Άγιο Σώστη και να κινδυνέψει όλο το Στράτευμα.
Ο Νικήτας και ο Παπαρσένης παρά τις διαβεβαιώσεις τους, από αμέλεια δεν φρόντισαν να διαφυλάξουν το μυστικό μονοπάτι, με αποτέλεσμα 150 Τούρκοι από τους ντόπιους να φθάσουν γύρω τα μεσάνυχτα στο Άγιο Σώστη και καθώς μιλούσαν Ελληνικά, δεν έγιναν αντιληπτοί από τους Έλληνες μέχρι το πρωί, οπότε ανακαλύφθηκαν και μόλις πρόλαβαν να σωθούν καταδιωκόμενοι από τον Χατζηχρήστο που στο μεταξύ είχε φθάσει από το Στεφάνι και διαλύθηκαν στη πεδιάδα.
Κατά τα ξημερώματα ξεκίνησε από το χάνι της Κουρτέσας ο Τουρκικός Στρατός, ο οποίος θα έφθανε στον Άγιο Σώστη στις 9 η ώρα το πρωί, Τρίτη 28 Νοεμβρίου 1822. Καθώς πλησίασαν οι Τούρκοι αμέτρητα πυρά κτύπησαν τους προμαχώνες των Ελλήνων. Οι Έλληνες δεν κλονίστηκαν. Το μεγαλύτερο μέρος του Τούρκικου Στρατού γύρισε στις αρχικές του θέσεις. Στο μεταξύ όμως οι Τούρκοι που είχαν οχυρωθεί πάνω από τον προμαχώνα του Παπαρσένη, έδωσαν το σύνθημα της γενικής επίθεσης.
Οι Έλληνες βρέθηκαν σε δύσκολη θέση. Ο Παπαρσένης ο ανιψιός του Σπανός και άλλοι γενναίοι οπλαρχηγοί σκοτώθηκαν, οι Έλληνες βρέθηκαν μεταξύ δύο πυρών. Στη κρίσιμη αυτή στιγμή ο Κολοκοτρώνης αντιλήφθηκε, αν και επικρατούσε ομίχλη, από την διασταύρωση των πυρών, τη δύσκολη θέση των Ελλήνων και χωρίς να χάσει καιρό ειδοποίησε με τους υπασπιστές του τον Πάνο Ζαφειρόπουλο και τους άλλους εκεί κοντά οπλαρχηγούς να τρέξουν πίσω από τον Άγιο Σώστη και να βοηθήσουν τα μαχόμενα εκεί τμήματα, ώστε να υπερφαλαγγιστούν οι Τούρκοι.
Τον Νικήτα Σταματελόπουλο που κινδύνευσε να αιχμαλωτισθεί, έσωσε ο γενναίος οπλαρχηγός του Δάρα Κολιός Μπακόπουλος. Η μάχη συνεχίστηκε
91
από προμαχώνα σε προμαχώνα όπου όλοι πολέμησαν γενναιότατα. Ο Νικηταράς, ο Τσώκρης και άλλοι πολλοί θριάμβευσαν.
Οι Τούρκοι κτυπήθηκαν από όλες τις μεριές και τρομοκρατημένοι πετούσαν τα άρματα για να σωθούν. Ο Νικηταράς όρμησε πρώτος από τον πύργο του Κολοκοτρώνη, κατά τη στιγμή ακριβώς που τον κανονιοβολούσαν οι Τούρκοι, κρατώντας στα χέρια του το φονικό σπαθί. Το παράδειγμα του ακολούθησαν και'- άλλοι και έτσι αποδεκατίσθηκαν τα αφηνιασμένα Τούρκικα στίφη.
Ο υπασπιστής, του Κολοκοτρώνη Φωτάκος καθώς κυνηγούσε τυχαία έναν Τούρκο, κατόρθωσε να του αποσπάσει τα κομμένα κεφάλια του Παπαρσένη και του ανιψιού του Σπανού, τα οποία μετά την ανεύρεση και των σωμάτων στον Αγιο Σώστη τα έθαψαν με μεγάλες τιμές.
Οι Τούρκοι αφού άφησαν στο πεδίο της μάχης 200 νεκρούς και το μεγαλύτερο μέρος ι του φορτίου επισιτισμού, που προοριζόταν για το Ναύπλιο, γύρισαν το απόγευμα στην Κόρινθο1 σε άθλια κατάσταση . Τις επόμενες δύο ημέρες 29 και 30 Νοεμβρίου 1822 επακολούθησε η κατάληψη του Παλαμηδίου και η παράδοση του Ναυπλίου στους Έλληνες.
43. Η μάχη της Περαχώρας Σεπτέμβριος 1822
Ιδιαίτερη σημασία έδωσε ο Κολοκοτρώνης στην οχύρωση των Μεγάλων. Δερβενιών για να εμποδιστεί η είσοδος και η έξοδος των Τούρκων από και προς την Αττική και Βοιωτία. Την οχύρωση είχαν αναλάβει ο Δημήτριος Υψηλάντης; ο Νικηταράς και ο Παπαφλέσσας, πλαισιωμένοι από γενναίους οπλαρχηγούς και αγωνιστές Κορινθίους και Δερβενοχωρίτες.
Παραβρέθηκαν ο Καπετάν Γεωργάκης Χελιώτης με 700 άνδρες, ο Αναστασόπουλος με 1.000 Δερβενοχωρίτες και Περαχωρίτες και ο Αντώνης Κολοκοτρώνης με τον Παναγιώτη Κεφάλα με 600 άνδρες. Ο Ελληνικός στρατός ενισχύθηκε και με το Τακτικό Σώμα των Φιλελλήνων Αξιωματικών, δύναμης από 250 άνδρες, με επικεφαλής τον Αντισυνταγματάρχη Κουβερνάτη.
Ο λαός της περιοχής παίρνοντας θάρρος από τους λόγους του Παπαφλέσσα, που εκφωνούσε περιοδεύοντας, βρισκόταν σε επιφυλακή,
89
Αποφασισμένος να μην αφήσει Τούρκο να περάσει μέσα από τα μεγάλα δερβένια.Έτσι τη νύχτα της 9ης προς 10η Σεπτεμβρίου 1822 8.000 τούρκοι με τα μεταγωγικά τους πέρασαν απέναντι στις ακτές του Ηραίου στη θέση "ΣΤΡΑΒΑ", ενώ τα Τούρκικα πολεμικά πλοία άρχισαν σφοδρόν κανονιοβολισμό προς τα παράλια του Λουτρακίου.
ΟιΤούρκοι δέχτηκαν τα πρώτα πυρά των Ελλήνων και αφού διασκορπίστηκαν προς στιγμή για να αποφύγουν τα φονικά πυρά συντάθηκαν μετά από λίγες ώρες για να προχωρήσουν προς την περά χώρα
Αλλά οι Δερβενοχωρίτες, σύμφωνα με το έξυπνο στρατήγημα του αρχηγού τους, κρύφτηκαν σε απρόσιτες θέσεις"' ανάμεσα στις πυκνόφυτες βουνοπλαγιές, δημιουργώντας έτσι την εντύπωση στους Τούρκους, ότι εγκατέλειψαν το χωριό, αφού είχαν προγραμματίσει την πυροδότηση των αποθηκών με μπαρούτι από κρυμμένους εκεί Περαχωρίτες. Έτσι όταν οι Τούρκοι μπήκαν στο χωριό, δύο ατρόμητοι νέοι περαχωρίτες κτύπησαν την καμπάνα του χωριού των Παμμεγίστων Ταξιαρχών και έδωσαν το σύνθημα πυροδότησης των αποθηκών του Ρετσινιού, που τότε ήσαν γεμάτες με μπαρούτι και απλώς σκεπασμένες με στρώμα ρετσινιού για την παραπλάνηση των Τούρκων. Τότε επακολούθησαν τρομακτικές εκρήξεις με συνέπεια κεφάλια, χέρια, πόδια και άλλα μέλη από τα σώματα των Τούρκων να τιναχτούν στον αέρα. Τρομάρα και πανικός έπιασε τους Τούρκους.
ΣΤΟ μεταξύ οι Περαχωρίτες και Δερβενοχωρίτες που είχαν κρυφτεί μέσα στα πεύκα, αφού επιτέθηκαν την κατάλληλη στιγμή, σκόρπισαν τον όλεθρο στα κεφάλια των εχθρών. Η εμπροσθοφυλακή των Τούρκων, αφού τρομοκρατήθηκε εγκατέλειψε τα μεταγωγικά και πριν μπει στο χωριό τράπηκε σε φυγή. Την ευκαιρία αυτή εκμεταλλεύτηκαν όλοι οι Έλληνες και με ασυγκράτητη ορμή έπεσαν επάνω τους και τους κατάσφαξαν. Με τη δύση του Ηλίου κατέφθασε και ο Νικηταράς και η επίθεση των Ελλήνων γενικεύθηκε. Οι Τούρκοι αποδεκατίσθηκαν. Πάνω από 1.000 νεκροί κάλυψαν τις πλαγιές από τη Βουλιαγμένη μέχρι την Περαχώρα.
Έπειτα από δύο ημέρες αφού δεν μπόρεσαν οι Τούρκοι να καταλάβουν την Περαχώρα, αναγκάσθηκαν να μπουν στα πλοία, που ήσαν αγκυροβολημένα κοντά στο Ηραίο και να επιστρέψουν άπρακτοι και καταρρακωμένοι στην Κόρινθο. Η νίκη των Ελλήνων στη Περαχώρα είχε σημαντικά αποτελέσματα, γιατί δημιούργησε απελπιστική κατάσταση στους πολιορκημένους Τούρκους στην Κόρινθο, οι οποίοι διαπίστωσαν πως ήταν αδύνατη η διαφυγή τους από τα Δερβένια των Γερανιών και ύστερα από την πανωλεθρία τους στην Περαχώρα, δεν απετόλμησαν άλλη απόπειρα διεκπεραιώσεως στη Ρούμελη.
Πολλοί από τους Τούρκους πέθαναν στην Κόρινθο από πείνα και αρρώστιες και στις 28 Οκτωβρίου 1822 όπως ήδη έχει αναφερθεί πέθανε και ο αρχηγός της εκστρατείας Δράμαλης.
90
Παραβρέθηκαν ο Καπετάν Γεωργάκης Χελιώτης με 700 άνδρες, ο Αναστασόπουλος με 1.000 Δερβενοχωρίτες και Περαχωρίτες και ο Αντώνης Κολοκοτρώνης με τον Παναγιώτη Κεφάλα με 600 άνδρες. Ο Ελληνικός στρατός ενισχύθηκε και με το Τακτικό Σώμα των Φιλελλήνων Αξιωματικών, δύναμης από 250 άνδρες, με επικεφαλής τον Αντισυνταγματάρχη Κουβερνάτη.
Ο λαός της περιοχής παίρνοντας θάρρος από τους λόγους του Παπαφλέσσα, που εκφωνούσε περιοδεύοντας, βρισκόταν σε επιφυλακή,
89
Αποφασισμένος να μην αφήσει Τούρκο να περάσει μέσα από τα μεγάλα δερβένια.Έτσι τη νύχτα της 9ης προς 10η Σεπτεμβρίου 1822 8.000 τούρκοι με τα μεταγωγικά τους πέρασαν απέναντι στις ακτές του Ηραίου στη θέση "ΣΤΡΑΒΑ", ενώ τα Τούρκικα πολεμικά πλοία άρχισαν σφοδρόν κανονιοβολισμό προς τα παράλια του Λουτρακίου.
ΟιΤούρκοι δέχτηκαν τα πρώτα πυρά των Ελλήνων και αφού διασκορπίστηκαν προς στιγμή για να αποφύγουν τα φονικά πυρά συντάθηκαν μετά από λίγες ώρες για να προχωρήσουν προς την περά χώρα
Αλλά οι Δερβενοχωρίτες, σύμφωνα με το έξυπνο στρατήγημα του αρχηγού τους, κρύφτηκαν σε απρόσιτες θέσεις"' ανάμεσα στις πυκνόφυτες βουνοπλαγιές, δημιουργώντας έτσι την εντύπωση στους Τούρκους, ότι εγκατέλειψαν το χωριό, αφού είχαν προγραμματίσει την πυροδότηση των αποθηκών με μπαρούτι από κρυμμένους εκεί Περαχωρίτες. Έτσι όταν οι Τούρκοι μπήκαν στο χωριό, δύο ατρόμητοι νέοι περαχωρίτες κτύπησαν την καμπάνα του χωριού των Παμμεγίστων Ταξιαρχών και έδωσαν το σύνθημα πυροδότησης των αποθηκών του Ρετσινιού, που τότε ήσαν γεμάτες με μπαρούτι και απλώς σκεπασμένες με στρώμα ρετσινιού για την παραπλάνηση των Τούρκων. Τότε επακολούθησαν τρομακτικές εκρήξεις με συνέπεια κεφάλια, χέρια, πόδια και άλλα μέλη από τα σώματα των Τούρκων να τιναχτούν στον αέρα. Τρομάρα και πανικός έπιασε τους Τούρκους.
ΣΤΟ μεταξύ οι Περαχωρίτες και Δερβενοχωρίτες που είχαν κρυφτεί μέσα στα πεύκα, αφού επιτέθηκαν την κατάλληλη στιγμή, σκόρπισαν τον όλεθρο στα κεφάλια των εχθρών. Η εμπροσθοφυλακή των Τούρκων, αφού τρομοκρατήθηκε εγκατέλειψε τα μεταγωγικά και πριν μπει στο χωριό τράπηκε σε φυγή. Την ευκαιρία αυτή εκμεταλλεύτηκαν όλοι οι Έλληνες και με ασυγκράτητη ορμή έπεσαν επάνω τους και τους κατάσφαξαν. Με τη δύση του Ηλίου κατέφθασε και ο Νικηταράς και η επίθεση των Ελλήνων γενικεύθηκε. Οι Τούρκοι αποδεκατίσθηκαν. Πάνω από 1.000 νεκροί κάλυψαν τις πλαγιές από τη Βουλιαγμένη μέχρι την Περαχώρα.
Έπειτα από δύο ημέρες αφού δεν μπόρεσαν οι Τούρκοι να καταλάβουν την Περαχώρα, αναγκάσθηκαν να μπουν στα πλοία, που ήσαν αγκυροβολημένα κοντά στο Ηραίο και να επιστρέψουν άπρακτοι και καταρρακωμένοι στην Κόρινθο. Η νίκη των Ελλήνων στη Περαχώρα είχε σημαντικά αποτελέσματα, γιατί δημιούργησε απελπιστική κατάσταση στους πολιορκημένους Τούρκους στην Κόρινθο, οι οποίοι διαπίστωσαν πως ήταν αδύνατη η διαφυγή τους από τα Δερβένια των Γερανιών και ύστερα από την πανωλεθρία τους στην Περαχώρα, δεν απετόλμησαν άλλη απόπειρα διεκπεραιώσεως στη Ρούμελη.
Πολλοί από τους Τούρκους πέθαναν στην Κόρινθο από πείνα και αρρώστιες και στις 28 Οκτωβρίου 1822 όπως ήδη έχει αναφερθεί πέθανε και ο αρχηγός της εκστρατείας Δράμαλης.
90
42. Η μάχη στο Βασιλικό Κορινθίας 12 - 8 - 1822
Τα υπολείμματα του Τούρκικου στρατού του Δράμαλη βρίσκονται αποκλεισμένα μέσα στην Κόρινθο και αποφασίζουν στις 12 Αυγούστου ημέρα Κυριακή να βγουν έξω με θορύβους και αλαλαγμούς με σκοπό να απωθήσουν τους Έλληνες στα υψώματα του Βασιλικού και της Βάλτσας και να τους απασχολήσουν σε μάχη για να βρει έτσι ευκαιρία η κύρια δύναμη του Δράμαλη να διαφύγει προς τη Βοστίτσα.
Πρώτος κτύπησε τους Τούρκους ο Γενναίος Κολοκοτρώνης, στο μεταξύ έφθασαν εκεί και οι οπλαρχηγοί Παπανίκας, Πλαπούτας και Καπετάν Γεωργάκης Χελιώτης με 700 άνδρες οπότε η μάχη γενικεύθηκε.
Οι τούρκοι από επιτιθέμενοι αναγκάστηκαν να οπισθοχωρήσουν και αφού κατηφόρισαν, κρύφτηκαν στη πεδιάδα με σκοπό να παρασύρουν τους Έλληνες προς το κάμπο και με το ιππικό τους να τους εξολοθρέψουν.
Οι Έλληνες πλησιάζουν και οι Τούρκοι που ήσαν κρυμμένοι στη πεδιάδα ντουφέκιζαν και αποδεκάτιζαν τους Έλληνες και όταν πλησίασε το ιππικό οι Έλληνες Τράπηκαν σε φυγή. Απεγνωσμένες προσπάθειες κατέβαλε ο Αναγνώστης Πετιμεζάς για να συγκρατήσει μερικούς πολεμιστές. Μέσα στο πανδαιμόνιο της μάχης αυτής έπεσαν πολλοί Έλληνες μεταξύ των οποίων και ο ηρωικός Αναγνώστης Πετιμεζάς με τον δεκαεφτάχρονο γιο του Σωτηράκη. Πιάστηκαν επίσης αιχμάλωτοι ο Παπακαλομοίρης και ο Π. Τζανετάκης βαριά πληγωμένος.
Στο μεταξύ όμως φθάνουν νέες ενισχύσεις από την Κόρινθο και οι οπλαρχηγοί Γενναίος Κολοκοτρώνης, Πατράκος, Πλαπούτας, Πετιμεζαίοι, Γεωργάκης Χελιώτης και όλοι μαζί επιτέθηκαν και κατόρθωσαν να κάμψουν το ηθικό των Τούρκων και να τους εξαναγκάσουν να ξαναγυρίσουν στην Κόρινθο αφού άφησαν στο πεδίο της μάχης 250 περίπου νεκρούς.
Πρώτος κτύπησε τους Τούρκους ο Γενναίος Κολοκοτρώνης, στο μεταξύ έφθασαν εκεί και οι οπλαρχηγοί Παπανίκας, Πλαπούτας και Καπετάν Γεωργάκης Χελιώτης με 700 άνδρες οπότε η μάχη γενικεύθηκε.
Οι τούρκοι από επιτιθέμενοι αναγκάστηκαν να οπισθοχωρήσουν και αφού κατηφόρισαν, κρύφτηκαν στη πεδιάδα με σκοπό να παρασύρουν τους Έλληνες προς το κάμπο και με το ιππικό τους να τους εξολοθρέψουν.
Οι Έλληνες πλησιάζουν και οι Τούρκοι που ήσαν κρυμμένοι στη πεδιάδα ντουφέκιζαν και αποδεκάτιζαν τους Έλληνες και όταν πλησίασε το ιππικό οι Έλληνες Τράπηκαν σε φυγή. Απεγνωσμένες προσπάθειες κατέβαλε ο Αναγνώστης Πετιμεζάς για να συγκρατήσει μερικούς πολεμιστές. Μέσα στο πανδαιμόνιο της μάχης αυτής έπεσαν πολλοί Έλληνες μεταξύ των οποίων και ο ηρωικός Αναγνώστης Πετιμεζάς με τον δεκαεφτάχρονο γιο του Σωτηράκη. Πιάστηκαν επίσης αιχμάλωτοι ο Παπακαλομοίρης και ο Π. Τζανετάκης βαριά πληγωμένος.
Στο μεταξύ όμως φθάνουν νέες ενισχύσεις από την Κόρινθο και οι οπλαρχηγοί Γενναίος Κολοκοτρώνης, Πατράκος, Πλαπούτας, Πετιμεζαίοι, Γεωργάκης Χελιώτης και όλοι μαζί επιτέθηκαν και κατόρθωσαν να κάμψουν το ηθικό των Τούρκων και να τους εξαναγκάσουν να ξαναγυρίσουν στην Κόρινθο αφού άφησαν στο πεδίο της μάχης 250 περίπου νεκρούς.
41. Η μάχη στο Αγινόρι 28 Ιουλίου 1822
Στο μεταξύ ο Κολοκοτρώνης σε συμβούλιο των Οπλαρχηγών στον Αϊ Γιώργη της Νεμέας, διέταξε τον Νικηταρά, τον Παπαφλέσσα, τον Παπανίκα, τον Χατζηγιαννάκη, τον Μορτζέλο κ.ά. να καταλάβουν την κλεισούρα του Αγιονορίου.
Τον Παναγιώτη Γιατράκο και τον Δημήτρη Τσώκρη να φρουρήσουν την Κλεισούρα του Μπερμπατιού και τον Κολλιόπουλο με τον Πλαπούτα να φρουρήσουν τα Δερβενάκια. Αλλά η κλεισούρα του Μπερμπατιού έμεινε αφύλακτη γιατί εκείνοι που ορίστηκαν να την υπερασπιστούν, έφυγαν για τους Μύλους χωρίς να ειδοποιήσουν τον Κολοκοτρώνη.
