Του Γιώργου Λεκάκη
Το Αργείο Ηραίον ή Ηραίον του Άργους ήταν μέρος του μεγαλύτερου ιερού της Αργολίδος, στο βουνό Εύβοια(*) - νυν Αετόβουνο - αφιερωμένο στην υπέρτατη θεά Ήρα, της οποίας το επίθετο «Αργείη Ήρα» εμφανίζεται στα έργα του Ομήρου. Η ίδια η Ήρα ισχυρίζεται ότι είναι η προστάτις του Άργους στην «Ιλιάδα» (IV, 50–52): «Οι τρεις πόλεις που αγαπώ περισσότερο είναι το Άργος, η Σπάρτη και οι Μυκήνες των μεγάλων δρόμων».
Αξιοσηεμίωτο είναι ότι τα δυο μεγάλα Ηραία (Άργους, Ολυμπίας και Σάμου) είναι στον 37ο παράλληλο:
- 37°41′31″N 22°46′29″E ΑΡΓΟΥΣ.
- 37°38′20″N 21°37′47″E ΟΛΥΜΠΙΑΣ.
- 37°39′50″N 26°52′53″E ΣΑΜΟΥ.
και ποιος ξέρει πόσα άλλα Ηραία θα ανακαλύψουμε, εάν προεκτείνουμε τον 37,3ο - 37,4ο παράλληλο, σε όλον τον κόσμο!...
ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης: Γ. Λεκάκης "Στον 37,5ο παράλληλο οι ναοί του Φαναίου Απόλλωνος", ΕΔΩ.
Τα αρχαιότερα ευρήματα στην τοποθεσία χρονολογούνται στην Γεωμετρική περίοδο (900 - 700 π.Χ.), αλλά η κατοίκηση στην περιοχή είναι πολύ αρχαιότερη, κατά την νεολιθική εποχή.
Ολόκληρο το ιερόν καταλαμβάνει 3 τεχνητές αναβαθμίδες. Ο νέος ναός, στο μεσαίο πεζούλι, εκτίσθη από τον Αργείο αρχιτέκτονα Ευπόλεμο μετά την καύση του παλαιού ναού το 423 π.Χ. από απροσεξία / αμέλεια της ιέρειας Χρυσηίδος.
Διέθετε κολοσσιαίο χρυσελεφάντινο άγαλμα της θεάς Ήρας. Οι Έλληνες παρίσταναν την Ήρα ως μια υψηλή, λεπτή γυναίκα, με μεγαλοπρεπή στάση, ώριμη ομορφιά, στρογγυλεμένο πρόσωπο, με έκφραση, όμορφο μέτωπο, πυκνά μαλλιά και μεγάλα, ορθάνοιχτα μάτια «βοός» - εξ ου και Εύβοια(*) ο τόπος. Το άγαλμα του Πολυκλείτου απεικόνιζε την Ήρα καθισμένη σε θρόνο, με στέμμα στο κεφάλι, διακοσμημένη με εικόνες των 3 Χαρίτων, και των 4 Ωρών, με ένα ρόδι στο ένα χέρι, με ένα σκήπτρο στο άλλο, και στην κορυφή του σκήπτρου έναν κούκο. Πάνω από τον μακρύ χιτώνα της, που άφηνε ακάλυπτα μόνο τον λαιμό και τα χέρια, φορούσε ένα ιμάτιο, τυλιγμένο γύρω από την μέση. Το πέπλο του γάμου τους, οι νεόνυμφοι, συνήθως το αφιέρωναν πετώντας στο πίσω μέρος του κεφαλιού. Της αφιέρωναν επίσης σιδερένιους οβολούς, σε μορφή σούβλας - εκτίθενται στο Νομισματικό Μουσείο Αθηνών. (Άλλωστε οβολός > οβελίας).
Στον βωμό αυτού του ναού της Ήρας οι Αργείοι συνήψαν πολιτικές συνθήκες.
Κάθε 5 χρόνια γινόταν στο Άργος τα «Ηραία» - εορτές της υπέρτατης θεάς, με διαγωνισμούς, έως και στην αυτοκρατορική εποχή! Προσέφεραν εκατόμβες στην θεά. Ο νικητής ελάμβανε χάλκινη ασπίδα και στεφάνι μυρτιάς. Οι αρχαιολόγοι έχουν βρει πολλές χάλκινες υδρίες με επιγραφές, που δείχνουν ότι ήταν έπαθλα.
Τελούνταν και ετήσιες εορτές για τον εορτασμό της Ιερογαμίας – του Ιερού Γάμου της Ήρας και του Διός. Η πηγή του Κανάθου(***) στο Ναύπλιο ήταν ιερή γιατί η Ήρα λουζόταν εκεί, για να ξανακερδίσει την παρθενία της, πριν την Ιερογαμία. Γι’ αυτό, οι Αργείοι έλουζαν το άγαλμά της σε αυτήν, πριν από την τελετή αυτής της εορτής. Και τελετουργίες για αρραβωνιασμένες γυναίκες γίνονταν στο Αργείον Ηραίον. Όταν μια νεαρή γυναίκα άφηνε την ιδιότητα και την ηλικία του παιδιού και υπανδρευόταν, υπήρχαν πολυάριθμες πρακτικές τελετουργίες στο Ηραίου, όπως το μπάνιο στο νερό, από τον ποταμό Ελευθέριο, που θα την προετοίμαζαν / ενεργοποιούσαν για γάμο.
Γινόταν και πομπή μέχρι το Αργείο Ηραίο από το Άργος, η Πομπή της Ήρας Αργείας (σήμερα περίπου 44 χλμ., όσο ο μαραθώνιος!). Από την πόλη του Άργους προς την Ιερά Οδό, με ομάδες νεαρών γυναικών, βοών / αγελάδων και οπλισμένων νεαρών ανδρών σε παρέλαση. Κατά την διάρκεια μιας από αυτές συνέβη η ιστορία του Κλέοβι και του Βίτωνος, υιών μιας ιέρειας του Ηραίου, που βοήθησαν την μητέρα τους να ανέβει στο ιερό, τραβώντας την άμαξά της με τα χέρια τους! Μετά την επιτυχή άφιξή της, η μητέρα τους προσεύχεται στην Ήρα για να τους δοθεί η υψηλότερη ευλογία: Ο Κλέοβις και ο Βίτων πάνε στον ναό της Ήρας, κοιμούνται και δεν ξυπνούν ποτέ!
Οι επισκέπτες στο Αργείον Ηραίον αφιέρωναν αναθήματα στην Ήρα: Πριν κάνουν προσευχή, άφηναν σε συγκεκριμένες περιοχές του χώρου, ειδώλια, σφραγίδες, φυλακτά, κοσμήματα, σύμβολα παιδικής φροντίδας και γυναικείας ζωής, ειδώλια παιδιών και γυναικών, αναθήματα από τερακότα με οικιακές δραστηριότητες (όπως η κατασκευή φαγητού, ρουχισμού και υφαντουργίας), ειδώλια πολεμιστών και ασπίδες…
Τα ερείπια του Αργείου Ηραίου ευρίσκονται βορειοανατολικά του Άργους, ανάμεσα στους αρχαιολογικούς χώρους των Μυκηνών και της Μιδέας, σήμερα 2,5 χλμ. Β. του χωριού Νέο Ηραίον.