Έτσι ο Δράμαλης 27 προς 28 Ιουλίου 1822 με 14.000 στρατό πέρασε ανενόχλητος την κλεισούρα του Μπερμπατιού με κατεύθυνση προς το Αγιονόρι. Κατά τα ξημερώματα της 28ης Ιουλίου μεταξύ των υψωμάτων "ΡΟΥΜΑΝΙΑ ΘΑΝΑΣΗ" και "ΜΕΓΑΛΟ ΤΡΑΧΩΝΙ" όπου βρισκόταν το Στρατιωτικό σώμα των Κορινθίων με αρχηγό τον Καπετάν Γεωργάκη Χελιώτη κτύπησε πρώτος την εμπροσθοφυλακή του Δράμαλη . Ο Χελιώτης αφού αποσύρθηκε με το σώμα του, φρόντισε να ειδοποιήσει τον Νικηταρά ότι οι Τούρκοι πλησιάζουν.
87
Συναγερμός επακολούθησε στο στρατόπεδο του Αγιονορίου. Όλοι έτρεξαν να συναντήσουν τον εχθρό. Ο Νικηταράς, ο Υψηλάντης, ο Παπαφλέσσας, ο αδελφός του Νικήτας Δίκαιος (Φλέσσας), οι κάτοικοι της περιοχής με τον οπλαρχηγό τους Κοντογιάννη, ο Χατζηγιάννης, ο Μαρτεζος Δήμος Ζυγούρας με πολλούς Σοφικήτες, ο Δημήτρης Κριεζής με πέντε Υδραίους πυροβολητές, όπως επίσης και ο Δημήτρης Κυμορφόπουλος με λίγους Δερβενοχωρίτες.
Ο Δράμαλης προσπάθησε να εμψυχώσει τους στρατιώτες του που λιποψυχούσαν οι Δερβίσιδες έκαναν τις απαραίτητες δεήσεις στον Αλλάχ, αλλά τελικά οι Τούρκοι δείλιασαν, υπόκυψαν και αποδεκατίστηκαν. Ο ίδιος ο Δράμαλης κατόρθωσε να διαφύγει και πεζός χωρίς το Τουρμπάνι του έφθασε στην Κόρινθο δοξάζοντας τον Αλλάχ που γλύτωσε. Στην Κόρινθο ο Δράμαλης σε άθλια κατάσταση όπου από την πίκρα του πέθανε στις 22 Οκτωβρίου 1822.
Οι Έλληνες για άλλη μια φορά θριάμβευσαν. Η δόξα στεφάνωσε τους νικητες. Όλοι διακρίθηκαν στη μάχη αυτή ακόμα και οι άμαχοι της περιοχής τελικά βρέθηκαν με όπλα στα χέρια τους. Έξι ώρες κράτησε η μάχη στο Αγιονόρι και στο πεδίο της μάχης μετρήθηκαν 1.200 νεκροί Τούρκοι. Όλα τα πολεμοφόδια έμειναν στον τόπο της μάχης.
Φορτία ολόκληρα με κιβώτια γεμάτα χρήματα, τιμαλφή ανεκτίμητης αξίας, σκεύη πολύτιμα και πλούσιος ρουχισμός, βαρύτιμα όπλα έπεσαν στα χέρια των νικητών. 200 Τούρκοι αιχμάλωτοι 36 Καμήλες, 800 Αραβικά άλογα, 1.200 μουλάρια φορτωμένα με όπλα, πολεμοφόδια και άλλες αποσκευές του εχθρού ήταν ακόμη μερικά από τα λάφυρα της μάχης. Το σημαντικότερο όμως κέρδος του Ελληνικού θριάμβου ήταν το τσάκισμα του ηθικού φρονήματος των Τούρκων.
Θετικότερη προσφορά, της Αργολιδοκορινθίας στην Επανάσταση του 1821 δεν μπορεί να υπάρξει άλλη. Η λαϊκή μούσα τραγούδησε τα κατορθώματα των Ελλήνων στα Δερβενάκια και στο Αγιονόρι.
1.2.1 ΤΩΝ ΔΕΡΒΕΝΑΚΙΩΝ
Φύσα Μαΐστρο δροσερέ και αέρα του πελάγου να πάς τα χαιρετίσματα στου Δράμαλη τη μάνα. Της Ρούμελης οι Μπέηδες, του Δράμαλη οι Αγάδες, Στο Δερβενάκι κείτονται, στο χώμα ξαπλωμένοι. Στρώμα χουνε τη μαύρη γης, προσκέφαλο λιθάρια και για πανωσκεπάσματα του φεγγαριού τη λάμψη. Κι ένα πουλάκι πέρασε και το συχνορωτάνε. Πουλί πως πάει ο πόλεμος, το Κλέφτικο Ντουφέκι, Μπροστά πάει ο Νικηταράς, πίσω ο Κολοκοτρώνης και πάρα πίσω οι Έλληνες με τα σπαθιά στα χέρια. Γράμματα πάνε κι έρχονται στων Μπέηδων τα σπίτια. Κλαίνε τ αχούρια για άλογα και τα τζαμιά για Τούρκους. Κλαίνε μανούλες για παιδιά, γυναίκες για τους άνδρες.
88
Τον Παναγιώτη Γιατράκο και τον Δημήτρη Τσώκρη να φρουρήσουν την Κλεισούρα του Μπερμπατιού και τον Κολλιόπουλο με τον Πλαπούτα να φρουρήσουν τα Δερβενάκια. Αλλά η κλεισούρα του Μπερμπατιού έμεινε αφύλακτη γιατί εκείνοι που ορίστηκαν να την υπερασπιστούν, έφυγαν για τους Μύλους χωρίς να ειδοποιήσουν τον Κολοκοτρώνη.
Έτσι ο Δράμαλης 27 προς 28 Ιουλίου 1822 με 14.000 στρατό πέρασε ανενόχλητος την κλεισούρα του Μπερμπατιού με κατεύθυνση προς το Αγιονόρι. Κατά τα ξημερώματα της 28ης Ιουλίου μεταξύ των υψωμάτων "ΡΟΥΜΑΝΙΑ ΘΑΝΑΣΗ" και "ΜΕΓΑΛΟ ΤΡΑΧΩΝΙ" όπου βρισκόταν το Στρατιωτικό σώμα των Κορινθίων με αρχηγό τον Καπετάν Γεωργάκη Χελιώτη κτύπησε πρώτος την εμπροσθοφυλακή του Δράμαλη . Ο Χελιώτης αφού αποσύρθηκε με το σώμα του, φρόντισε να ειδοποιήσει τον Νικηταρά ότι οι Τούρκοι πλησιάζουν.
87
Συναγερμός επακολούθησε στο στρατόπεδο του Αγιονορίου. Όλοι έτρεξαν να συναντήσουν τον εχθρό. Ο Νικηταράς, ο Υψηλάντης, ο Παπαφλέσσας, ο αδελφός του Νικήτας Δίκαιος (Φλέσσας), οι κάτοικοι της περιοχής με τον οπλαρχηγό τους Κοντογιάννη, ο Χατζηγιάννης, ο Μαρτεζος Δήμος Ζυγούρας με πολλούς Σοφικήτες, ο Δημήτρης Κριεζής με πέντε Υδραίους πυροβολητές, όπως επίσης και ο Δημήτρης Κυμορφόπουλος με λίγους Δερβενοχωρίτες.
Ο Δράμαλης προσπάθησε να εμψυχώσει τους στρατιώτες του που λιποψυχούσαν οι Δερβίσιδες έκαναν τις απαραίτητες δεήσεις στον Αλλάχ, αλλά τελικά οι Τούρκοι δείλιασαν, υπόκυψαν και αποδεκατίστηκαν. Ο ίδιος ο Δράμαλης κατόρθωσε να διαφύγει και πεζός χωρίς το Τουρμπάνι του έφθασε στην Κόρινθο δοξάζοντας τον Αλλάχ που γλύτωσε. Στην Κόρινθο ο Δράμαλης σε άθλια κατάσταση όπου από την πίκρα του πέθανε στις 22 Οκτωβρίου 1822.
Οι Έλληνες για άλλη μια φορά θριάμβευσαν. Η δόξα στεφάνωσε τους νικητες. Όλοι διακρίθηκαν στη μάχη αυτή ακόμα και οι άμαχοι της περιοχής τελικά βρέθηκαν με όπλα στα χέρια τους. Έξι ώρες κράτησε η μάχη στο Αγιονόρι και στο πεδίο της μάχης μετρήθηκαν 1.200 νεκροί Τούρκοι. Όλα τα πολεμοφόδια έμειναν στον τόπο της μάχης.
Φορτία ολόκληρα με κιβώτια γεμάτα χρήματα, τιμαλφή ανεκτίμητης αξίας, σκεύη πολύτιμα και πλούσιος ρουχισμός, βαρύτιμα όπλα έπεσαν στα χέρια των νικητών. 200 Τούρκοι αιχμάλωτοι 36 Καμήλες, 800 Αραβικά άλογα, 1.200 μουλάρια φορτωμένα με όπλα, πολεμοφόδια και άλλες αποσκευές του εχθρού ήταν ακόμη μερικά από τα λάφυρα της μάχης. Το σημαντικότερο όμως κέρδος του Ελληνικού θριάμβου ήταν το τσάκισμα του ηθικού φρονήματος των Τούρκων.
Θετικότερη προσφορά, της Αργολιδοκορινθίας στην Επανάσταση του 1821 δεν μπορεί να υπάρξει άλλη. Η λαϊκή μούσα τραγούδησε τα κατορθώματα των Ελλήνων στα Δερβενάκια και στο Αγιονόρι.
1.2.1 ΤΩΝ ΔΕΡΒΕΝΑΚΙΩΝ
Φύσα Μαΐστρο δροσερέ και αέρα του πελάγου να πάς τα χαιρετίσματα στου Δράμαλη τη μάνα. Της Ρούμελης οι Μπέηδες, του Δράμαλη οι Αγάδες, Στο Δερβενάκι κείτονται, στο χώμα ξαπλωμένοι. Στρώμα χουνε τη μαύρη γης, προσκέφαλο λιθάρια και για πανωσκεπάσματα του φεγγαριού τη λάμψη. Κι ένα πουλάκι πέρασε και το συχνορωτάνε. Πουλί πως πάει ο πόλεμος, το Κλέφτικο Ντουφέκι, Μπροστά πάει ο Νικηταράς, πίσω ο Κολοκοτρώνης και πάρα πίσω οι Έλληνες με τα σπαθιά στα χέρια. Γράμματα πάνε κι έρχονται στων Μπέηδων τα σπίτια. Κλαίνε τ αχούρια για άλογα και τα τζαμιά για Τούρκους. Κλαίνε μανούλες για παιδιά, γυναίκες για τους άνδρες.
88
40. Η μάχη των Δερβενακίων 26-27 Ιουλίου 1822
Ο Δράμαλης αφού δεν μπόρεσε να προχωρήσει προς την Τρίπολη, αποφάσισε να επιστρέψει στην Κόρινθο. Ο Θρυλικός Γέρος του Μοριά, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, γεμάτος αυτοπεποίθηση, Θάρρος, Πίστη και Αισιοδοξία έφθασε τα μεσάνυχτα στο Αϊ Γιώργη της Νεμέας, όπου βρήκε τους Έλληνες φρουρούς μεθυσμένους.
Θυμωμένος ανέβηκε στη στέγη του σπιτιού του Παπαρήτορα, όπου είχε καταλύσει και από εκεί σε αυστηρό τρόπο μίλησε προς τους Έλληνες να συμμορφωθούν και να τρέξουν στη φωνή της Πατρίδας που κινδύνευε. Ο Παπαφλέσσας και ο αδελφός του Νικόλαος Φλέσσας με 350 πολεμιστές βρίσκονταν στο χωριό Χέλι που απείχε 4 περίπου ώρες από το Αγιονόρι.
Στις 26 Ιουλίου ημέρα της μνήμης της Αγίας Παρασκευής, ο Κολοκοτρώνης έστειλε τον υπασπιστή του Φωτάκο να ανιχνεύσει τις κινήσεις του εχθρού και όταν πήρε την είδηση ότι οι Τούρκοι υποχωρούν προς τα Δερβενάκια, άρχισε να ετοιμάζεται, βέβαιος για τη μεγάλη νίκη. Μίλησε προς τους συγκεντρωμένους πολεμιστές και τους υπενθύμισε το καθήκον προς την Πατρίδα. Όλοι με ενθουσιασμό, χαρές και τραγούδια έφθασαν στα Δερβενάκια στις δέκα η ώρα το πρωί.
Ο Ελληνικός στρατός έπιασε τις οχυρές θέσεις "ΤΕΜΕΣ", "ΑΓΡΙΛΟΒΟΥΝΟ", "ΠΑΛΙΟΧΑΝΟ", "ΠΑΝΑΓΟΡΑΧΗ" και "ΧΡΥΣΟΚΟΥΜΑΡΙΕΣ", όλοι σκορπισμένοι και αθέατοι ανάμεσα σε μεγάλους θάμνους και πίσω από βράχους. Εκτός από τις πολεμικές ετοιμασίες ο Κολοκοτρώνης διέταξε τους Ιερείς να κάνουν δέηση στο Θεό για την καλή έκβαση της μάχης. Οι Τούρκοι αργά το απόγευμα έπεσαν στην ενέδρα. Τα Ελληνικά όπλα βρόντηξαν και άστραψαν. Οι Τούρκοι τα έχασαν κυριολεκτικά μέσα σε αυτήν την ανεμοθύελλα, πέταξαν τα όπλα, εγκατέλειψαν τα μεταγωγικά τους με τα πλούσια φορτία τους και πατώντας πάνω στα πτώματα τράπηκαν προς το Αγριλόβουνο.
Εκεί καθώς είδαν τις σημαίες των Ελλήνων ν ανεμίζουν και καθώς άκουσαν τη φωνή του Κολοκοτρώνη, ανηφόρησαν προς τον Άγιο Σώστη. Εκεί ο Αντώνης Κολοκοτρώνης και εκείνοι που κατέφθασαν εν των μεταξύ από το Στεφάνι και το Χέλι με Αρχηγούς τον Νικηταρά, τον Δημήτριο
86
Υψηλάντη, τον Παπαφλέσσα, τον Καπετάν Γεωργάκη Χελιώτη κ.λ.π. βρέθηκαν μπροστά στον εχθρό, τους αντέκρουσαν με πολύ γενναιότητα και αποδεκάτισαν κυριολεκτικά το κύριο σώμα της Στρατιάς του Δράμαλη. Παραθέτουμε μια χαρακτηριστική περικοπή περιγραφής της μόνης των Δερβενακίων:
Ή μάχη ήταν αμφίρροπος μέχρι 4ης ώρας μ.μ., οπότε φθάσας ο Γενικός Αρχηγός Κολοκοτρώνης με 4.000 στρατιώτες, ο Νικηταράς με τους Γεώργιο Λύκο και Παπανίκα με άλλους 1.500 στρατιώτες, Λεονταρίτες, Κορινθίους, Αργείους Τριπολιτζιώτες, Τροιζηνίους και Πραστιώτες που ήλθαν από το Αγιονόρι και προσέβαλαν τα νώτα των Τούρκων και των Αλβανών, τεθέντων τότε εν μέσω δύο πυρών. Τότε οι εχθροί πανταχόθεν τυφεκιζόμενοι και φονευόμενοι και τραυματιζόμενοι προεχώρουν πολεμούντες λυσσωδώς, διευθυνόμενοι προς τα άνω μέρη των Δερβενακίων δια τίνος μονοπατιού στενού και πολύ δύσβατου προς τον Αγιον Σώστην, ίνα εκείθεν κατέλθουση προς την πεδιάδα των Κλεωνών κ.λ. π."
Πάνω από 3.000 Τούρκοι σκοτώθηκαν, χιλιάδες τραυματίσθηκαν και αιχμαλωτίσθηκαν και άπειρα ήσαν τα όπλα που πέσανε στα χέρια των Ελλήνων. Εφιαλτική έγινε η νύχτα που ακολούθησε από τις φωνές και τα βογκητά των πληγωμένων ανθρώπων και υποζυγίων. Ο Δράμαλης με τους Πασάδες του ξαναγύρισε στο Ναύπλιο και στρατοπέδευσε πάλι στη Γλυκεία για να διανυκτερεύσει.
Θυμωμένος ανέβηκε στη στέγη του σπιτιού του Παπαρήτορα, όπου είχε καταλύσει και από εκεί σε αυστηρό τρόπο μίλησε προς τους Έλληνες να συμμορφωθούν και να τρέξουν στη φωνή της Πατρίδας που κινδύνευε. Ο Παπαφλέσσας και ο αδελφός του Νικόλαος Φλέσσας με 350 πολεμιστές βρίσκονταν στο χωριό Χέλι που απείχε 4 περίπου ώρες από το Αγιονόρι.
Στις 26 Ιουλίου ημέρα της μνήμης της Αγίας Παρασκευής, ο Κολοκοτρώνης έστειλε τον υπασπιστή του Φωτάκο να ανιχνεύσει τις κινήσεις του εχθρού και όταν πήρε την είδηση ότι οι Τούρκοι υποχωρούν προς τα Δερβενάκια, άρχισε να ετοιμάζεται, βέβαιος για τη μεγάλη νίκη. Μίλησε προς τους συγκεντρωμένους πολεμιστές και τους υπενθύμισε το καθήκον προς την Πατρίδα. Όλοι με ενθουσιασμό, χαρές και τραγούδια έφθασαν στα Δερβενάκια στις δέκα η ώρα το πρωί.
Ο Ελληνικός στρατός έπιασε τις οχυρές θέσεις "ΤΕΜΕΣ", "ΑΓΡΙΛΟΒΟΥΝΟ", "ΠΑΛΙΟΧΑΝΟ", "ΠΑΝΑΓΟΡΑΧΗ" και "ΧΡΥΣΟΚΟΥΜΑΡΙΕΣ", όλοι σκορπισμένοι και αθέατοι ανάμεσα σε μεγάλους θάμνους και πίσω από βράχους. Εκτός από τις πολεμικές ετοιμασίες ο Κολοκοτρώνης διέταξε τους Ιερείς να κάνουν δέηση στο Θεό για την καλή έκβαση της μάχης. Οι Τούρκοι αργά το απόγευμα έπεσαν στην ενέδρα. Τα Ελληνικά όπλα βρόντηξαν και άστραψαν. Οι Τούρκοι τα έχασαν κυριολεκτικά μέσα σε αυτήν την ανεμοθύελλα, πέταξαν τα όπλα, εγκατέλειψαν τα μεταγωγικά τους με τα πλούσια φορτία τους και πατώντας πάνω στα πτώματα τράπηκαν προς το Αγριλόβουνο.
Εκεί καθώς είδαν τις σημαίες των Ελλήνων ν ανεμίζουν και καθώς άκουσαν τη φωνή του Κολοκοτρώνη, ανηφόρησαν προς τον Άγιο Σώστη. Εκεί ο Αντώνης Κολοκοτρώνης και εκείνοι που κατέφθασαν εν των μεταξύ από το Στεφάνι και το Χέλι με Αρχηγούς τον Νικηταρά, τον Δημήτριο
86
Υψηλάντη, τον Παπαφλέσσα, τον Καπετάν Γεωργάκη Χελιώτη κ.λ.π. βρέθηκαν μπροστά στον εχθρό, τους αντέκρουσαν με πολύ γενναιότητα και αποδεκάτισαν κυριολεκτικά το κύριο σώμα της Στρατιάς του Δράμαλη. Παραθέτουμε μια χαρακτηριστική περικοπή περιγραφής της μόνης των Δερβενακίων:
Ή μάχη ήταν αμφίρροπος μέχρι 4ης ώρας μ.μ., οπότε φθάσας ο Γενικός Αρχηγός Κολοκοτρώνης με 4.000 στρατιώτες, ο Νικηταράς με τους Γεώργιο Λύκο και Παπανίκα με άλλους 1.500 στρατιώτες, Λεονταρίτες, Κορινθίους, Αργείους Τριπολιτζιώτες, Τροιζηνίους και Πραστιώτες που ήλθαν από το Αγιονόρι και προσέβαλαν τα νώτα των Τούρκων και των Αλβανών, τεθέντων τότε εν μέσω δύο πυρών. Τότε οι εχθροί πανταχόθεν τυφεκιζόμενοι και φονευόμενοι και τραυματιζόμενοι προεχώρουν πολεμούντες λυσσωδώς, διευθυνόμενοι προς τα άνω μέρη των Δερβενακίων δια τίνος μονοπατιού στενού και πολύ δύσβατου προς τον Αγιον Σώστην, ίνα εκείθεν κατέλθουση προς την πεδιάδα των Κλεωνών κ.λ. π."
Πάνω από 3.000 Τούρκοι σκοτώθηκαν, χιλιάδες τραυματίσθηκαν και αιχμαλωτίσθηκαν και άπειρα ήσαν τα όπλα που πέσανε στα χέρια των Ελλήνων. Εφιαλτική έγινε η νύχτα που ακολούθησε από τις φωνές και τα βογκητά των πληγωμένων ανθρώπων και υποζυγίων. Ο Δράμαλης με τους Πασάδες του ξαναγύρισε στο Ναύπλιο και στρατοπέδευσε πάλι στη Γλυκεία για να διανυκτερεύσει.
39. Η μάχη στο κάστρο του Άργους 22-23 Ιουλίου 1822
Όταν ο Δράμαλης έφθασε στο Άργος αμέσως άρχισε τακτική πολιορκία του Φρουρίου στις 13 Ιουλίου 1822. Τοποθέτησε τα πυροβόλα του στον Προφήτη Ηλία και άρχισε αμέσως να βομβαρδίζει το Φρούριο (Κάστρο).
85
Στις 15 και 16 Ιουλίου αποφασίστηκε από τους Έλληνες να μείνουν στο κάστρο οι απαραίτητοι άνδρες και οι άλλοι να αποχωρήσουν. Περίπου 450 άνδρες κατόρθωσαν να διαφύγουν από το Κάστρο και να ενωθούν με τους επαναστάτες.
Στις 18 Ιουλίου οι Έλληνες κινήθηκαν προς την Πόλη του Άργους και του Φρουρίου με "Κεραυνώδη πυροβολισμόν ". Στην επίθεση αυτή έλαβε μέρος και ο Καπετάν Γεωργάκης Χελιώτης με τους άνδρες του. Στις 22 και 23 Ιουλίου 1822 οι Έλληνες επανέλαβαν σφοδρότερη επίθεση κατά των Τούρκων και έτσι οι αποκλεισμένοι στο φρούριο Έλληνες κατόρθωσαν να φύγουν και αυτοί, αφήνοντας και το Κάστρο στα χέρια του Δράμαλη.
85
Στις 15 και 16 Ιουλίου αποφασίστηκε από τους Έλληνες να μείνουν στο κάστρο οι απαραίτητοι άνδρες και οι άλλοι να αποχωρήσουν. Περίπου 450 άνδρες κατόρθωσαν να διαφύγουν από το Κάστρο και να ενωθούν με τους επαναστάτες.
Στις 18 Ιουλίου οι Έλληνες κινήθηκαν προς την Πόλη του Άργους και του Φρουρίου με "Κεραυνώδη πυροβολισμόν ". Στην επίθεση αυτή έλαβε μέρος και ο Καπετάν Γεωργάκης Χελιώτης με τους άνδρες του. Στις 22 και 23 Ιουλίου 1822 οι Έλληνες επανέλαβαν σφοδρότερη επίθεση κατά των Τούρκων και έτσι οι αποκλεισμένοι στο φρούριο Έλληνες κατόρθωσαν να φύγουν και αυτοί, αφήνοντας και το Κάστρο στα χέρια του Δράμαλη.
38. Συνέχεια της πολιορκίας Ναυπλίου
Στις 18 Ιουνίου 1822 οι πολιορκημένοι στο Ναύπλιο Τούρκοι μετά απo διαβουλεύσεις αναγκάσθηκαν να δεχθούν να παραδώσουν το Ναύπλιο αφού πέτυχαν γι αυτούς ευνοϊκούς όρους, να τους δοθούν 13 πλοία και τα απαραίτητα τρόφιμα για να τους μεταφέρουν στη Μικρά Ασία.
Στις 10 Ιουλίου όμως και ενώ δεν είχε πραγματοποιηθεί ακόμα Η παράδοση, έφθασε στο Ναύπλιο ο Δράμαλης με πολυάριθμο στρατό οπότε οι Τούρκοι ενθαρρύνθηκαν και ματαίωσαν την οριστική παράδοση του Ναυπλίου. Έθεσαν υπό περιορισμό τα μέλη της Ελληνικής Επιτροπής που είχαν ορισθεί για την παραλαβή του Ναυπλίου,τον Επίσκοπο Βρεσθένης Θεοδώρητο, τον Ιωάννη Βαρβάτη, τον Πολύχρονη Τζανέτο τον Λάμπρο Αλεξάνδρου και τον Βασίλειο Χριστόπουλο. Ο Δράμαλης στρατοπέδευσε στη θέση Γλυκεία.
Η θέα τόσο μεγάλου αριθμού στρατιωτών του Δράμαλη προκάλεσε στους Έλληνες κατοίκους πανικό και σχεδόν γυμνοί και ανυπόδητοι εγκατέλειψαν τα σπίτια τους και τράπηκαν προς το Χέλι και την Επίδαυρο, για να διασώσουν τουλάχιστον τις γυναίκες τους και τα παιδιά τους. Οι στρατιώτες δε που πολιορκούσαν το Ναύπλιο άλλοι μεν κατέφυγαν προς το Χέλι μαζί με τα γυναικόπαιδα και άλλοι πήγαν στους Μύλους έξω από το Αργός και ενώθηκαν με τον υπόλοιπο Ελληνικό Στρατό. Μαζί με αυτούς που ενώθηκαν με τον Ελληνικό Στρατό ήταν και ο καπετάν Γεωργάκηζ Χελιώτης με όλους του Χελιώτες που είχε μαζί του.
Στις 10 Ιουλίου όμως και ενώ δεν είχε πραγματοποιηθεί ακόμα Η παράδοση, έφθασε στο Ναύπλιο ο Δράμαλης με πολυάριθμο στρατό οπότε οι Τούρκοι ενθαρρύνθηκαν και ματαίωσαν την οριστική παράδοση του Ναυπλίου. Έθεσαν υπό περιορισμό τα μέλη της Ελληνικής Επιτροπής που είχαν ορισθεί για την παραλαβή του Ναυπλίου,τον Επίσκοπο Βρεσθένης Θεοδώρητο, τον Ιωάννη Βαρβάτη, τον Πολύχρονη Τζανέτο τον Λάμπρο Αλεξάνδρου και τον Βασίλειο Χριστόπουλο. Ο Δράμαλης στρατοπέδευσε στη θέση Γλυκεία.
Η θέα τόσο μεγάλου αριθμού στρατιωτών του Δράμαλη προκάλεσε στους Έλληνες κατοίκους πανικό και σχεδόν γυμνοί και ανυπόδητοι εγκατέλειψαν τα σπίτια τους και τράπηκαν προς το Χέλι και την Επίδαυρο, για να διασώσουν τουλάχιστον τις γυναίκες τους και τα παιδιά τους. Οι στρατιώτες δε που πολιορκούσαν το Ναύπλιο άλλοι μεν κατέφυγαν προς το Χέλι μαζί με τα γυναικόπαιδα και άλλοι πήγαν στους Μύλους έξω από το Αργός και ενώθηκαν με τον υπόλοιπο Ελληνικό Στρατό. Μαζί με αυτούς που ενώθηκαν με τον Ελληνικό Στρατό ήταν και ο καπετάν Γεωργάκηζ Χελιώτης με όλους του Χελιώτες που είχε μαζί του.
37. Ιστορικά γεγονότα Ιουλίου (5-16)1822
5 Ιουλίου 1822 ο Μαχμούτ Δράμαλης Πασάς με 55.000 στρατό, Τούρκους και Αλβανούς και 65 Τηλεβόλα κατέλαβε την Πόλη της Κορίνθου και συνέχισε την προέλαση του προς το Άργος. Στο Κεφαλάρι του Άργους βρίσκονταν τότε οι Έλληνες, 9.000 άνδρες υπό τις διαταγές των Οπλαρχηγών Αντωνίου, Κωνσταντίνου και Γεωργίου Μαυρομιχάλη, Γρηγορ. Παπαφλέσσα, Αναγνωσταρά, Δημητρίου Παπατσώνη, Γεωργίου
84
Δαρειώτη, Πσναγιώτου Κεφάλα, Ιωάννου Δαρειώτη, Μητροπέτροβα Γαλάνη και Αθανασούλη Κουμανδουράκη, Διονυσίου Μούρτζινου, Γεωργία Γιατράκου, Νικολάου Γιατράκου, Αθανασίου Σιώρη, Τζανέτο Χριστοπούλου, Νικολάου Ζαριφοπούλου, Ανδρέου και Αντωνίου Κανδάκη Γεωργίου Λύκου (του και Χελιώτη) και Χριστόδουλου Ποριώτη.
Άλλοι τρεις χιλιάδες Έλληνες βρισκόντουσαν στρατοπεδευμένοι στου Μύλους, οι οποίοι διέθεταν και 35 Τηλεβόλα. Στις 11 Ιουλίου οι Έλληνες οχυρώθηκαν στην Παναγία, στην Ανατολική πλευρά της Λάρισας, ο δ. Γεώργιος Λύκος και άλλοι οπλαρχηγοί διατάχθηκαν να καταλάβουν τους λόφους δυτικά της Λάρισας Αργούς.
Στις 16 Ιουλίου έγινε μεγάλη μάχη στην οποίαν πήραν μέρος ο Γεώργιος Λύκος με 200 Κορινθίους. Μετά την δυσμενή έκβαση της Μάχης αυτής όλοι οι Έλληνες συγκεντρώθηκαν και πάλι στο Κεφαλάρι και στους Μύλους.
84
Δαρειώτη, Πσναγιώτου Κεφάλα, Ιωάννου Δαρειώτη, Μητροπέτροβα Γαλάνη και Αθανασούλη Κουμανδουράκη, Διονυσίου Μούρτζινου, Γεωργία Γιατράκου, Νικολάου Γιατράκου, Αθανασίου Σιώρη, Τζανέτο Χριστοπούλου, Νικολάου Ζαριφοπούλου, Ανδρέου και Αντωνίου Κανδάκη Γεωργίου Λύκου (του και Χελιώτη) και Χριστόδουλου Ποριώτη.
Άλλοι τρεις χιλιάδες Έλληνες βρισκόντουσαν στρατοπεδευμένοι στου Μύλους, οι οποίοι διέθεταν και 35 Τηλεβόλα. Στις 11 Ιουλίου οι Έλληνες οχυρώθηκαν στην Παναγία, στην Ανατολική πλευρά της Λάρισας, ο δ. Γεώργιος Λύκος και άλλοι οπλαρχηγοί διατάχθηκαν να καταλάβουν τους λόφους δυτικά της Λάρισας Αργούς.
Στις 16 Ιουλίου έγινε μεγάλη μάχη στην οποίαν πήραν μέρος ο Γεώργιος Λύκος με 200 Κορινθίους. Μετά την δυσμενή έκβαση της Μάχης αυτής όλοι οι Έλληνες συγκεντρώθηκαν και πάλι στο Κεφαλάρι και στους Μύλους.
36. Η Μάχη στην Αγία Μαρίνα και Στυλίδα
Την άνοιξη του 1822 Τουρκικές δυνάμεις υπό τον Μαχμούτ Πασά Δράμαλη είχαν συγκεντρωθεί στην Υπάτη. Σε σύσκεψη που έγινε στον Μπράλο από τους οπλαρχηγούς Ανδριώτη, Νικηταρά, Υψηλάντη κ.α. αποφασίστηκε ένα σώμα Ελλήνων από 500 άνδρες να κτυπήσει τους Τούρκους που βρίσκονταν στη Στυλίδα.
Την επιχείρηση της Στυλίδας ανέλαβε ο Ανδρούτσος με τους Διοβουνιώτη, Νικηταρά και Υψηλάντη. Στις δυνάμεις του Νικηταρά συμμετείχε και ο Καπετάν Γεωργάκης Χελιώτης με πολλούς Χελιώτες. Την 1ην Απριλίου 1822 οι Ελληνικές δυνάμεις συγκρούστηκαν με τους Τούρκους στην Αγία Μαρίνα και η πρώτη αυτή σύγκρουση υπήρξε νικηφόρα για τους Έλληνες. Την επόμενη όμως ημέρα κατέφθασαν στη Στυλίδα αρκετές χιλιάδες Τούρκικου Στρατού, δεν βρήκε όμως τους Έλληνες εκεί γιατί είχαν διαφύγει προς Αγία Μαρίνα και αμέσως κατευθύνθηκαν προς τα εκεί
Τα Ελληνικά Στρατιωτικά τμήματα από 4.000 συνολικά άνδρες καθήλωσαν στην Αγία Μαρίνα 18.000 Τούρκους που διέθεταν και Κανόνια, για δύο εβδομάδες . Ο Ανδρούτσος όμως είδε τελικά πως ο Αγώνας εκεί ήταν μάταιος και αμέσως επιβίβασε το στρατό του σε πλοία και έφυγε.
Την επιχείρηση της Στυλίδας ανέλαβε ο Ανδρούτσος με τους Διοβουνιώτη, Νικηταρά και Υψηλάντη. Στις δυνάμεις του Νικηταρά συμμετείχε και ο Καπετάν Γεωργάκης Χελιώτης με πολλούς Χελιώτες. Την 1ην Απριλίου 1822 οι Ελληνικές δυνάμεις συγκρούστηκαν με τους Τούρκους στην Αγία Μαρίνα και η πρώτη αυτή σύγκρουση υπήρξε νικηφόρα για τους Έλληνες. Την επόμενη όμως ημέρα κατέφθασαν στη Στυλίδα αρκετές χιλιάδες Τούρκικου Στρατού, δεν βρήκε όμως τους Έλληνες εκεί γιατί είχαν διαφύγει προς Αγία Μαρίνα και αμέσως κατευθύνθηκαν προς τα εκεί
Τα Ελληνικά Στρατιωτικά τμήματα από 4.000 συνολικά άνδρες καθήλωσαν στην Αγία Μαρίνα 18.000 Τούρκους που διέθεταν και Κανόνια, για δύο εβδομάδες . Ο Ανδρούτσος όμως είδε τελικά πως ο Αγώνας εκεί ήταν μάταιος και αμέσως επιβίβασε το στρατό του σε πλοία και έφυγε.
Κυριακή 14 Νοεμβρίου 2010
35. Η Μάχη στο Κριεκούκι
Στις αρχές Ιουνίου 1821 με την προώθηση των Ελληνικών Στρατοπέδων σε θέσεις πλησιέστερες προς την Τριπολιτσά, άρχισε ουσιαστικά η πολιορκία της Ο στρατοπεδευμένος γύρω από την Τριπολιτσά Στρατός ήταν μοιρασμένος σε τέσσερα μεγάλα σώματα με Αρχηγούς τους Κολοκοτρώνη, Αναγνωσταρά, Μαυρομιχάλη και Γιατράκο.
82
Εκτός όμως από τα τέσσερα αυτά σώματα του Ελληνικού Στρατού και άλλα μικρά τμήματα είχαν τοποθετηθεί σε διάφορες άλλες επίκαιρες θέσεις. Έτσι ο Ζανέτος Χριστόπουλος με τους Φαναρίτες είχε τοποθετηθεί κοντά στον Αρχηγό του Κολοκοτρώνη και ο Μούρτζινος με τμήμα Μανιατών πάνω από τον Άγιο Αθανάσιο όπου φυλάγοταν και μερικά Κανόνια.
Επίσης τμήματα είχαν εγκατασταθεί σε θέσεις κατάλληλες για την παρακολούθηση των δρόμων που οδηγούσαν στην Τριπολιτσά. Ένα από αυτά τα τμήματα υπό τον Νικηταρά επέβλεπε το δρόμο προς το Αργός και άλλο το δρόμο προς το Λεοντάρι. Τέλος εξαιτίας της ιδιαίτερης σημασίας που είχαν τα μεγάλα Δερβένια, στη Μεγαρίδα, για την πολιορκία της Τριπολιτσάς, αφού από εκεί θα περνούσαν Τουρκικές ενισχύσεις προς τους πολιορκημένους της Τριπολιτσάς, στέλνονταν εκεί χωρίς διακοπή σε όλη τη διάρκεια της πολιορκίας της Τριπολιτσάς, τμήματα από τα σώματα σε αναλογία με τον αριθμό τους, ιδίως όμως έστελναν Καρυτινούς, Φαναρίτες, Λεονταρίτες και Μανιάτες.
Μετά την διάλυση της πολιορκίας της Ακρόπολης από το στρατό του Ομέρ-Βρυώνη στις 20 Ιουλίου, ο κίνδυνος εισβολής στην Πελοπόννησο αυτού, έκανε αναγκαία την ενίσχυση της φρουράς των διαβάσεων αυτών της Μεγαρίδας. Στάλθηκαν λοιπόν εκεί στρατιωτικά τμήματα υπό τους Πάνο Κολοκοτρώνη, Παπαφλέσσα, Νικόλαο Πετιμεζά και Καπετάν Γεωργάκη Χελιώτη που ενώθηκαν με τους τοποθετημένους ήδη εκεί άνδρες των Κυριακούλη Μαυρομιχάλη Ηλία και Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη, του Νικολάου Σολιώτη, του Ανδρέα Παπαδιαμαντοπούλου και άλλων.
Έτσι προέλαση του Τουρκικού Στρατού προς την Τριπολιτσά θα αντιμετώπιζε ισχυρή Ελληνική Αντίσταση. Ο ιστορικός της εποχής εκείνης περιγράφει έτσι τις προετοιμασίες για τη μάχη στο Κριεκούκι.
"Τελευτώντος του μηνός Ιουλίου 1821 ο κίνδυνος καθόδου των Τουρκικών δυνάμεων δια του Ισθμού εις την Πελοπόννησον υπήρξε μέγας δεδομένου ότι από 20 Ιουλίου ο Ομέρ-Βρυώνης ευρίσκετε εις Αθήνας και η απειλή υπερκεράσεως της τοποθεσίας έξω Δερβενιών (δια μέσου Κριεκουκίου) απ Ανατολών ήταν προφανής. Κατόπιν τούτου ο Ηλίας Μαυρομιχάλης μετά των λοιπών Αρχηγών και των στρατευμάτων συνεπτύχθει από τα έξω Δερβένια (πίσω από τα Γεράνια όρη) ίνα εν συνεργασία μετά των αυτόθι Αρχηγών Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, Πάνου Κολοκοτρώνη, Παπαφλέσσα, Νικολάου Πετμεζά, Γεωργίου Χελιώτη, Ανδρέα Παπαδιαμαντοπούλου, Νικηταρά και άλλων αποτρέψουν την επικρεμαμένην απειλή εισβολής εις Πελοπόννησον"
Ο Ομέρ Πασάς (Ομέρ-Βρυώνης) δεν επιχείρησε τότε κάθοδο προς τις ακτές του Κορινθιακού. Αρκέστηκε να διατάξει τους άνδρες του να καταλάβουν το Κριεκούκι όπου είχαν στρατοπεδεύσει οι Έλληνες οπλαρχηγοί. Στην επίθεση τους όμως αυτή, παρά τις ορμητικές εφόδους απωθήθηκαν από τους Έλληνες Αγωνιστές και υποχώρησαν με μεγάλες μάλιστα απώλειες
83
Μετά την ήττα τους αυτή οι Τούρκοι δεν επιχείρησαν νέα απόπειρα να περάσουν τα Δερβένια της Μεγαρίδας. Στη συμπλοκή που έγινε στις 20 Ιουλίου 1821 με τον Ομέρ Πασά και τον Κιοσέ Μεχμέτ έξω από το Κριεκούκι με τους φύλακες των διαβάσεων της Μεγαρίδας οι Έλληνες είχαν και αυτοί αρκετές απώλειες. Μεταξύ των άλλων από τους άνδρες του Καπετάν Γεωργάκη Χελιώτη θανατώθηκαν οι παρακάτω στρατιώτες καταγόμενοι από το Χέλι Αργολίδας (Αραχναίο )
1. Καμπόσος Τάσος
2. ΜπέλεσηςΓεωργάκης
3. Μπέλεσης Μήτρος
4. Μπουχιούνης Ιωάννης
5. Ντρούκας Μήτρος
82
Εκτός όμως από τα τέσσερα αυτά σώματα του Ελληνικού Στρατού και άλλα μικρά τμήματα είχαν τοποθετηθεί σε διάφορες άλλες επίκαιρες θέσεις. Έτσι ο Ζανέτος Χριστόπουλος με τους Φαναρίτες είχε τοποθετηθεί κοντά στον Αρχηγό του Κολοκοτρώνη και ο Μούρτζινος με τμήμα Μανιατών πάνω από τον Άγιο Αθανάσιο όπου φυλάγοταν και μερικά Κανόνια.
Επίσης τμήματα είχαν εγκατασταθεί σε θέσεις κατάλληλες για την παρακολούθηση των δρόμων που οδηγούσαν στην Τριπολιτσά. Ένα από αυτά τα τμήματα υπό τον Νικηταρά επέβλεπε το δρόμο προς το Αργός και άλλο το δρόμο προς το Λεοντάρι. Τέλος εξαιτίας της ιδιαίτερης σημασίας που είχαν τα μεγάλα Δερβένια, στη Μεγαρίδα, για την πολιορκία της Τριπολιτσάς, αφού από εκεί θα περνούσαν Τουρκικές ενισχύσεις προς τους πολιορκημένους της Τριπολιτσάς, στέλνονταν εκεί χωρίς διακοπή σε όλη τη διάρκεια της πολιορκίας της Τριπολιτσάς, τμήματα από τα σώματα σε αναλογία με τον αριθμό τους, ιδίως όμως έστελναν Καρυτινούς, Φαναρίτες, Λεονταρίτες και Μανιάτες.
Μετά την διάλυση της πολιορκίας της Ακρόπολης από το στρατό του Ομέρ-Βρυώνη στις 20 Ιουλίου, ο κίνδυνος εισβολής στην Πελοπόννησο αυτού, έκανε αναγκαία την ενίσχυση της φρουράς των διαβάσεων αυτών της Μεγαρίδας. Στάλθηκαν λοιπόν εκεί στρατιωτικά τμήματα υπό τους Πάνο Κολοκοτρώνη, Παπαφλέσσα, Νικόλαο Πετιμεζά και Καπετάν Γεωργάκη Χελιώτη που ενώθηκαν με τους τοποθετημένους ήδη εκεί άνδρες των Κυριακούλη Μαυρομιχάλη Ηλία και Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη, του Νικολάου Σολιώτη, του Ανδρέα Παπαδιαμαντοπούλου και άλλων.
Έτσι προέλαση του Τουρκικού Στρατού προς την Τριπολιτσά θα αντιμετώπιζε ισχυρή Ελληνική Αντίσταση. Ο ιστορικός της εποχής εκείνης περιγράφει έτσι τις προετοιμασίες για τη μάχη στο Κριεκούκι.
"Τελευτώντος του μηνός Ιουλίου 1821 ο κίνδυνος καθόδου των Τουρκικών δυνάμεων δια του Ισθμού εις την Πελοπόννησον υπήρξε μέγας δεδομένου ότι από 20 Ιουλίου ο Ομέρ-Βρυώνης ευρίσκετε εις Αθήνας και η απειλή υπερκεράσεως της τοποθεσίας έξω Δερβενιών (δια μέσου Κριεκουκίου) απ Ανατολών ήταν προφανής. Κατόπιν τούτου ο Ηλίας Μαυρομιχάλης μετά των λοιπών Αρχηγών και των στρατευμάτων συνεπτύχθει από τα έξω Δερβένια (πίσω από τα Γεράνια όρη) ίνα εν συνεργασία μετά των αυτόθι Αρχηγών Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, Πάνου Κολοκοτρώνη, Παπαφλέσσα, Νικολάου Πετμεζά, Γεωργίου Χελιώτη, Ανδρέα Παπαδιαμαντοπούλου, Νικηταρά και άλλων αποτρέψουν την επικρεμαμένην απειλή εισβολής εις Πελοπόννησον"
Ο Ομέρ Πασάς (Ομέρ-Βρυώνης) δεν επιχείρησε τότε κάθοδο προς τις ακτές του Κορινθιακού. Αρκέστηκε να διατάξει τους άνδρες του να καταλάβουν το Κριεκούκι όπου είχαν στρατοπεδεύσει οι Έλληνες οπλαρχηγοί. Στην επίθεση τους όμως αυτή, παρά τις ορμητικές εφόδους απωθήθηκαν από τους Έλληνες Αγωνιστές και υποχώρησαν με μεγάλες μάλιστα απώλειες
83
Μετά την ήττα τους αυτή οι Τούρκοι δεν επιχείρησαν νέα απόπειρα να περάσουν τα Δερβένια της Μεγαρίδας. Στη συμπλοκή που έγινε στις 20 Ιουλίου 1821 με τον Ομέρ Πασά και τον Κιοσέ Μεχμέτ έξω από το Κριεκούκι με τους φύλακες των διαβάσεων της Μεγαρίδας οι Έλληνες είχαν και αυτοί αρκετές απώλειες. Μεταξύ των άλλων από τους άνδρες του Καπετάν Γεωργάκη Χελιώτη θανατώθηκαν οι παρακάτω στρατιώτες καταγόμενοι από το Χέλι Αργολίδας (Αραχναίο )
1. Καμπόσος Τάσος
2. ΜπέλεσηςΓεωργάκης
3. Μπέλεσης Μήτρος
4. Μπουχιούνης Ιωάννης
5. Ντρούκας Μήτρος
34. Η Μάχη έξω από το Άργος 24 Απριλίου 1821
Στις 24 Απριλίου 1821 ο Κεχαγιάμπεης προχωρεί προς το Άργος και στρατοπεδεύει στο Κουτσοπόδι. Στο μεταξύ κατά την αναχώρηση του από την Κόρινθο με κατεύθυνση το Αργός, μαζεύτηκαν πάλι οι κάτοικοι της Επαρχίας Κορίνθου με τους οπλαρχηγούς, Καπετάν Γεωργάκη Χελιώτη, Χατζηγιάννη Σοφικίτη, Γιαννάκη Πουρούκο, Παπανίκα,. Παπά Πιτζούνη, Κώστα Τσολακόπουλο, Γεώργιο Ντανόπουλο και σύστησαν πάλι την πολιορκία του Ακροκορίνθου με 1.200 ενόπλους στρατιώτες.
Στο Κουτσοπόδι ο Κεχαγιάμπεης πληροφορήθηκε ότι κοντά στο ξεροπόταμο "Ξεριά" είχαν στήσει ενέδρα Αργείτες και Κρανιδιώτες με Αρχηγούς τον Παπαρσένη Κρέστα, τον Νικόλαο Σπηλιόπουλο και τον γιο της Μπουμπουλινας Γιάννη και έστειλε στους Προκρίτους του Αργούς επιστολή γραμμένη στα Ελληνικά με την οποίαν τους καλούσε να υποταχθούν και να προσκυνήσουν. Μετά όμως την περιφρονητική στάση των Αργειτών ο Κεχαγιάμπεης με το Ιππικό του επιτέθηκε και διέλυσε τη μικρή αντίσταση των Ελλήνων κοντά στο Ξεριά και σκότωσε πολλούς Έλληνες μεταξύ των οποίων και τον γιο της Μπουμπουλινας Γιάννη.
Τα γυναικόπαιδα του Αργούς που είχαν διασκορπιστεί στα γύρω υψώματα του Αργούς με την προέλαση του Κεχαγιάμπεη πανικόβλητα ετράπησαν προς τα γύρω βουνά για να σωθούν και άλλοι μεν κατέβηκαν στη Λέρνη και από εκεί με τα Σπετσιώτικα πλοία έφτασαν πρόσφυγες στις Σπέτσες, πολλοί δε αιχμαλωτίσθηκαν από τον Κεχαγιάμπεη και σφάχτηκαν. Στο μεταξύ και εκείνοι που πολιορκούσαν το Ναύπλιο, έλυσαν την πολιορκία και άλλοι μεν αποτραβήχτηκαν στο κοντινό βουνό Αραχναίο και άλλοι επήγαν έξω από το Αργός και ενώθηκαν με τους άλλους Έλληνες.
Ο Δημήτρης Τσώκρης με 600 Αργείτες έπιασε το Μοναστήρι της κατακεκρυμμένης όπου είχαν καταφύγει πολλές οικογένειες με 600 και πλέον γυναικόπαιδα. Όσοι από τους Αργείτες δεν πρόλαβαν να φύγουν από την πόλη κλείσθηκαν στα σπίτια τους και περίμεναν το μοιραίο. Τρεις χιλιάδες πεντακόσιοι Τούρκοι μπήκαν μέσα στο Αργός και άρχισαν αμέσως την ατίμωση, τη σφαγή και τη λεηλασία.
Για 7 ολόκληρες ημέρες από 25 Απριλίου μέχρι και την πρώτη Μαΐου, ημέρα Κυριακή σκότωναν και αιχμαλώτισαν 700 Έλληνες μεταξύ των οποίων και 50 Υδραίους και Σπετσιώτες. Το Αργός είχε σκληρότερη τύχη από τη Βοστίτσα (Αίγιο) και από την Κόρινθο. Την εισβολή του Κεχαγιάμπεη αποθανάτισε η λαϊκή μούσα με το παρακάτω τραγούδι.
81
«ΤΟΥ ΚΕΧΑΓΙΑΜΠΕΗ»
Το νέο κακό που γίνεται το φετινό χειμώνα που βγήκε ο Κεχαγιάμπεης και κόβει και σκλαβώνει
και παίρνει σκλάβους Αρχοντες, σκλάβους Κοτσαμπασιδες. Πρώτα την Πάτρα σκλάβωσε δεύτερη τη Βοστίτσα την Κορθο την περήφανη, τ' Αργος το παινεμένο και πάει στην Τριπολιτσά, στην ξακουσμένη χώρα".
Ο παπαρσένης μετά την αποτυχία της μάχης του Ξεριά και επικηρυγμένος από τον Κεχαγιάμπεη κατόρθωσε με μια ομάδα ενόπλων, αφού διέσχισε το εχθρικό στρατόπεδο να σωθεί και να φθάσει στους άλλους. Ο Γκεχαγιάμττεης από το Αργός πήγε ανεμπόδιστα στο Ναύπλιο ενίσχυσε τη φρουρά του με τριακόσιους άνδρες, τρόφιμα και ξαναγύρισε στο Αργός και από εκεί αναχώρησε για την Τρίπολη. Μετά την αναχώρηση του Κεχαγιάμπεη για την Τρίπολη, ο Σταικος Σταϊκόπουλος ζήτησε από τον Κολοκοτρώνη ενισχύσεις και αυτός έστειλε αμέσως στο Ναύπλιο τον Νικήτα Σταματελόπουλο με 50 Καρυτινούς οπότε στις 15 Μαΐου 1821 επαναλήφθηκε η πολιορκία του Ναυπλίου, με αρχηγό τώρα τον Νικήτα Σταματελόπουλο, ο οποίος μοίρασε τους άντρες του στο Μερζέ, στο Κατσίγκρι, στο Κατόγλι και στο Κιόσκι. Η δύναμη των πολιορκητών Ελλήνων ήταν τώρα 1.000 περίπου άντρες.
Στο τέλος Μαΐου του ίδιου χρόνου πολυάριθμοι Τούρκοι πεζοί και ιππείς με τρία Κανόνια βγήκαν από το Ναύπλιο για να μαζέψουν γεννήματα και έφθασαν στο Κατόγλι και επιτέθηκαν εναντίον των Ελλήνων που είχαν στρατοπεδεύσει εκεί, οι οποίοι έτρεξαν και κλείστηκαν στον Αρχαίο Πύργο που υπήρχε στο μέρος αυτό για να αμυνθούν από εκεί. Σε βοήθεια τους έτρεξαν αμέσως ο Ηγούμενος της Μονής Καρακαλά Διονύσιος, ο Αρχηγός της πολιορκίας του Ναυπλίου Νικήτας Σταματελόπουλος, ο αδελφός του Νικόλαος, ο Αρχιμανδρίτης Αρσένιος Κρέστας, ο Δημήτριος Τσώκρης, ο Καπετάν Γεωργάκης Χελιώτης, ο Στάϊκος Σταϊκόπουλος και ο Τάσος Νέζος.
Όλοι μαζί επιτέθηκαν κατά των Τούρκων τους έτρεψαν σε φυγή και τους καταδίωξαν μέχρι τα τείχη της πόλης αφού τους πήραν από τα χέρια τους ότι τρόφιμα είχαν μαζέψει και όσους Χριστιανούς είχαν πάρει μαζί τους οι Τούρκοι μέσα από την πόλη όταν βγήκαν έξω.
Στο Κουτσοπόδι ο Κεχαγιάμπεης πληροφορήθηκε ότι κοντά στο ξεροπόταμο "Ξεριά" είχαν στήσει ενέδρα Αργείτες και Κρανιδιώτες με Αρχηγούς τον Παπαρσένη Κρέστα, τον Νικόλαο Σπηλιόπουλο και τον γιο της Μπουμπουλινας Γιάννη και έστειλε στους Προκρίτους του Αργούς επιστολή γραμμένη στα Ελληνικά με την οποίαν τους καλούσε να υποταχθούν και να προσκυνήσουν. Μετά όμως την περιφρονητική στάση των Αργειτών ο Κεχαγιάμπεης με το Ιππικό του επιτέθηκε και διέλυσε τη μικρή αντίσταση των Ελλήνων κοντά στο Ξεριά και σκότωσε πολλούς Έλληνες μεταξύ των οποίων και τον γιο της Μπουμπουλινας Γιάννη.
Τα γυναικόπαιδα του Αργούς που είχαν διασκορπιστεί στα γύρω υψώματα του Αργούς με την προέλαση του Κεχαγιάμπεη πανικόβλητα ετράπησαν προς τα γύρω βουνά για να σωθούν και άλλοι μεν κατέβηκαν στη Λέρνη και από εκεί με τα Σπετσιώτικα πλοία έφτασαν πρόσφυγες στις Σπέτσες, πολλοί δε αιχμαλωτίσθηκαν από τον Κεχαγιάμπεη και σφάχτηκαν. Στο μεταξύ και εκείνοι που πολιορκούσαν το Ναύπλιο, έλυσαν την πολιορκία και άλλοι μεν αποτραβήχτηκαν στο κοντινό βουνό Αραχναίο και άλλοι επήγαν έξω από το Αργός και ενώθηκαν με τους άλλους Έλληνες.
Ο Δημήτρης Τσώκρης με 600 Αργείτες έπιασε το Μοναστήρι της κατακεκρυμμένης όπου είχαν καταφύγει πολλές οικογένειες με 600 και πλέον γυναικόπαιδα. Όσοι από τους Αργείτες δεν πρόλαβαν να φύγουν από την πόλη κλείσθηκαν στα σπίτια τους και περίμεναν το μοιραίο. Τρεις χιλιάδες πεντακόσιοι Τούρκοι μπήκαν μέσα στο Αργός και άρχισαν αμέσως την ατίμωση, τη σφαγή και τη λεηλασία.
Για 7 ολόκληρες ημέρες από 25 Απριλίου μέχρι και την πρώτη Μαΐου, ημέρα Κυριακή σκότωναν και αιχμαλώτισαν 700 Έλληνες μεταξύ των οποίων και 50 Υδραίους και Σπετσιώτες. Το Αργός είχε σκληρότερη τύχη από τη Βοστίτσα (Αίγιο) και από την Κόρινθο. Την εισβολή του Κεχαγιάμπεη αποθανάτισε η λαϊκή μούσα με το παρακάτω τραγούδι.
81
«ΤΟΥ ΚΕΧΑΓΙΑΜΠΕΗ»
Το νέο κακό που γίνεται το φετινό χειμώνα που βγήκε ο Κεχαγιάμπεης και κόβει και σκλαβώνει
και παίρνει σκλάβους Αρχοντες, σκλάβους Κοτσαμπασιδες. Πρώτα την Πάτρα σκλάβωσε δεύτερη τη Βοστίτσα την Κορθο την περήφανη, τ' Αργος το παινεμένο και πάει στην Τριπολιτσά, στην ξακουσμένη χώρα".
Ο παπαρσένης μετά την αποτυχία της μάχης του Ξεριά και επικηρυγμένος από τον Κεχαγιάμπεη κατόρθωσε με μια ομάδα ενόπλων, αφού διέσχισε το εχθρικό στρατόπεδο να σωθεί και να φθάσει στους άλλους. Ο Γκεχαγιάμττεης από το Αργός πήγε ανεμπόδιστα στο Ναύπλιο ενίσχυσε τη φρουρά του με τριακόσιους άνδρες, τρόφιμα και ξαναγύρισε στο Αργός και από εκεί αναχώρησε για την Τρίπολη. Μετά την αναχώρηση του Κεχαγιάμπεη για την Τρίπολη, ο Σταικος Σταϊκόπουλος ζήτησε από τον Κολοκοτρώνη ενισχύσεις και αυτός έστειλε αμέσως στο Ναύπλιο τον Νικήτα Σταματελόπουλο με 50 Καρυτινούς οπότε στις 15 Μαΐου 1821 επαναλήφθηκε η πολιορκία του Ναυπλίου, με αρχηγό τώρα τον Νικήτα Σταματελόπουλο, ο οποίος μοίρασε τους άντρες του στο Μερζέ, στο Κατσίγκρι, στο Κατόγλι και στο Κιόσκι. Η δύναμη των πολιορκητών Ελλήνων ήταν τώρα 1.000 περίπου άντρες.
Στο τέλος Μαΐου του ίδιου χρόνου πολυάριθμοι Τούρκοι πεζοί και ιππείς με τρία Κανόνια βγήκαν από το Ναύπλιο για να μαζέψουν γεννήματα και έφθασαν στο Κατόγλι και επιτέθηκαν εναντίον των Ελλήνων που είχαν στρατοπεδεύσει εκεί, οι οποίοι έτρεξαν και κλείστηκαν στον Αρχαίο Πύργο που υπήρχε στο μέρος αυτό για να αμυνθούν από εκεί. Σε βοήθεια τους έτρεξαν αμέσως ο Ηγούμενος της Μονής Καρακαλά Διονύσιος, ο Αρχηγός της πολιορκίας του Ναυπλίου Νικήτας Σταματελόπουλος, ο αδελφός του Νικόλαος, ο Αρχιμανδρίτης Αρσένιος Κρέστας, ο Δημήτριος Τσώκρης, ο Καπετάν Γεωργάκης Χελιώτης, ο Στάϊκος Σταϊκόπουλος και ο Τάσος Νέζος.
Όλοι μαζί επιτέθηκαν κατά των Τούρκων τους έτρεψαν σε φυγή και τους καταδίωξαν μέχρι τα τείχη της πόλης αφού τους πήραν από τα χέρια τους ότι τρόφιμα είχαν μαζέψει και όσους Χριστιανούς είχαν πάρει μαζί τους οι Τούρκοι μέσα από την πόλη όταν βγήκαν έξω.
33. Οι Πρώτες Πολεμικές Ενέργειες των Πολιορκητών του Ναυπλίου 9 Απριλίου 1821 μέχρι 23 Απριλίου 1821
Από τη μεγάλη αυτή Χριστιανική γιορτή και ξέροντας ότι οι Έλληνες θα γλεντοκοπούσαν ανύποπτοι και οι περισσότεροι θα ήσαν και μεθυσμένοι, βγήκαν έξω από τρ Ναύπλιο με πολλούς ενόπλους και επιτέθηκαν κατά των πολιορκητών, τους οποίους διασκόρπισαν και σκότωσαν είκοσι τρεις Έλληνες μεταξύ των οποίων και τον Ηγούμενο της Μονής Αυγού και τους παρακάτω τρεις πολεμιστές από το χωριό Χέλι (Αραχναίο).
1. Τζούρη Τάσο
2. Ντουχάνη Μήτρο και
3. Κάτζο Τάσο
Και οι τρεις παραπάνω πολεμιστές που θανατώθηκαν από τους Τούρκους, ανήμερα του Πάσχα ήσαν υπό τις διαταγές του Οπλαρχηγού • Καπετάν Γεωργάκη Χελιώτη. Από τους παραπάνω τρεις Χελιώτες, ο Τάσος
79
Κάτζος είχε τραυματισθεί στην επίθεση αυτή των Τούρκων και είχε μεταφερθεί στο γιατρό, εκεί όμως τον βρήκαν τα στρατεύματα του Κεχαγιαμπεη που είχαν φθάσει στο Ναύπλιο και τον θανάτωσαν.
Επίσης στη σύγκρουση αυτή μεταξύ Τούρκων και Ελλήνων τραυματίστηκε κοντά στην Αγία Μονή και άλλος ένας Χελιώτης πολεμιστής ο Κόλιας Ζαφείρης ο οποίος όμως δεν έπεσε στα χέρια των Τούρκων και έτσι γλύτωσε. Στην ίδια μάχη αιχμαλωτίσθηκαν από τους Τούρκους και πολλοί Έλληνες μεταξύ των οποίων ο Γεώργιος Λεμπεσης από το Κρανίδι, ο οποίος μεταφέρθηκε στο Ναύπλιο και έπειτα από πολλά βασανιστήρια σουβλίστηκε για εκφοβισμό των Ελλήνων πολιορκητών.
Έτσι από τις πρώτες ημέρες της πολιορκίας του Ναυπλίου έχουμε και τούς πρώτους νεκρούς του Αγώνα στην Αργολίδα. Έπειτα από το ατύχημα αυτό, οι διευθύνοντες το θαλάσσιο αποκλεισμό, Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα και Γκίκας Μπότασης, πέρασαν απέναντι στους Μύλους και από εκεί πήγαν στο Αργός, μεταφέροντας χρήματα και πολεμοφόδια με σκοπό να ενθαρρύνουν τους Έλληνες και να ζητήσουν την επανάληψη της πολιορκίας που στο μεταξύ είχε διαλυθεί, με ασφαλέστερο βέβαια τρόπο.
Η τοπική Διοίκηση του Αργούς (Καγκελαρία) που αποτελείτο από τους Παπαφλέσσα, Νικόλαο Σπηλιοτόπουλο από τη Δημητσάνα και από τους προκρίτους του Αργούς, έπειτα από μικρή διάσκεψη αποφάσισαν την επανάληψη της πολιορκίας του Ναυπλίου, αφού όρισαν Αρχηγό τον Στάϊκο Σταϊκόπουλο που είχε το στρατόπεδο του κοντά στο χωριό Κατσίγκρι (Άγιος Αδριανός).
Έπειτα από λίγες ημέρες έφθασε στο Αργός από την Κωνσταντινούπολη και ο Δημήτριος Τσώκρης ο οποίος με νέα εντολή της Καγκελαρίας ανέλαβε την διοίκηση της πολιορκίας του Ναυπλίου. Ο Στάϊκος Σταϊκόπουλος που μέχρι τότε διηύθυνε την πολιορκία του Ναυπλίου με 200 άντρες και δύο πυροβόλα, στάλθηκα να κλείσει τα στενά του Αχλαδοκάμπου, για να αποκλείσει τη συγκοινωνία μεταξύ Αργούς και Τρίπολης και να ματαιώσει έτσι κάθε ενίσχυση και επικουρία των Τούρκων από την Τρίπολη προς την φρουρά του Ναυπλίου.
Άλλοι 200 Έλληνες αφού οχυρώθηκαν στη Λέρνη κατόρθωσαν με επιτυχία να αποκρούσουν κατ' επανάληψη αποβάσεις των Τούρκων του Ναυπλίου για προμήθεια αλεύρων από τους υδρόμυλους της Λέρνης και σκότωσαν πολλούς από αυτούς. Συγχρόνως άλλα δύο Σπετσιώτικα Καράβια, συμπλήρωσαν τον αποκλεισμό του Ναυπλίου από την Θάλασσα. ΣΤΟ διάστημα όμως αυτό στη Κόρινθο είχε φθάσει ο Κεχαγιάμπεης με πολύ στρατό και η πρώτη του πολεμική ενέργεια ήταν να προσπαθήσει να κυκλώσει τους πολιορκητές του Ακροκορίνθου για να τους εξουδετερώσει και να προχωρήσει έτσι ανενόχλητος προς το Αργός, το Ναύπλιο και συνέχεια στην Τρίπολη.
Ο Παπαφλέσσας για να αποκόψει την ορμή του Κεχαγιάμπεη και για να δημιουργήσει θανάσιμο μίσος ανάμεσα στους ντόπιους Τούρκους και τους Έλληνες που για κάποιο διάστημα επί Κιαμήλ Μπέη είχαν καλές σχέσεις, διέταξε τους Ποριώτες που τον ακολουθούσαν και τον Καπετάν Γεωργάκη
80
Χελιώτη, που στο μεταξύ είχε σταλεί στην Κόρινθο από το Ναύπλιο, μαζί με τους Σοφικίτες και Δερβενοχωρίτες να πυρπολήσουν τα Παλάτια του Κιαμήλ Μπέη και όλα τα δημόσια κτίρια των Τούρκων.
Ο Κεχαγιάμπεης ορμητικά επιτέθηκε και διέλυσε τους πολιορκητές του Ακροκορίνθου, μπήκε έπειτα μέσα στην Κόρινθο και επέτρεψε στο στρατό του να λεηλατήσουν την Πόλη (23 Απριλίου 1821).
1. Τζούρη Τάσο
2. Ντουχάνη Μήτρο και
3. Κάτζο Τάσο
Και οι τρεις παραπάνω πολεμιστές που θανατώθηκαν από τους Τούρκους, ανήμερα του Πάσχα ήσαν υπό τις διαταγές του Οπλαρχηγού • Καπετάν Γεωργάκη Χελιώτη. Από τους παραπάνω τρεις Χελιώτες, ο Τάσος
79
Κάτζος είχε τραυματισθεί στην επίθεση αυτή των Τούρκων και είχε μεταφερθεί στο γιατρό, εκεί όμως τον βρήκαν τα στρατεύματα του Κεχαγιαμπεη που είχαν φθάσει στο Ναύπλιο και τον θανάτωσαν.
Επίσης στη σύγκρουση αυτή μεταξύ Τούρκων και Ελλήνων τραυματίστηκε κοντά στην Αγία Μονή και άλλος ένας Χελιώτης πολεμιστής ο Κόλιας Ζαφείρης ο οποίος όμως δεν έπεσε στα χέρια των Τούρκων και έτσι γλύτωσε. Στην ίδια μάχη αιχμαλωτίσθηκαν από τους Τούρκους και πολλοί Έλληνες μεταξύ των οποίων ο Γεώργιος Λεμπεσης από το Κρανίδι, ο οποίος μεταφέρθηκε στο Ναύπλιο και έπειτα από πολλά βασανιστήρια σουβλίστηκε για εκφοβισμό των Ελλήνων πολιορκητών.
Έτσι από τις πρώτες ημέρες της πολιορκίας του Ναυπλίου έχουμε και τούς πρώτους νεκρούς του Αγώνα στην Αργολίδα. Έπειτα από το ατύχημα αυτό, οι διευθύνοντες το θαλάσσιο αποκλεισμό, Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα και Γκίκας Μπότασης, πέρασαν απέναντι στους Μύλους και από εκεί πήγαν στο Αργός, μεταφέροντας χρήματα και πολεμοφόδια με σκοπό να ενθαρρύνουν τους Έλληνες και να ζητήσουν την επανάληψη της πολιορκίας που στο μεταξύ είχε διαλυθεί, με ασφαλέστερο βέβαια τρόπο.
Η τοπική Διοίκηση του Αργούς (Καγκελαρία) που αποτελείτο από τους Παπαφλέσσα, Νικόλαο Σπηλιοτόπουλο από τη Δημητσάνα και από τους προκρίτους του Αργούς, έπειτα από μικρή διάσκεψη αποφάσισαν την επανάληψη της πολιορκίας του Ναυπλίου, αφού όρισαν Αρχηγό τον Στάϊκο Σταϊκόπουλο που είχε το στρατόπεδο του κοντά στο χωριό Κατσίγκρι (Άγιος Αδριανός).
Έπειτα από λίγες ημέρες έφθασε στο Αργός από την Κωνσταντινούπολη και ο Δημήτριος Τσώκρης ο οποίος με νέα εντολή της Καγκελαρίας ανέλαβε την διοίκηση της πολιορκίας του Ναυπλίου. Ο Στάϊκος Σταϊκόπουλος που μέχρι τότε διηύθυνε την πολιορκία του Ναυπλίου με 200 άντρες και δύο πυροβόλα, στάλθηκα να κλείσει τα στενά του Αχλαδοκάμπου, για να αποκλείσει τη συγκοινωνία μεταξύ Αργούς και Τρίπολης και να ματαιώσει έτσι κάθε ενίσχυση και επικουρία των Τούρκων από την Τρίπολη προς την φρουρά του Ναυπλίου.
Άλλοι 200 Έλληνες αφού οχυρώθηκαν στη Λέρνη κατόρθωσαν με επιτυχία να αποκρούσουν κατ' επανάληψη αποβάσεις των Τούρκων του Ναυπλίου για προμήθεια αλεύρων από τους υδρόμυλους της Λέρνης και σκότωσαν πολλούς από αυτούς. Συγχρόνως άλλα δύο Σπετσιώτικα Καράβια, συμπλήρωσαν τον αποκλεισμό του Ναυπλίου από την Θάλασσα. ΣΤΟ διάστημα όμως αυτό στη Κόρινθο είχε φθάσει ο Κεχαγιάμπεης με πολύ στρατό και η πρώτη του πολεμική ενέργεια ήταν να προσπαθήσει να κυκλώσει τους πολιορκητές του Ακροκορίνθου για να τους εξουδετερώσει και να προχωρήσει έτσι ανενόχλητος προς το Αργός, το Ναύπλιο και συνέχεια στην Τρίπολη.
Ο Παπαφλέσσας για να αποκόψει την ορμή του Κεχαγιάμπεη και για να δημιουργήσει θανάσιμο μίσος ανάμεσα στους ντόπιους Τούρκους και τους Έλληνες που για κάποιο διάστημα επί Κιαμήλ Μπέη είχαν καλές σχέσεις, διέταξε τους Ποριώτες που τον ακολουθούσαν και τον Καπετάν Γεωργάκη
80
Χελιώτη, που στο μεταξύ είχε σταλεί στην Κόρινθο από το Ναύπλιο, μαζί με τους Σοφικίτες και Δερβενοχωρίτες να πυρπολήσουν τα Παλάτια του Κιαμήλ Μπέη και όλα τα δημόσια κτίρια των Τούρκων.
Ο Κεχαγιάμπεης ορμητικά επιτέθηκε και διέλυσε τους πολιορκητές του Ακροκορίνθου, μπήκε έπειτα μέσα στην Κόρινθο και επέτρεψε στο στρατό του να λεηλατήσουν την Πόλη (23 Απριλίου 1821).
32. Πρώτη Πολιορκία του Ναυπλίου 4 Απριλίου 1821
Έπειτα από τα πρώτα αυτά επεισόδια στη Δαλαμανάρα και συγκεκριμένα στις 4 Απριλίου 1821 αρχίζει η μεγάλη πολιορκία του Ναυπλίου που κατά την διάρκεια της πέρασε από πολλές φάσεις. Το εγερτήριο Σάλπισμα αντήχησε σε όλα τα χωριά της Ναυπλίας, του Αργούς και της Ερμιονίδας από όπου έτρεξαν αμέσως συγκροτημένα τμήματα με οπλαρχηγούς και πολλούς πολεμιστές οπλισμένοι με ότι πρόχειρο βρήκαν μπροστά τους.
Την ίδια ακριβώς ημέρα καταφθάνουν έξω από το Ναύπλιο πολλά ένοπλα τμήματα από όλη την Αργολίδα.
1) Από το Κρανίδι ο Αρχιμανδρίτης Αρσένης Κρέστας (Παπαρσένης), ο Αναγνώστης Ζέρβας και ο Νικόλαος Λάμπρος μαζί με πολλούς πολεμιστές.
2) Από το Λυγουριό ο Αναγνώστης Αναστασόπουλος με πολλούςοπαδούς.
3) Από το Χέλι (Αραχναίο) ο Γεώργιος Λύκος ο επονομαζόμενος έπειτα Καπετάν Γεωργάκης Χελιώτης με αρκετούς Χελιώτες.
4) Από το Τζεφεράγα (Ασίνη) ο Παπαθοδώσης Μπούσκος που εκτελούσε χρέη επιμελητή για τους πολεμιστές.
5) Από το Κουτσοπόδι ο Τάσος Νέζος με τα παλικάρια του.
6) Από το Αργός ο Μεντής και ο Μπεκιάρης με πολλούς πολεμιστές.
7) Από τα Μπούτια (Ήρα) οι Αδελφοί Κακάνη με πολλούς πολεμιστές.
8) 0 Στάικος Σταικόπουλος με πολλούς οπλοφόρους.
9) 0 Ηγούμενος της Μονής Καρακαλα (Αγίου Δημητρίου) Διονύσιος και
78
10) 0 Ηγούμενος της Μονής Αυγού με όσους Καλόγερους μπορούσαν να φέρουν όπλα κατ ακόμα ένα πλήθος άλλων οπλοφόρων, επώνυμων και ανώνυμων από την Αργολίδα.
Όλοι οι παραπάνω αφού συγκεντρώθηκαν στο Χαϊδάρι (Δρέπανο) κινήθηκαν εναντίον του Ναυπλίου και αφού έπιασαν τις οχυρές θέσεις γύρω από το Ναύπλιο, την Αρεια, την Αγία Μονή, το λόφο του Παπαφενά και τον προφήτη Ηλία, εμπόδιζαν κάθε προσπάθεια των Τούρκων του Ναυπλίου να δράσουν είτε μέσα από την Πόλη είτε και έξω από αυτή. Στο μεταξύ κατέλαβαν και χρησιμοποίησαν τον Πύργο του Μουλατζίκη κοντά στο χωριό Σπατζίκου (Λευκάκιά) σαν τόπο ανεφοδιασμού τροφών και ελεύθερα ενέμοντο τα κτήματα των Τούρκων της περιοχής Ναυπλίου.
Η έλλειψη όμως πολεμοφοδίων ήταν αισθητή, και αναγκάστηκαν οι πολιορκητές να ζητήσουν ενίσχυση από την Δημογεροντία των Σπετσών, η οποία τους έστειλε αμέσως τρία βαρέλια μπαρούτι. Μολύβι προμηθεύτηκαν από το Αργός αφού ξήλωσαν τη μολυβένια στέγη του Οθωμανικού Ιεροσπουδαστηρίου που λειτουργούσε εκεί και με αυτό κατασκεύασαν τα βόλια.
Στο μεταξύ δύο Σπετσιώτικα πλοία, που τα κυβερνούσαν η Μπουμπουλίνα και ο Μανώλης Λάζαρης εμφανίστηκαν στον Αργολικό Κόλπο και απέκλεισαν το Ναύπλιο και από τη θάλασσα.
Την ίδια ακριβώς ημέρα καταφθάνουν έξω από το Ναύπλιο πολλά ένοπλα τμήματα από όλη την Αργολίδα.
1) Από το Κρανίδι ο Αρχιμανδρίτης Αρσένης Κρέστας (Παπαρσένης), ο Αναγνώστης Ζέρβας και ο Νικόλαος Λάμπρος μαζί με πολλούς πολεμιστές.
2) Από το Λυγουριό ο Αναγνώστης Αναστασόπουλος με πολλούςοπαδούς.
3) Από το Χέλι (Αραχναίο) ο Γεώργιος Λύκος ο επονομαζόμενος έπειτα Καπετάν Γεωργάκης Χελιώτης με αρκετούς Χελιώτες.
4) Από το Τζεφεράγα (Ασίνη) ο Παπαθοδώσης Μπούσκος που εκτελούσε χρέη επιμελητή για τους πολεμιστές.
5) Από το Κουτσοπόδι ο Τάσος Νέζος με τα παλικάρια του.
6) Από το Αργός ο Μεντής και ο Μπεκιάρης με πολλούς πολεμιστές.
7) Από τα Μπούτια (Ήρα) οι Αδελφοί Κακάνη με πολλούς πολεμιστές.
8) 0 Στάικος Σταικόπουλος με πολλούς οπλοφόρους.
9) 0 Ηγούμενος της Μονής Καρακαλα (Αγίου Δημητρίου) Διονύσιος και
78
10) 0 Ηγούμενος της Μονής Αυγού με όσους Καλόγερους μπορούσαν να φέρουν όπλα κατ ακόμα ένα πλήθος άλλων οπλοφόρων, επώνυμων και ανώνυμων από την Αργολίδα.
Όλοι οι παραπάνω αφού συγκεντρώθηκαν στο Χαϊδάρι (Δρέπανο) κινήθηκαν εναντίον του Ναυπλίου και αφού έπιασαν τις οχυρές θέσεις γύρω από το Ναύπλιο, την Αρεια, την Αγία Μονή, το λόφο του Παπαφενά και τον προφήτη Ηλία, εμπόδιζαν κάθε προσπάθεια των Τούρκων του Ναυπλίου να δράσουν είτε μέσα από την Πόλη είτε και έξω από αυτή. Στο μεταξύ κατέλαβαν και χρησιμοποίησαν τον Πύργο του Μουλατζίκη κοντά στο χωριό Σπατζίκου (Λευκάκιά) σαν τόπο ανεφοδιασμού τροφών και ελεύθερα ενέμοντο τα κτήματα των Τούρκων της περιοχής Ναυπλίου.
Η έλλειψη όμως πολεμοφοδίων ήταν αισθητή, και αναγκάστηκαν οι πολιορκητές να ζητήσουν ενίσχυση από την Δημογεροντία των Σπετσών, η οποία τους έστειλε αμέσως τρία βαρέλια μπαρούτι. Μολύβι προμηθεύτηκαν από το Αργός αφού ξήλωσαν τη μολυβένια στέγη του Οθωμανικού Ιεροσπουδαστηρίου που λειτουργούσε εκεί και με αυτό κατασκεύασαν τα βόλια.
Στο μεταξύ δύο Σπετσιώτικα πλοία, που τα κυβερνούσαν η Μπουμπουλίνα και ο Μανώλης Λάζαρης εμφανίστηκαν στον Αργολικό Κόλπο και απέκλεισαν το Ναύπλιο και από τη θάλασσα.
31. Οι πρώτες αψιμαχίες Ελλήνων και Τούρκων
Οι Τούρκοι της Αργολίδας επηρεασμένοι από τα γεγονότα της Μολδοβλαχίας και από τις πληροφορίες για τα επαναστατικά κινήματα που γίνονται στα διάφορα μέρη της Ελλάδας και ακόμα ότι πρόκειται να γίνει γενική εξέγερση των Ελλήνων που θα άρχιζε μάλιστα από την Ύδρα και τις Σπέτσες, είχαν αρχίσει να ανησυχούν. Στο Ναύπλιο οι λίγοι Έλληνες που
76
ζούσαν εκεί κάτω από το σπαθί των Αγάδων Τούρκων, προσπαθούσαν να καθησυχάσουν τους Τούρκους. Το ίδιο έκαναν και οι πρόκριτοι του Αργούς, Μητροπολίτης Γρηγόριος Καλαμαράς και Γιάννης Περούκας που βρίσκονταν όμηροι των Τούρκων στην Τρίπολη και με συχνή αλληλογραφία
προσπαθούσαν και αυτοί να καθησυχάσουν τους Τούρκους ότι τίποτα δεν πρόκειται να συμβεί. ;
Στο Ναύπλιο τότε υπήρχαν 860 περίπου Τούρκικες οικογένειες που μπορούσαν να διαθέσουν 1650 μάχιμους άνδρες. Την κύρια όμως φρουρά αποτελούσαν 850 Τούρκοι, μερικοί Τουρκαλβανοί και αρκετοί Γενίτσαροι. Γενικός Διοικητής του Φρουρίου στ Ναύπλιο ήταν ο Μεχμέτ-Σελήμ-Πασάς. Φρούραρχος στο Παλαμήδι ήταν ο Μεχμέτ Σαϊτ, στην Ακροναυπλία ο Αβδούρ Αχμάν, στην πόλη του Ναυπλίου ο Χασάν Μπέης, και στο θαλασσινό Φρούριο (Μπούρτζι) ο Χαβούλ Αλής.
Οι ελάχιστοι Χριστιανοί κάτοικοι της πόλης του Ναυπλίου δεν παρουσίαζαν καμιά υπόνοια ότι γίνονταν προετοιμασίες για εξέγερση των Ελλήνων. Τη νύχτα 23 προς 24 Μαρτίου 1821 ένας τυχαίος πυροβολισμός μεθυσμένου Τούρκου στο Άργος που λεγόταν Χαίτης προξένησε στους Τούρκους τόσο φόβο που την ίδια νύχτα μεταφέρανε βιαστικά τις οικογένειες τους και όσα πολύτιμα πράγματα είχαν, στο Ναύπλιο και μόνο οι άντρες κάθε πρωί πήγαιναν στο 'Άργος στις διάφορες εργασίες τους. Αυτά συνέβαιναν τις ημέρες αυτές στην Αργολίδα.
Αντίθετα στην Κορινθία έγιναν κινητοποιήσεις διαφόρων πολεμιστών σε διάφορα μέρη. Στις 27 Μαρτίου 1821 στα μεγάλα δερβένια μαζεύτηκαν 1.500 πολεμιστές, και αφού έψαλαν παράκληση στην Εκκλησία, κατέβηκαν στις Κεχριές, όπου έφθασε εκεί και ο Επίσκοπος Δαμαλών Ιωνάς με 600 οπλοφόρους, ενώθηκαν με τους Περαχωρίτες έτρεξαν και άλλοι από τη γύρω περιοχή και σχηματίσθηκε σώμα από 2.200 οπλοφόρους.
Εκεί παρευρέθη και ο Καπετάν Γεωργάκης Χελιώτης, που ο Αμβρόσιος Φρατζής στην Ιστορία της Αναγεννηθείσης Ελλάδας στον δεύτερο τόμο και στη σελίδα 73 τον ζωγραφίζει έτσι:
"Μεθ' ων ήτο και ο κατά πάντα γενναίος και ατρόμητος ανήρ, ο Γεώργιος Λύκος ή Χελιώτης άνευ της συγκαταθέσεως των Νοταραίων."
Στο τέλος του Μάρτη, όταν πια είχε γενικευθεί η Επανάσταση στην Πελοπόννησο! οι Τούρκοι του Ναυπλίου θέλησαν να μεταφέρουν στο Ναύπλιο και τις οικογένειες των Ελλήνων προυχόντων του Αργούς δήθεν για ασφάλεια, ενώ στην πραγματικότητα, ήθελαν τις Ελληνικές οικογένειες να τις έχουν για ομήρους για κάθε ενδεχόμενο που μπορούσε να συμβεί. Έτσι το πρωί της 1ης Απριλίου 1821 150 Τούρκοι του Αργούς ήρθαν καβαλαραίοι από το Ναύπλιο όπου διανυκτέρευσαν για να παραλάβουν τους Έλληνες.
Οι Έλληνες προύχοντες του Αργούς όμως υποψιάστηκαν τις πραγματικές προθέσεις των Τούρκων και προσποιήθηκαν βέβαια υποταγή και δέχθηκαν, παρακάλεσαν όμως η μετακόμιση να γίνει την άλλη ημέρα για να τους δοθεί χρόνος να ετοιμάσουν τα πράγματα τους. Οι Τούρκοι
77
μετά από τις διαβεβαιώσεις αυτές των Ελλήνων προυχόντων τους πίστεψαν και αναχώρησαν για το Ναύπλιο. Έτσι δόθηκε η ευκαιρία στους Έλληνες του Αργούς να προετοιμαστούν για την εξέγερση και άρχισαν να προετοιμάζονται για την πρώτη πολεμική επιχείρηση στην Αργολίδα, την πολιορκία του Ναυπλίου.
Αφού προμηθεύτηκαν κάθε πρόχειρο όπλο, έφυγαν από το Αργός νύχτα και αφού ασφάλισαν τις οικογένειες τους, έφθασαν στη Δαλαμανάρα και τοποθετήθηκαν πίσω από τα χαντάκια που ήσαν από τη μια και την άλλη πλευρά του δρόμου Το πρωί επιτέθηκαν εναντίον των Τούρκων που ανύποπτοι πήγαιναν όπως κάθε πρωί από το Ναύπλιο στο Αργός για τις καθημερινές τους εργασίες.
Με τους πρώτους πυροβολισμούς ξεπετάγονται οι Έλληνες από τους κρυψώνες τους φωνάζοντας: "Πίσω Αγάδες, πίσω γιατί σας βαρούμε, χριστιανοί και Τούρκοι δεν μπορούν να ζήσουν πια μαζί"
Οι Τούρκοι αφού δέχθηκαν τους πρώτους πυροβολισμούς οπισθοχώρησαν και τρομαγμένοι γύρισαν πάλι στο Ναύπλιο, όπου κλείστηκαν μέσα.
76
ζούσαν εκεί κάτω από το σπαθί των Αγάδων Τούρκων, προσπαθούσαν να καθησυχάσουν τους Τούρκους. Το ίδιο έκαναν και οι πρόκριτοι του Αργούς, Μητροπολίτης Γρηγόριος Καλαμαράς και Γιάννης Περούκας που βρίσκονταν όμηροι των Τούρκων στην Τρίπολη και με συχνή αλληλογραφία
προσπαθούσαν και αυτοί να καθησυχάσουν τους Τούρκους ότι τίποτα δεν πρόκειται να συμβεί. ;
Στο Ναύπλιο τότε υπήρχαν 860 περίπου Τούρκικες οικογένειες που μπορούσαν να διαθέσουν 1650 μάχιμους άνδρες. Την κύρια όμως φρουρά αποτελούσαν 850 Τούρκοι, μερικοί Τουρκαλβανοί και αρκετοί Γενίτσαροι. Γενικός Διοικητής του Φρουρίου στ Ναύπλιο ήταν ο Μεχμέτ-Σελήμ-Πασάς. Φρούραρχος στο Παλαμήδι ήταν ο Μεχμέτ Σαϊτ, στην Ακροναυπλία ο Αβδούρ Αχμάν, στην πόλη του Ναυπλίου ο Χασάν Μπέης, και στο θαλασσινό Φρούριο (Μπούρτζι) ο Χαβούλ Αλής.
Οι ελάχιστοι Χριστιανοί κάτοικοι της πόλης του Ναυπλίου δεν παρουσίαζαν καμιά υπόνοια ότι γίνονταν προετοιμασίες για εξέγερση των Ελλήνων. Τη νύχτα 23 προς 24 Μαρτίου 1821 ένας τυχαίος πυροβολισμός μεθυσμένου Τούρκου στο Άργος που λεγόταν Χαίτης προξένησε στους Τούρκους τόσο φόβο που την ίδια νύχτα μεταφέρανε βιαστικά τις οικογένειες τους και όσα πολύτιμα πράγματα είχαν, στο Ναύπλιο και μόνο οι άντρες κάθε πρωί πήγαιναν στο 'Άργος στις διάφορες εργασίες τους. Αυτά συνέβαιναν τις ημέρες αυτές στην Αργολίδα.
Αντίθετα στην Κορινθία έγιναν κινητοποιήσεις διαφόρων πολεμιστών σε διάφορα μέρη. Στις 27 Μαρτίου 1821 στα μεγάλα δερβένια μαζεύτηκαν 1.500 πολεμιστές, και αφού έψαλαν παράκληση στην Εκκλησία, κατέβηκαν στις Κεχριές, όπου έφθασε εκεί και ο Επίσκοπος Δαμαλών Ιωνάς με 600 οπλοφόρους, ενώθηκαν με τους Περαχωρίτες έτρεξαν και άλλοι από τη γύρω περιοχή και σχηματίσθηκε σώμα από 2.200 οπλοφόρους.
Εκεί παρευρέθη και ο Καπετάν Γεωργάκης Χελιώτης, που ο Αμβρόσιος Φρατζής στην Ιστορία της Αναγεννηθείσης Ελλάδας στον δεύτερο τόμο και στη σελίδα 73 τον ζωγραφίζει έτσι:
"Μεθ' ων ήτο και ο κατά πάντα γενναίος και ατρόμητος ανήρ, ο Γεώργιος Λύκος ή Χελιώτης άνευ της συγκαταθέσεως των Νοταραίων."
Στο τέλος του Μάρτη, όταν πια είχε γενικευθεί η Επανάσταση στην Πελοπόννησο! οι Τούρκοι του Ναυπλίου θέλησαν να μεταφέρουν στο Ναύπλιο και τις οικογένειες των Ελλήνων προυχόντων του Αργούς δήθεν για ασφάλεια, ενώ στην πραγματικότητα, ήθελαν τις Ελληνικές οικογένειες να τις έχουν για ομήρους για κάθε ενδεχόμενο που μπορούσε να συμβεί. Έτσι το πρωί της 1ης Απριλίου 1821 150 Τούρκοι του Αργούς ήρθαν καβαλαραίοι από το Ναύπλιο όπου διανυκτέρευσαν για να παραλάβουν τους Έλληνες.
Οι Έλληνες προύχοντες του Αργούς όμως υποψιάστηκαν τις πραγματικές προθέσεις των Τούρκων και προσποιήθηκαν βέβαια υποταγή και δέχθηκαν, παρακάλεσαν όμως η μετακόμιση να γίνει την άλλη ημέρα για να τους δοθεί χρόνος να ετοιμάσουν τα πράγματα τους. Οι Τούρκοι
77
μετά από τις διαβεβαιώσεις αυτές των Ελλήνων προυχόντων τους πίστεψαν και αναχώρησαν για το Ναύπλιο. Έτσι δόθηκε η ευκαιρία στους Έλληνες του Αργούς να προετοιμαστούν για την εξέγερση και άρχισαν να προετοιμάζονται για την πρώτη πολεμική επιχείρηση στην Αργολίδα, την πολιορκία του Ναυπλίου.
Αφού προμηθεύτηκαν κάθε πρόχειρο όπλο, έφυγαν από το Αργός νύχτα και αφού ασφάλισαν τις οικογένειες τους, έφθασαν στη Δαλαμανάρα και τοποθετήθηκαν πίσω από τα χαντάκια που ήσαν από τη μια και την άλλη πλευρά του δρόμου Το πρωί επιτέθηκαν εναντίον των Τούρκων που ανύποπτοι πήγαιναν όπως κάθε πρωί από το Ναύπλιο στο Αργός για τις καθημερινές τους εργασίες.
Με τους πρώτους πυροβολισμούς ξεπετάγονται οι Έλληνες από τους κρυψώνες τους φωνάζοντας: "Πίσω Αγάδες, πίσω γιατί σας βαρούμε, χριστιανοί και Τούρκοι δεν μπορούν να ζήσουν πια μαζί"
Οι Τούρκοι αφού δέχθηκαν τους πρώτους πυροβολισμούς οπισθοχώρησαν και τρομαγμένοι γύρισαν πάλι στο Ναύπλιο, όπου κλείστηκαν μέσα.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ V ΤΟ ΧΕΛΙ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821
30. Η-Επανάσταση του 1821 και οι Χελιώτες
Στο εγερτήριο Σάλπισμα για την Επανάσταση του 1821 αφυπνίσθηκαν όλα τα Αρβανιτοχώρια και μη της Αργολίδας, από όπου έτρεξαν πάρα πολλοί αυτοανακηρυχθέντες οπλαρχηγοί, έχοντες μαζί τους πολλούς πολεμιστές, οπλισμένους με ότι πρόχειρο μπορούσαν να βρουν μπροστά τους, Ντουφέκια, Γιαταγάνια, κλαδευτήρια Δρεπάνια και ότι άλλο μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σαν όπλο επιθετικό και έκαναν το χρέος τους προς την υπόδουλη πατρίδα τους για να αποκτήσουν επί τέλους την πολυπόθητη ελευθερία τους.
Στο εγερτήριο αυτό Σάλπισμα δεν έμειναν ασυγκίνητοι και αδιάφοροι οι Χελιώτες. Κατατρεγμένοι για 350 και πλέον χρόνια, από τότε που καταδιωγμένοι και κατατσακισμένοι από τον Μέγα Βεζύρη Μαχμούτ, που μόνο από το Αργός είχε συλλάβει και έστειλε στη συνέχεια στην Κωνσταντινούπολη 30.000 αιχμαλώτους, είχαν εγκαταλείψει τις Κατούνες του Αργολικού Κάμπου, όπως επίσης και τις Πόλεις Αργός και Ναύπλιο και είχαν εγκατασταθεί στο Χέλι όπου όμως και εδώ οι Τούρκοι Αγάδες κατά καιρούς τους καταδυνάστευαν και υπέστησαν τα πάνδεινα από αυτούς για αρκετούς αιώνες.
Οι Χελιώτες οπλισμένοι και αυτοί με κάθε μέσον που βρήκαν τις στιγμές αυτές και με Αρχηγό τον Γεώργιο Λύκο ή Χελιώτη, τον Καπετάν Γεωργάκη Χελιώτη όπως η Ιστορία τον αποκάλεσε αργότερα, ο οποίος πριν από την Επανάσταση του 1821, όπως σε προηγούμενο κεφάλαιο έχουμε αναφέρει, είχε δείξει πλούσια δράση κατά των Τούρκων κατακτητών σαν Κλεφταρματολός στην Κορινθία, έτρεξαν και πήραν μέρος από την πρώτη ημέρα της Επανάστασης σε όλες τις επαναστατικές ενέργειες των Ελλήνων, στην Αργολίδα, στην Κορινθία, στη Αττική, και σε άλλα μέρη όπου το καθήκον τους καλούσε.
Ενενήντα περίπου πολεμιστές Χελιώτες με τον Αρχηγό τους Καπετάν Γεωργάκη Χελιώτη, ξεσηκώθηκαν αμέσως και πήραν μέρος στην πρώτη πολεμική ενέργεια των Ελλήνων στην Αργολίδα, στην Πολιορκία του Ναυπλίου και στη συνέχεια αφού μαζί με άλλους Κορινθίους συγκρότησαν Χιλιαρχία, οδηγούμενοι πάντοτε από τον Καπετάν Γεωργάκη Χελιώτη που μόνιμη έδρα είχε την Κορινθία, αλλά συχνές ήσαν και οι μετακινήσεις στην Αργολίδα, στη Μεγαρίδα. στα Δερβενοχώρια. στην Αττική ολόκληρη και στη
75
Βοιωτία αλλά και σε άλλες περιοχές της Πελοποννήσου και της Στερεάς.
Στο σημείο αυτό σκόπιμο είναι να αναφέρουμε μερικά στοιχεία για τον πληθυσμό της Πελοποννήσου και το στρατό που παρέταξε αυτή στη επανάσταση του 1821 κατά Νομούς.
Θεωρούμε αναγκαίο να περιγράψουμε με λίγα λόγια όλες εκείνες τις μάχες που πήραν μέρος οι Χελιωτες είτε όλοι μαζί με τον οπλαρχηγό τους Καπετάν Γεωργάκη Χελιώτη, είτε μεμονωμένοι υπό την αρχηγία άλλων Οπλαρχηγών για να εξάρουμε έτσι την γενναιότητα που έδειξαν αυτοί σε όλη τη διάρκεια του Ιερού Αγώνα για την ανεξαρτησία της Πατρίδας μας και τη δική τους λευτεριά.
Στο εγερτήριο Σάλπισμα για την Επανάσταση του 1821 αφυπνίσθηκαν όλα τα Αρβανιτοχώρια και μη της Αργολίδας, από όπου έτρεξαν πάρα πολλοί αυτοανακηρυχθέντες οπλαρχηγοί, έχοντες μαζί τους πολλούς πολεμιστές, οπλισμένους με ότι πρόχειρο μπορούσαν να βρουν μπροστά τους, Ντουφέκια, Γιαταγάνια, κλαδευτήρια Δρεπάνια και ότι άλλο μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σαν όπλο επιθετικό και έκαναν το χρέος τους προς την υπόδουλη πατρίδα τους για να αποκτήσουν επί τέλους την πολυπόθητη ελευθερία τους.
Στο εγερτήριο αυτό Σάλπισμα δεν έμειναν ασυγκίνητοι και αδιάφοροι οι Χελιώτες. Κατατρεγμένοι για 350 και πλέον χρόνια, από τότε που καταδιωγμένοι και κατατσακισμένοι από τον Μέγα Βεζύρη Μαχμούτ, που μόνο από το Αργός είχε συλλάβει και έστειλε στη συνέχεια στην Κωνσταντινούπολη 30.000 αιχμαλώτους, είχαν εγκαταλείψει τις Κατούνες του Αργολικού Κάμπου, όπως επίσης και τις Πόλεις Αργός και Ναύπλιο και είχαν εγκατασταθεί στο Χέλι όπου όμως και εδώ οι Τούρκοι Αγάδες κατά καιρούς τους καταδυνάστευαν και υπέστησαν τα πάνδεινα από αυτούς για αρκετούς αιώνες.
Οι Χελιώτες οπλισμένοι και αυτοί με κάθε μέσον που βρήκαν τις στιγμές αυτές και με Αρχηγό τον Γεώργιο Λύκο ή Χελιώτη, τον Καπετάν Γεωργάκη Χελιώτη όπως η Ιστορία τον αποκάλεσε αργότερα, ο οποίος πριν από την Επανάσταση του 1821, όπως σε προηγούμενο κεφάλαιο έχουμε αναφέρει, είχε δείξει πλούσια δράση κατά των Τούρκων κατακτητών σαν Κλεφταρματολός στην Κορινθία, έτρεξαν και πήραν μέρος από την πρώτη ημέρα της Επανάστασης σε όλες τις επαναστατικές ενέργειες των Ελλήνων, στην Αργολίδα, στην Κορινθία, στη Αττική, και σε άλλα μέρη όπου το καθήκον τους καλούσε.
Ενενήντα περίπου πολεμιστές Χελιώτες με τον Αρχηγό τους Καπετάν Γεωργάκη Χελιώτη, ξεσηκώθηκαν αμέσως και πήραν μέρος στην πρώτη πολεμική ενέργεια των Ελλήνων στην Αργολίδα, στην Πολιορκία του Ναυπλίου και στη συνέχεια αφού μαζί με άλλους Κορινθίους συγκρότησαν Χιλιαρχία, οδηγούμενοι πάντοτε από τον Καπετάν Γεωργάκη Χελιώτη που μόνιμη έδρα είχε την Κορινθία, αλλά συχνές ήσαν και οι μετακινήσεις στην Αργολίδα, στη Μεγαρίδα. στα Δερβενοχώρια. στην Αττική ολόκληρη και στη
75
Βοιωτία αλλά και σε άλλες περιοχές της Πελοποννήσου και της Στερεάς.
Στο σημείο αυτό σκόπιμο είναι να αναφέρουμε μερικά στοιχεία για τον πληθυσμό της Πελοποννήσου και το στρατό που παρέταξε αυτή στη επανάσταση του 1821 κατά Νομούς.
Θεωρούμε αναγκαίο να περιγράψουμε με λίγα λόγια όλες εκείνες τις μάχες που πήραν μέρος οι Χελιωτες είτε όλοι μαζί με τον οπλαρχηγό τους Καπετάν Γεωργάκη Χελιώτη, είτε μεμονωμένοι υπό την αρχηγία άλλων Οπλαρχηγών για να εξάρουμε έτσι την γενναιότητα που έδειξαν αυτοί σε όλη τη διάρκεια του Ιερού Αγώνα για την ανεξαρτησία της Πατρίδας μας και τη δική τους λευτεριά.
Στην περιγραφή αυτή δεν θα αναφέρονται ονομαστικά οι Χελιωτες Αγωνιστές, γιατί υποτίθεται ότι όλοι μαζί με τον Καπετάν Γεωργάκη Χελιώτη πολεμούσαν εκεί. Όλες οι Ιστορικές πηγές για τα πολεμικά γεγονότα ττου θα περιγραφούν πάρα κάτω θα αναφερθούν στο τέλος του βιβλίου αυτού. Εκτός όμως από τις πολεμικές επιχειρήσεις που πήρε μέρος ο Καπετάν Γεωργάκης Χελιώτης, πολλοί από τους Χελιωτες πολέμησαν αρκετές φορές και μεμονωμένοι υπό τας διαταγάς άλλων Οπλαρχηγών και για το λόγο αυτό, στο τέλος του Κεφαλαίου αυτού θα αναφερθούν απλώς οι μάχες αυτές, συγχρόνως δε θα αναφερθούν εκεί και τα ονόματα των Χελιωτών που πήραν μέρος σε αυτές.
Πηγές για τους μεμονωμένους αυτούς πολεμιστές είναι κυρίως γραπτά κείμενα που υπάρχουν μέσα σε ατομικούς φακέλους που βρίσκονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη Αθηνών, στο τμήμα χειρογράφων και ομοιότυπων. Η έκθεση των πολεμικών γεγονότων θα γίνει παρακάτω κατά χρονολογική σειρά.
29. Γεώργιος Λύκος ή Χελιώτης
73
Ο Γεώργιος Λύκος ή Χελιώτης κατάγεται και αυτός από το Χέλι Αργολίδας και αναφέρεται στην προεπαναστατική περίοδο σαν ονομαστός με πλούσια δράση. Ο σύγχρονος του Κλεφταρματολός Α. Γρηγοριάόης από Μεσσηνία στα γραπτά του κείμενα αναφέρει τα παρακάτω στα οποία γίνεται αναφορά στο όνομα του Γεωργίου Λύκου Χελιώτη.
"Τον Φεβρουάριο του 1805 οι Κλέφτες και Αρματολοί της Πελοποννήσου καταδιώχθηκαν από τον Μώρα-Βαλήν της Τριπολιτζάς, Βελή Πασά (γιο του Αλή Πασά των Ιωαννίνων) και υπέστησαν δεινό πλήγμα όπου αρκετοί εφονεύθησαν και άλλοι εζωγρήθησαν. Εξ όλων των Αρματολών και των Κλεφτών εκείνης της εποχής εσώθησαν οι παρακάτω, οι οποίοι κατέφυγαν στη Λακωνία και από το Γύθειο στις 18 Μαρτίου 1805 κατέφυγαν στα Κύθηρα όπου υπηρέτησαν ως μισθοφόροι των Ρώσων και βραδύτερον πήγαν στα Εφτάνησα όπου παρέμειναν μέχρι που κηρύχθηκε η Επανάστασις του 1821,οπότε επέστρεψαν στις Πατρίδες τους και όλοι διέπρεψαν σαν οπλαρχηγοί των Αγωνιστών του 1821 : Κολοκοτρώνης Θεόδωρος, Κολοκοτρώνης Μάρκος, Κολοκοτρώνης Αντώνιος, Κολοκοτρώνης Αποστόλης, Κολοκοτρώνης Δασκούλιας, Νικηταράς, Κεφάλας, Μέλιος Κωνσταντίνος, Μέλιος Ιωάννης, Μητροπέτροβας, Σιώρης, Πετιμεζάς Νικόλαος, Πετιμεζάς Βασίλειος, Αναγνωσταράς, Ντούφας, Γκρίτζαλης, Σαμωρής Αναγνώστης, Αθανασούλας, Τζαμαλούκας, Κινίας, Ντάνας, Ντάρας Αντώνιος, Γυφτάκης, Λύκος ή Χελιώτης Γεώργιος, Μαοΰρας Κωνσταντίνος, Δαγρές Αθανάσιος, Καλαμπάκης Ιωάννης, Πιπηχαίοι, Μποπυντουραίοι, κ.λ.π."
Ο Γεώργιος Λύκος ή Χελιώτης αργότερα στην Επανάσταση του 1821 αναδείχθηκε ένας από τους πιο γενναίους οπλαρχηγούς του Αγώνα υπό τας αμέσους διαταγάς του Γενικού Αρχηγού Θεοδώρου Κολοκοτρώνη, σαν Καπετάν Γεωργάκης Χελιώτης, έτσι αναφέρεται στα Ιστορικά κείμενα της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Λεπτομερέστερα η δράση του Καπετάν Γεωργάκη Χελιώτη στον Αγώνα του 1821 θα μας απασχολήσει στο αμέσως επόμενο κεφάλαιο.
Ο Γεώργιος Λύκος ή Χελιώτης κατάγεται και αυτός από το Χέλι Αργολίδας και αναφέρεται στην προεπαναστατική περίοδο σαν ονομαστός με πλούσια δράση. Ο σύγχρονος του Κλεφταρματολός Α. Γρηγοριάόης από Μεσσηνία στα γραπτά του κείμενα αναφέρει τα παρακάτω στα οποία γίνεται αναφορά στο όνομα του Γεωργίου Λύκου Χελιώτη.
"Τον Φεβρουάριο του 1805 οι Κλέφτες και Αρματολοί της Πελοποννήσου καταδιώχθηκαν από τον Μώρα-Βαλήν της Τριπολιτζάς, Βελή Πασά (γιο του Αλή Πασά των Ιωαννίνων) και υπέστησαν δεινό πλήγμα όπου αρκετοί εφονεύθησαν και άλλοι εζωγρήθησαν. Εξ όλων των Αρματολών και των Κλεφτών εκείνης της εποχής εσώθησαν οι παρακάτω, οι οποίοι κατέφυγαν στη Λακωνία και από το Γύθειο στις 18 Μαρτίου 1805 κατέφυγαν στα Κύθηρα όπου υπηρέτησαν ως μισθοφόροι των Ρώσων και βραδύτερον πήγαν στα Εφτάνησα όπου παρέμειναν μέχρι που κηρύχθηκε η Επανάστασις του 1821,οπότε επέστρεψαν στις Πατρίδες τους και όλοι διέπρεψαν σαν οπλαρχηγοί των Αγωνιστών του 1821 : Κολοκοτρώνης Θεόδωρος, Κολοκοτρώνης Μάρκος, Κολοκοτρώνης Αντώνιος, Κολοκοτρώνης Αποστόλης, Κολοκοτρώνης Δασκούλιας, Νικηταράς, Κεφάλας, Μέλιος Κωνσταντίνος, Μέλιος Ιωάννης, Μητροπέτροβας, Σιώρης, Πετιμεζάς Νικόλαος, Πετιμεζάς Βασίλειος, Αναγνωσταράς, Ντούφας, Γκρίτζαλης, Σαμωρής Αναγνώστης, Αθανασούλας, Τζαμαλούκας, Κινίας, Ντάνας, Ντάρας Αντώνιος, Γυφτάκης, Λύκος ή Χελιώτης Γεώργιος, Μαοΰρας Κωνσταντίνος, Δαγρές Αθανάσιος, Καλαμπάκης Ιωάννης, Πιπηχαίοι, Μποπυντουραίοι, κ.λ.π."
Ο Γεώργιος Λύκος ή Χελιώτης αργότερα στην Επανάσταση του 1821 αναδείχθηκε ένας από τους πιο γενναίους οπλαρχηγούς του Αγώνα υπό τας αμέσους διαταγάς του Γενικού Αρχηγού Θεοδώρου Κολοκοτρώνη, σαν Καπετάν Γεωργάκης Χελιώτης, έτσι αναφέρεται στα Ιστορικά κείμενα της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Λεπτομερέστερα η δράση του Καπετάν Γεωργάκη Χελιώτη στον Αγώνα του 1821 θα μας απασχολήσει στο αμέσως επόμενο κεφάλαιο.
28. Μάρας Μήτρος (Μητρο Μάρας)
Ο Μητρομάρας αυτός δεν έχει καμιά σχέση με τον Αρματολό Μητρομάρα που κατήγετο από τα Μεσόγεια Αττικής και που έγινε πασίγνωστος για τη δράση του στα Ορλωφικά κυρίως στη Αττική και ο οποίος πέθανε το 1772 στο νησάκι Αγγίστρι του Σαρωνικού.
Ο Μήτρο Μάρας γεννήθηκε στο Χέλι Αργολίδας. Από τα νεανικά του χρόνια έγινε κλέφτης και στη αρχή συνεργάστηκε με τον Αρχικλέφτη του Μοριά Καπετάν Ζαχαρία και στη συνέχεια από το 1787 κυριαρχούσε στην Κορινθία σαν Κλεφτοκαπετάνιος. Ο Μητρομάρας είχε γίνει επίφοβος τόσο στον Κιαμήλ-Χουσείν-Μπέη της Κορίνθου, όσο και στους προεστούντας της Επαρχίας Κορινθίας, όπου κυρίως ζούσε και δρούσε τον περισσότερο καιρό. Ο Μάρας σε όλη την περίοδο της δράσης του στην Κορινθία είχε γίνει το φόβητρο των Τούρκων και των Τουρκαλβανών.
Στη Πελοπόννησο την εποχή εκείνη δρούσε ο τολμηρός Κλεφταρματολός ΚΑΠΕΤΑΝ-ΖΑΧΑΡΙΑΣ που σε ηλικία 22 χρόνων είχε
71
Πάρει την φήμη του Πρωτοκλέφτη στο Μοριά και είχε συλλάβει το σχέδιο να ενώσει όλους τους Κλεφταρματολούς του Μοριά σε ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΑΡΜΑΤΟΛΩΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ" και το είχε καταφέρει σε μεγάλο βαθμό. Με την πρώτη προσπάθεια είχε καταφέρει ώστε στην ομοσπονδία των Κλεφταρματολών να δηλώσουν συμμετοχή Κλεφταρματολοί από 24 Επαρχίες της Πελοποννήσου. Ο Καπετάν Ζαχαρίας σκέφθηκε να προσλάβει στην ομοσπονδία του το αρματολίκι της Κορινθίας με τον Κλεφτοκαπετάνιο Μαρα Μήτρο έχοντας βέβαια στο μυαλό του να τον "Ορμηνέψει" και αυτόν "πως να περπατεί και παράλληλα να αποκτήσει και την εύνοια του Κιαμήλ-Μπέη που όπως φαινόταν ήταν ο θαυμαστής του. Ο Καπετάν Ζαχαρίας σε ένα γράμμα που στέλνει στους Πετιμεζαίους κάνει μνεία του Κλεφταρματολού της Κορινθίας Μάρα Μήτρου. Επί λέξει γράφει τα πάρα κάτω:
"Σε λόγου σας Πετιμεζαίοι, να γράψητε των Κολοκοτρωναίων και σε όλα τα Βιλαέτια των συντρόφων μας να έλθετε όλοι στο βουνό του Κυνηγού, να σας μοιράσω τους Λουφεδες, οτι επήρα των Μουρτάτηδων το Χαζνέ και να σας ορμηνέψω πως να περπατείται, γιατί εγώ θα περάσω στην Κόρθο να κάμωμεν και εκεί έναν σύντροφο τον Μήτρο Μόρα".
Οι Πετιμεζαίοι ήρθαν, έσμιξαν, εμίλησαν και ο Καπετάν Ζαχαρίας έφυγε εις Κόρθον. Όταν ο Καπετάν Ζαχαρίας έφτασε στην Κόρινθο στέλνει γράμμα στον Κιαμήλ Μπέη, τον Τούρκο Άρχοντα της Κορίνθου και του γράφει:
"Ενδοξότατε Χατζή Χουσεν Κιαμήλ Μπέη ζαντέ και Χαρατζή της Κορίνθου. Έπεσα στο Βίλαέτι σου και να με τηράξεις ως ιδικόν σου, διότι εμένα με κατατρέχει ο Βεζίρης και χαλά τα Βιλαέτια και τους Ραγιάδες. Εγώ έφυγα και ήρθα στο δικό σου Βιλαέτι και να με αγαπάς και εγώ υπόσχομαι να μη πειραχθεί μύτη από το Βιλαέτι σου".
Ο Κιαμήλ- Μπέης απάντησε στον Καπετάν Ζαχαρία με το παρακάτω γράμμα:
"Καπετάν Ζαχαρία,
Έλαβα το γράμμα σου και χάρηκα. Να είσαι πιστός και εγώ σου πληρώνω τους λουφέδες για να φυλάς καλά τον τόπο και να μου πιάσεις τον Μήτρο Μάρα τον Χελιώτη τον χαϊντούπι. Μου τάραξε το Βιλαέτι μου και θα μιλήσω στον Βεζίρη να σου βγαίνουν λουφέδες από 24 Κατιλίκια του Μορέως να φυλάς το Ζάπι."
Με το πάρα πάνω γράμμα ο Καπετάν Ζαχαρίας αναγνωρίζεται από τον Κιαμήλ Μπέη σαν Αρχηγός των Αρματολών όλου του Μοριά. Έπειτα ο Καπετάν Ζαχαρίας έσμιξε με τον Μήτρο Μάρα, του μίλησε, τον ορμήνεψε και του είπε όλα τα ονόματα των συντρόφων του σε όλα τα Βιλαέτια. Ο Μήτρο Μάρας παρακάλεσε τότε τον Καπετάν Ζαχαρία να μην το παραδώσει στον Κιαμήλ Μπέη και ο Καπετάν Ζαχαρίαςτουαπάντησε:
72
Μη φοβάσαι Μήτρο Μάρα. Εγώ είμαι ο Ζαχαρίας και θα γράψω στον Κιαμήλ Μπέη να μη σε κυνηγάει, αλλά φρόνιμα. Όταν σου γράφω κάτσε, κάθου και όταν σου γράφω σήκου, να σηκώνεσαι καθώς και οι λοιποί.
Μετά ο Καπετάν Ζαχαρίας στέλνει γράμμα στον Κιαμήλ Μπέη και του γράφει:
" Ενδοξότατε Χατζή Χουσεϊν Εφέντη:
Αντάμωσα το Μήτρο Μάρα και μου είπε τα παράπονα του, ότι δηλαδή οι χαβελέδες (σκληροί) των χωριών (της Κορινθίας) τον επειραξαν εις το ίρτζι του (το φιλότιμο ) και γιαυτό έγινε κακός. Να προστάξεις να του δίνει είκοσι λουφεδες το Βιλαέτι να ψωμοζεί και αυτός και ποτέ μην ακούς το παραμικρό. Διότι εξέτασα όσα γίνονται από άλλους και τα κατάβαρα πέφτουν σε αυτόν.
Ο Κιαμήλ Μπέης στέλνει αμέσως απάντηση στο γράμμα του
Καπετάν Ζαχαρία και του γράφει:
"Καπετάν Ζαχαρία,
Είδα το γράμμα σου και προστάζω τους Κοτσαμπάσηδες να του δίνουν του Μήτρο Μάρα σαράντα λουφεδες και να ησυχάσει. Τους λουφεδες να τους δίνουν εσένα και ατός σου δος τους-.όπου θέλεις και το Βιλαέτι μου να είναι ήσυχο. Λάβε και ένα τακίμι σκουτιά από τα δικά μου (και μια σάρκα) και να με θυμάσαι πάντοτε.
Ο φίλος σου και μπαμπάς σου Κιαμήλ Μπέης"
Έτσι λοιπόν και η Κλεφτουργιά της Κορινθίας προστέθηκε στην Ομοσπονδία των Αρματολών του Μορέως και κατάφερε να αναγνωρισθεί Αρχιαρματολός της Κορινθίας ο ατίθασος Μήτρο Μάρας. Φεύγοντας ο Καπετάν Ζαχαρίας από την Κορινθία στέλνει στον Κιαμήλ Μπέη το παρακάτω ευχαριστήριο γράμμα.
"Ντοβλετηλή Χατζή Μπαμπά Κιαμήλ Μπέη, Σας ευχαριστώ
Τον Μήτρο Μάρα τον οδήγησα να μη πειραχθεί μύτη του Βιλαετίου και κάθε μήνα να στέλνει να του δίνω τους λουφεδες του.
Ο Φίλος σου Ζαχαρίας Μπαρμπιτσιώτης"
Το τέλος του Αρχικλέφτη τη Κορινθίας Μήτρου Μάρα δεν είναι γνωστό.
Ο Μήτρο Μάρας γεννήθηκε στο Χέλι Αργολίδας. Από τα νεανικά του χρόνια έγινε κλέφτης και στη αρχή συνεργάστηκε με τον Αρχικλέφτη του Μοριά Καπετάν Ζαχαρία και στη συνέχεια από το 1787 κυριαρχούσε στην Κορινθία σαν Κλεφτοκαπετάνιος. Ο Μητρομάρας είχε γίνει επίφοβος τόσο στον Κιαμήλ-Χουσείν-Μπέη της Κορίνθου, όσο και στους προεστούντας της Επαρχίας Κορινθίας, όπου κυρίως ζούσε και δρούσε τον περισσότερο καιρό. Ο Μάρας σε όλη την περίοδο της δράσης του στην Κορινθία είχε γίνει το φόβητρο των Τούρκων και των Τουρκαλβανών.
Στη Πελοπόννησο την εποχή εκείνη δρούσε ο τολμηρός Κλεφταρματολός ΚΑΠΕΤΑΝ-ΖΑΧΑΡΙΑΣ που σε ηλικία 22 χρόνων είχε
71
Πάρει την φήμη του Πρωτοκλέφτη στο Μοριά και είχε συλλάβει το σχέδιο να ενώσει όλους τους Κλεφταρματολούς του Μοριά σε ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΑΡΜΑΤΟΛΩΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ" και το είχε καταφέρει σε μεγάλο βαθμό. Με την πρώτη προσπάθεια είχε καταφέρει ώστε στην ομοσπονδία των Κλεφταρματολών να δηλώσουν συμμετοχή Κλεφταρματολοί από 24 Επαρχίες της Πελοποννήσου. Ο Καπετάν Ζαχαρίας σκέφθηκε να προσλάβει στην ομοσπονδία του το αρματολίκι της Κορινθίας με τον Κλεφτοκαπετάνιο Μαρα Μήτρο έχοντας βέβαια στο μυαλό του να τον "Ορμηνέψει" και αυτόν "πως να περπατεί και παράλληλα να αποκτήσει και την εύνοια του Κιαμήλ-Μπέη που όπως φαινόταν ήταν ο θαυμαστής του. Ο Καπετάν Ζαχαρίας σε ένα γράμμα που στέλνει στους Πετιμεζαίους κάνει μνεία του Κλεφταρματολού της Κορινθίας Μάρα Μήτρου. Επί λέξει γράφει τα πάρα κάτω:
"Σε λόγου σας Πετιμεζαίοι, να γράψητε των Κολοκοτρωναίων και σε όλα τα Βιλαέτια των συντρόφων μας να έλθετε όλοι στο βουνό του Κυνηγού, να σας μοιράσω τους Λουφεδες, οτι επήρα των Μουρτάτηδων το Χαζνέ και να σας ορμηνέψω πως να περπατείται, γιατί εγώ θα περάσω στην Κόρθο να κάμωμεν και εκεί έναν σύντροφο τον Μήτρο Μόρα".
Οι Πετιμεζαίοι ήρθαν, έσμιξαν, εμίλησαν και ο Καπετάν Ζαχαρίας έφυγε εις Κόρθον. Όταν ο Καπετάν Ζαχαρίας έφτασε στην Κόρινθο στέλνει γράμμα στον Κιαμήλ Μπέη, τον Τούρκο Άρχοντα της Κορίνθου και του γράφει:
"Ενδοξότατε Χατζή Χουσεν Κιαμήλ Μπέη ζαντέ και Χαρατζή της Κορίνθου. Έπεσα στο Βίλαέτι σου και να με τηράξεις ως ιδικόν σου, διότι εμένα με κατατρέχει ο Βεζίρης και χαλά τα Βιλαέτια και τους Ραγιάδες. Εγώ έφυγα και ήρθα στο δικό σου Βιλαέτι και να με αγαπάς και εγώ υπόσχομαι να μη πειραχθεί μύτη από το Βιλαέτι σου".
Ο Κιαμήλ- Μπέης απάντησε στον Καπετάν Ζαχαρία με το παρακάτω γράμμα:
"Καπετάν Ζαχαρία,
Έλαβα το γράμμα σου και χάρηκα. Να είσαι πιστός και εγώ σου πληρώνω τους λουφέδες για να φυλάς καλά τον τόπο και να μου πιάσεις τον Μήτρο Μάρα τον Χελιώτη τον χαϊντούπι. Μου τάραξε το Βιλαέτι μου και θα μιλήσω στον Βεζίρη να σου βγαίνουν λουφέδες από 24 Κατιλίκια του Μορέως να φυλάς το Ζάπι."
Με το πάρα πάνω γράμμα ο Καπετάν Ζαχαρίας αναγνωρίζεται από τον Κιαμήλ Μπέη σαν Αρχηγός των Αρματολών όλου του Μοριά. Έπειτα ο Καπετάν Ζαχαρίας έσμιξε με τον Μήτρο Μάρα, του μίλησε, τον ορμήνεψε και του είπε όλα τα ονόματα των συντρόφων του σε όλα τα Βιλαέτια. Ο Μήτρο Μάρας παρακάλεσε τότε τον Καπετάν Ζαχαρία να μην το παραδώσει στον Κιαμήλ Μπέη και ο Καπετάν Ζαχαρίαςτουαπάντησε:
72
Μη φοβάσαι Μήτρο Μάρα. Εγώ είμαι ο Ζαχαρίας και θα γράψω στον Κιαμήλ Μπέη να μη σε κυνηγάει, αλλά φρόνιμα. Όταν σου γράφω κάτσε, κάθου και όταν σου γράφω σήκου, να σηκώνεσαι καθώς και οι λοιποί.
Μετά ο Καπετάν Ζαχαρίας στέλνει γράμμα στον Κιαμήλ Μπέη και του γράφει:
" Ενδοξότατε Χατζή Χουσεϊν Εφέντη:
Αντάμωσα το Μήτρο Μάρα και μου είπε τα παράπονα του, ότι δηλαδή οι χαβελέδες (σκληροί) των χωριών (της Κορινθίας) τον επειραξαν εις το ίρτζι του (το φιλότιμο ) και γιαυτό έγινε κακός. Να προστάξεις να του δίνει είκοσι λουφεδες το Βιλαέτι να ψωμοζεί και αυτός και ποτέ μην ακούς το παραμικρό. Διότι εξέτασα όσα γίνονται από άλλους και τα κατάβαρα πέφτουν σε αυτόν.
Ο Κιαμήλ Μπέης στέλνει αμέσως απάντηση στο γράμμα του
Καπετάν Ζαχαρία και του γράφει:
"Καπετάν Ζαχαρία,
Είδα το γράμμα σου και προστάζω τους Κοτσαμπάσηδες να του δίνουν του Μήτρο Μάρα σαράντα λουφεδες και να ησυχάσει. Τους λουφεδες να τους δίνουν εσένα και ατός σου δος τους-.όπου θέλεις και το Βιλαέτι μου να είναι ήσυχο. Λάβε και ένα τακίμι σκουτιά από τα δικά μου (και μια σάρκα) και να με θυμάσαι πάντοτε.
Ο φίλος σου και μπαμπάς σου Κιαμήλ Μπέης"
Έτσι λοιπόν και η Κλεφτουργιά της Κορινθίας προστέθηκε στην Ομοσπονδία των Αρματολών του Μορέως και κατάφερε να αναγνωρισθεί Αρχιαρματολός της Κορινθίας ο ατίθασος Μήτρο Μάρας. Φεύγοντας ο Καπετάν Ζαχαρίας από την Κορινθία στέλνει στον Κιαμήλ Μπέη το παρακάτω ευχαριστήριο γράμμα.
"Ντοβλετηλή Χατζή Μπαμπά Κιαμήλ Μπέη, Σας ευχαριστώ
Τον Μήτρο Μάρα τον οδήγησα να μη πειραχθεί μύτη του Βιλαετίου και κάθε μήνα να στέλνει να του δίνω τους λουφεδες του.
Ο Φίλος σου Ζαχαρίας Μπαρμπιτσιώτης"
Το τέλος του Αρχικλέφτη τη Κορινθίας Μήτρου Μάρα δεν είναι γνωστό.
27. Το Τέλος του Ντουσακίτη
Το 1786 ο Χρήστος Ντουσιακίτης με 70 Κλέφτες από την Κορινθία ήλθε αντιμέτωπος με μια μεγάλη δύναμη Τουρκαλβανών, από 3.000 άνδρες έξω από τη Νεμέα. Οι Τουρκαλβανοί διέθεταν βαρύτατον οπλισμόν, Ιππικό και Πυροβόλα. Ο Ντουσιακίτης δεν δίστασε καθόλου να συγκρουσθεί μαζί τους.
Πέντε ολόκληρες ώρες κράτησε η μάχη όπου ο Ντουσιακίτης με τη βροντερή πολεμική του κραυγή ορμούσε με το Γιαταγάνι του, πάνω στο εχθρικό Λεφούσι και σκόρπιζε τον τρόμο και τον θάνατο. Αν και πληγωμένος στο αριστερό του πόδι εξακολουθούσε όρθιος να πολεμάει και να δίνει θάρρος στα παλικάρια του, που έβλεπε όμως ένας-ένας να πέφτουν νεκροί στη φονική αυτή μάχη.
70
Τελικά κυκλώθηκε από όλες τις μεριές και πληγωμένος όπως ήταν πιάστηκε αιχμάλωτος μέσα σε ένα χαντάκι αμπελώνα, μαζί με 28 παλικάρια του, που του είχαν απομείνει και αυτοί όλοι πληγωμένοι, όπως και αυτός σε διάφορα μέρη του σώματος τους.
Σαράντα δύο Κλέφτες του Νουσιακίτη έπεσαν ηρωικά στη μάχη αυτή για την πίστη και την ελευθερία της πατρίδας τους. Αλυσοδεμένοι, αυτός και παλικάρια του σύρθηκαν μέχρι την Τριπολιτσά. Εκεί τους παρουσίασαν στον Πασά, ο οποίος μόλις είδε τον Ντουσιακίτη θαύμασε την Λεβεντιά του και την Παλικαριά του και προσπάθησε να τον πείσει να αλλαξοπιστήσει. Αυτός όμως απέρριψε με περιφρόνηση τις δολερές προτάσεις του Πασά, βρίζοντας αυτόν και την πίστη του. Στάθηκε ήρωας, σαν πραγματικός Έλληνας που ήταν, Πρωτοκλέφτης και πιστός Χριστιανός. Μανιασμένος ο Τούρκος Πασάς διέταξε να τον μαστιγώσουν πρώτα και στη συνέχεια να τον υποβάλλουν σε φρικτά βασανιστήρια.
Σύγχρονος αγωνιστής του αναφέρει σχετικά με τον θάνατον του Ντουσιακίτη.
Υπέστη τον μαρτυρικό και φρικαλέο θάνατον του Πρηνισμού,τα δε παλικάρια του κατακοπέντα μεληδόν θηριωδώς δια πελέκεων παρά των Τούρκων."
Πριονισμός ήταν ο μαρτυρικός θάνατος του Χρήστου Ντουσιακίτη, με πριόνι ζωντανό τον χώρισαν στα δύο όπως ο Χασάπης το σφαχτό, αφού πρώτα υπέστη φρικαλέα βασανιστήρια. Τα δε παλικάρια του 28 τον αριθμόν με τα τσεκούρια τους έκοβαν σιγά-σιγά τα μέλη τους, τα χέρια, τα πόδια, τα αυτιά, τις μύτες μέχρι να επέλθει ο θάνατος. Τέτοιο φρικαλέο θάνατο βρήκαν όλοι τους.
Ο Αμβρόσιος Φρατζής αναφέρει τον Χρήστον Ντουσιακίτην ανάμεσα στους διάσημους κλεφταρματολούς της Πελοποννήσου.
Πέντε ολόκληρες ώρες κράτησε η μάχη όπου ο Ντουσιακίτης με τη βροντερή πολεμική του κραυγή ορμούσε με το Γιαταγάνι του, πάνω στο εχθρικό Λεφούσι και σκόρπιζε τον τρόμο και τον θάνατο. Αν και πληγωμένος στο αριστερό του πόδι εξακολουθούσε όρθιος να πολεμάει και να δίνει θάρρος στα παλικάρια του, που έβλεπε όμως ένας-ένας να πέφτουν νεκροί στη φονική αυτή μάχη.
70
Τελικά κυκλώθηκε από όλες τις μεριές και πληγωμένος όπως ήταν πιάστηκε αιχμάλωτος μέσα σε ένα χαντάκι αμπελώνα, μαζί με 28 παλικάρια του, που του είχαν απομείνει και αυτοί όλοι πληγωμένοι, όπως και αυτός σε διάφορα μέρη του σώματος τους.
Σαράντα δύο Κλέφτες του Νουσιακίτη έπεσαν ηρωικά στη μάχη αυτή για την πίστη και την ελευθερία της πατρίδας τους. Αλυσοδεμένοι, αυτός και παλικάρια του σύρθηκαν μέχρι την Τριπολιτσά. Εκεί τους παρουσίασαν στον Πασά, ο οποίος μόλις είδε τον Ντουσιακίτη θαύμασε την Λεβεντιά του και την Παλικαριά του και προσπάθησε να τον πείσει να αλλαξοπιστήσει. Αυτός όμως απέρριψε με περιφρόνηση τις δολερές προτάσεις του Πασά, βρίζοντας αυτόν και την πίστη του. Στάθηκε ήρωας, σαν πραγματικός Έλληνας που ήταν, Πρωτοκλέφτης και πιστός Χριστιανός. Μανιασμένος ο Τούρκος Πασάς διέταξε να τον μαστιγώσουν πρώτα και στη συνέχεια να τον υποβάλλουν σε φρικτά βασανιστήρια.
Σύγχρονος αγωνιστής του αναφέρει σχετικά με τον θάνατον του Ντουσιακίτη.
Υπέστη τον μαρτυρικό και φρικαλέο θάνατον του Πρηνισμού,τα δε παλικάρια του κατακοπέντα μεληδόν θηριωδώς δια πελέκεων παρά των Τούρκων."
Πριονισμός ήταν ο μαρτυρικός θάνατος του Χρήστου Ντουσιακίτη, με πριόνι ζωντανό τον χώρισαν στα δύο όπως ο Χασάπης το σφαχτό, αφού πρώτα υπέστη φρικαλέα βασανιστήρια. Τα δε παλικάρια του 28 τον αριθμόν με τα τσεκούρια τους έκοβαν σιγά-σιγά τα μέλη τους, τα χέρια, τα πόδια, τα αυτιά, τις μύτες μέχρι να επέλθει ο θάνατος. Τέτοιο φρικαλέο θάνατο βρήκαν όλοι τους.
Ο Αμβρόσιος Φρατζής αναφέρει τον Χρήστον Ντουσιακίτην ανάμεσα στους διάσημους κλεφταρματολούς της Πελοποννήσου.
26. Η Εξόντωση των 12.000 Τουρκαλβανών έξω από την Τριπολιτσά
Οι Τουρκαλβανοί που είχαν έρθει στην Πελοπόννησο για να βοηθήσουν τους Τούρκους να καταστείλουν την εξέγερση των Ελλήνων που τους βοηθούσαν οι Ρώσοι, είχαν καταντήσει ο φόβος και ο τρόμος για τους Έλληνες. Παντού όπου περνούσαν σκόρπιζαν τον θάνατο και την καταστροφή, για μια ολόκληρη δεκαετία. Είχαν καταστεί επικίνδυνοι ακόμα και για τους Τούρκους.
Για το λόγο αυτό οι Τούρκοι το 1779 αποφάσισαν να εξοντώσουν τούς Τουρκαλβανούς και για αυτό ζήτησαν και την βοήθεια των Ελλήνων Κλεφτών και Αρματολών, οι οποίοι ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα των Τούρκων και διακόσιοι Οπλαρχηγοί με 2.000 Κλέφτες και Αρματολούς έφθασαν στις 12 Ιουλίου 1779 και έπιασαν τα Τρίκορφα έξω από την Τρίπολη, έτοιμοι να βοηθήσουν τους Τούρκους για την εξόντωση των Τουρκαλβανων. Στην επιχείρηση αυτή πήρε μέρος και ο Χρήστος Ντουσιακίτης όπως φαίνεται από τα παρακάτω έγγραφα. Πριν από τη μάχη οι Κλεφτοκαπετάνοι πήραν γράμμα από τους Αλβανούς που τους έγραφαν. "Κλεφτοκαπετάνοι Μοραΐτες.
Δεν έκάματε καλά να σμίξετε με τους Τούρκους και να ρθήτε να μας βαρέσετε. Ναίσκε ορέ δεν το παντέχουμε τούτο το πράγμα και σαν εσείς είχατε αιτίγια μαζί με εμάς, τότενες ναρχούσασταν παλικαρίσια να τα βάζαμε ορέ τα πράγματα στην καλή την στράτα. Μα τον θεό δεν σας λέμε ψέματα, ακούστε ταις γραφαίς μας και ταις ορμήνιες μας, γιατί ταχύ οι Τούρκοι θε να βαρέσουνε και εσάς όλους και θα σας σκοτώσουνε, ελάτε σαν καλά παλικάρια που ήσαστε να τα συμφωνήσουμε, μη καρτερείτε.
Τριπολιτζά 8 Ιουλίου 1779
Οι Γενικοί Αρχηγοί
Αλη Χατζή Οσμάν Μπέης Αχμέτ Μπέης
Σουλεϊμάν Μπέης Καρασουλάν Μπέης
Σουλεϊμάν Μπέης
Οι Υπαρχηγοί
Πρέφας Μπέης
Αβδουλάχ Μπέης
Αλή - Πρέμος Μπέης Ασλάν Μπέης
Μουσταφά Μπέης
Μουρτο - Αμζα Μπέης
Αλιο Μπέης
68
Τότε και οι οπλαρχηγοί των Κλεφτών και Αρματολών συσκεφθέντες σε πολεμικό Συμβούλιο απάντησαν ως εξής: " Αρβανίτες: Το γράμμα σας το λάβαμε και σας γράφουμε και ημείς ότι ποτέ δεν είχαμε σκοπό για να ανταμωθούμε με τους Τούρκους, διότι και αυτούς τους θεωρούμε κακούς εχθρούς μας, και νάρθουμε να σας κτυπήσουμε, το θέλατε εσείς, γιατί από τον καιρό που γένηκε το Σεφέρι (Επανάσταση) το Μάρτη το έτος 1769 και εμβήκατε στο Μοριά για να βοηθήσετε τους Τούρκους και να κτυπήσετε εμάς τους Μοραΐτες, δέκα χρόνια γίνονται από τον καιρό εκείνο που μας ετυραννίσατε, μας εγδύσατε, εσκοτώσατε τους πατέρες μας, τις μητέρες μας, τα αδέρφια μας, τις γυναίκες μας, τα παιδιά μας, τους συγγενείς μας και τους πατριώτες μας και μας κάνατε τέτοια πολλά κακά και εμείς δεν μπορούμε πια να σας χωνεύσουμε και ούτε να σας συγχωρήσουμε, για δαύτο μαζωχθήκαμε ούλοι εδώ πέρα να σας χτυπήσουμε και με την δύναμη του Θεού αν μπορέσουμε και να σας διώξουμε πλια από το Μοριά. Αν εσείς δεν θέλετε για να πολεμήσουμε και να σκοτωθούμε για όλα τα χάλια που μας εκάνατε και ελάτε μερικοί από όλους σας να μας φέρετε τα άρματα σας και να μας δώσετε και όσα χρήματα έχετε στα κεμέρια σας που τα μαζώξατε από τους Πατριώτες μας και ύστερα να σας στείλουμε με μεγάλο σιγουρητό στην πατρίδα σας, ελάτε και σας καρτερούμε γιατί παν εκείνα που ξέρατε, ελάτε το ταχύ γιατί αλλιώς θα το μετανιώσετε.
Από τα Τρίκορφα 10 Ιουλίου 1779
Με την συμφωνία από όλους τους Κλέφτες και τους Αρματολούς του Μοριά υπογράφουμε εμείς:
1.1 Οι πρώτοι Αρχηγοί
Κων/νος Κολοκοτρώνης
Αναγνώστης Κολοκοτρώνης
Αλέξης Ντάρας Αποστόλης Κολοκοτρώνης
1.2 Οι Υπαρχηγοί
Γεώργιος Κολοκοτρώνης
Γιάννης Θεάκος
Γιάννης Κόρδας
Γιάννης Ρούσης
Χρήστος Ντουσιακίτης
Γιάννης Ντάβος
Δήμος Μπαρακούρης
Πάνος Κρεμαστιώτης
Αναστάσιος Μιουτζάρας
Γεωργός Μαργέλης
Παναγιώτης Βενετσάνος ή Παναγιώταρος
69
Ανταλλάχθηκαν και άλλες επιστολές αλλά δεν έγινε συμφωνία και επακολούθησε σύγκρουση μεταξύ Κλεφταρματολών και Αλβανών στα Τρίκορφα, με αποτέλεσμα την εξόντωση 12.000 περίπου Αλβανών. επτακόσιοι περίπου διασώθηκαν που μετά από πολλές περιπέτειες έφτασαν στην πατρίδα τους την Αλβανία.
Από τους Έλληνες φονεύθηκαν εκατόν δέκα (110) και Εζωγρήθησαν σαράντα (40). Το 1780 ο Χρήστος Ντουσιακίτης βρέθηκε να συνεργάζεται στη Μάνη με τον Κωνσταντή Κολοκοτρώνη. Ο Κωνσταντής Κολοκοτρώνης με τους αδελφούς του Αναγνώστην, Γεώργιον και Αποστόλην με 150 Καρυτινούς, ο Παναγιώταρος με 20 Λάκωνες, ο Αλέξης Ντάρας με τους Θιάκον, Κόρδαν, Ρούσην με 100 Αρκαδίους ο Κρεμαστιώτης με 40 Λακεδαιμονίους, ο Μαντζάρης με 60 Τριπολιτζιώτες και ο Χρήστος Ντουσιακίτης με 30 Κορινθίους συμποσούμενοι όλοι ως 430 στις 20 Ιουλίου έφυγαν από την Σιλίμνα και οχυρώθηκαν στην Καστανιά Λακωνίας
Τηλεβόλα και αφού επί οκτώ ημέρες και νύχτες αμύνθηκαν γενναία χωρίς τροφές και νερό, εξόρμησαν με τα ξίφη στα χέρια το βράδυ της 28 Ιουλίου 1870 μετά τη δύση της Σελήνης και αποδεκατίσθηκαν από τους Τούρκους.
Διασώθηκαν μόνο ο Αναγνώστης Κολοκοτρώνης με τον ανιψιό του Θεόδωρο ηλικίας τότε δέκα χρόνων με 36 Καρυτινούς, ο Ντάρας με τον Θίακόν, Κόρδαν και Ρούσην με 28 παλικάρια Αρκαδίους, ο Κρεμαστιώτης με 16 Λακεδαιμονίους, ο Μαντζάρης με 8 Τριπολιτζιώτες και ο Χρήστος Ντουσιακίτης με 12 Κορινθίους, συνολικά 109 άτομα. Από τους Τούρκους στη μάχη αυτή σκοτώθηκαν 2.000 και πληγώθηκαν 600.
Οι διασωθέντες Έλληνες κατέφυγαν τελικά στη Λακωνία και εκεί προστατεύθηκαν στα σπίτια των προυχόντων της Περιοχής εκείνης. Από εκεί ο Χρήστος Ντουσιακίτης διέφυγε αργότερα στην Κορινθία όπου συνέχισε τη δράση του ενοχλώντας και πολεμώντας πάντα τους Τούρκους.
Για το λόγο αυτό οι Τούρκοι το 1779 αποφάσισαν να εξοντώσουν τούς Τουρκαλβανούς και για αυτό ζήτησαν και την βοήθεια των Ελλήνων Κλεφτών και Αρματολών, οι οποίοι ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα των Τούρκων και διακόσιοι Οπλαρχηγοί με 2.000 Κλέφτες και Αρματολούς έφθασαν στις 12 Ιουλίου 1779 και έπιασαν τα Τρίκορφα έξω από την Τρίπολη, έτοιμοι να βοηθήσουν τους Τούρκους για την εξόντωση των Τουρκαλβανων. Στην επιχείρηση αυτή πήρε μέρος και ο Χρήστος Ντουσιακίτης όπως φαίνεται από τα παρακάτω έγγραφα. Πριν από τη μάχη οι Κλεφτοκαπετάνοι πήραν γράμμα από τους Αλβανούς που τους έγραφαν. "Κλεφτοκαπετάνοι Μοραΐτες.
Δεν έκάματε καλά να σμίξετε με τους Τούρκους και να ρθήτε να μας βαρέσετε. Ναίσκε ορέ δεν το παντέχουμε τούτο το πράγμα και σαν εσείς είχατε αιτίγια μαζί με εμάς, τότενες ναρχούσασταν παλικαρίσια να τα βάζαμε ορέ τα πράγματα στην καλή την στράτα. Μα τον θεό δεν σας λέμε ψέματα, ακούστε ταις γραφαίς μας και ταις ορμήνιες μας, γιατί ταχύ οι Τούρκοι θε να βαρέσουνε και εσάς όλους και θα σας σκοτώσουνε, ελάτε σαν καλά παλικάρια που ήσαστε να τα συμφωνήσουμε, μη καρτερείτε.
Τριπολιτζά 8 Ιουλίου 1779
Οι Γενικοί Αρχηγοί
Αλη Χατζή Οσμάν Μπέης Αχμέτ Μπέης
Σουλεϊμάν Μπέης Καρασουλάν Μπέης
Σουλεϊμάν Μπέης
Οι Υπαρχηγοί
Πρέφας Μπέης
Αβδουλάχ Μπέης
Αλή - Πρέμος Μπέης Ασλάν Μπέης
Μουσταφά Μπέης
Μουρτο - Αμζα Μπέης
Αλιο Μπέης
68
Τότε και οι οπλαρχηγοί των Κλεφτών και Αρματολών συσκεφθέντες σε πολεμικό Συμβούλιο απάντησαν ως εξής: " Αρβανίτες: Το γράμμα σας το λάβαμε και σας γράφουμε και ημείς ότι ποτέ δεν είχαμε σκοπό για να ανταμωθούμε με τους Τούρκους, διότι και αυτούς τους θεωρούμε κακούς εχθρούς μας, και νάρθουμε να σας κτυπήσουμε, το θέλατε εσείς, γιατί από τον καιρό που γένηκε το Σεφέρι (Επανάσταση) το Μάρτη το έτος 1769 και εμβήκατε στο Μοριά για να βοηθήσετε τους Τούρκους και να κτυπήσετε εμάς τους Μοραΐτες, δέκα χρόνια γίνονται από τον καιρό εκείνο που μας ετυραννίσατε, μας εγδύσατε, εσκοτώσατε τους πατέρες μας, τις μητέρες μας, τα αδέρφια μας, τις γυναίκες μας, τα παιδιά μας, τους συγγενείς μας και τους πατριώτες μας και μας κάνατε τέτοια πολλά κακά και εμείς δεν μπορούμε πια να σας χωνεύσουμε και ούτε να σας συγχωρήσουμε, για δαύτο μαζωχθήκαμε ούλοι εδώ πέρα να σας χτυπήσουμε και με την δύναμη του Θεού αν μπορέσουμε και να σας διώξουμε πλια από το Μοριά. Αν εσείς δεν θέλετε για να πολεμήσουμε και να σκοτωθούμε για όλα τα χάλια που μας εκάνατε και ελάτε μερικοί από όλους σας να μας φέρετε τα άρματα σας και να μας δώσετε και όσα χρήματα έχετε στα κεμέρια σας που τα μαζώξατε από τους Πατριώτες μας και ύστερα να σας στείλουμε με μεγάλο σιγουρητό στην πατρίδα σας, ελάτε και σας καρτερούμε γιατί παν εκείνα που ξέρατε, ελάτε το ταχύ γιατί αλλιώς θα το μετανιώσετε.
Από τα Τρίκορφα 10 Ιουλίου 1779
Με την συμφωνία από όλους τους Κλέφτες και τους Αρματολούς του Μοριά υπογράφουμε εμείς:
1.1 Οι πρώτοι Αρχηγοί
Κων/νος Κολοκοτρώνης
Αναγνώστης Κολοκοτρώνης
Αλέξης Ντάρας Αποστόλης Κολοκοτρώνης
1.2 Οι Υπαρχηγοί
Γεώργιος Κολοκοτρώνης
Γιάννης Θεάκος
Γιάννης Κόρδας
Γιάννης Ρούσης
Χρήστος Ντουσιακίτης
Γιάννης Ντάβος
Δήμος Μπαρακούρης
Πάνος Κρεμαστιώτης
Αναστάσιος Μιουτζάρας
Γεωργός Μαργέλης
Παναγιώτης Βενετσάνος ή Παναγιώταρος
69
Ανταλλάχθηκαν και άλλες επιστολές αλλά δεν έγινε συμφωνία και επακολούθησε σύγκρουση μεταξύ Κλεφταρματολών και Αλβανών στα Τρίκορφα, με αποτέλεσμα την εξόντωση 12.000 περίπου Αλβανών. επτακόσιοι περίπου διασώθηκαν που μετά από πολλές περιπέτειες έφτασαν στην πατρίδα τους την Αλβανία.
Από τους Έλληνες φονεύθηκαν εκατόν δέκα (110) και Εζωγρήθησαν σαράντα (40). Το 1780 ο Χρήστος Ντουσιακίτης βρέθηκε να συνεργάζεται στη Μάνη με τον Κωνσταντή Κολοκοτρώνη. Ο Κωνσταντής Κολοκοτρώνης με τους αδελφούς του Αναγνώστην, Γεώργιον και Αποστόλην με 150 Καρυτινούς, ο Παναγιώταρος με 20 Λάκωνες, ο Αλέξης Ντάρας με τους Θιάκον, Κόρδαν, Ρούσην με 100 Αρκαδίους ο Κρεμαστιώτης με 40 Λακεδαιμονίους, ο Μαντζάρης με 60 Τριπολιτζιώτες και ο Χρήστος Ντουσιακίτης με 30 Κορινθίους συμποσούμενοι όλοι ως 430 στις 20 Ιουλίου έφυγαν από την Σιλίμνα και οχυρώθηκαν στην Καστανιά Λακωνίας
Τηλεβόλα και αφού επί οκτώ ημέρες και νύχτες αμύνθηκαν γενναία χωρίς τροφές και νερό, εξόρμησαν με τα ξίφη στα χέρια το βράδυ της 28 Ιουλίου 1870 μετά τη δύση της Σελήνης και αποδεκατίσθηκαν από τους Τούρκους.
Διασώθηκαν μόνο ο Αναγνώστης Κολοκοτρώνης με τον ανιψιό του Θεόδωρο ηλικίας τότε δέκα χρόνων με 36 Καρυτινούς, ο Ντάρας με τον Θίακόν, Κόρδαν και Ρούσην με 28 παλικάρια Αρκαδίους, ο Κρεμαστιώτης με 16 Λακεδαιμονίους, ο Μαντζάρης με 8 Τριπολιτζιώτες και ο Χρήστος Ντουσιακίτης με 12 Κορινθίους, συνολικά 109 άτομα. Από τους Τούρκους στη μάχη αυτή σκοτώθηκαν 2.000 και πληγώθηκαν 600.
Οι διασωθέντες Έλληνες κατέφυγαν τελικά στη Λακωνία και εκεί προστατεύθηκαν στα σπίτια των προυχόντων της Περιοχής εκείνης. Από εκεί ο Χρήστος Ντουσιακίτης διέφυγε αργότερα στην Κορινθία όπου συνέχισε τη δράση του ενοχλώντας και πολεμώντας πάντα τους Τούρκους.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)