Οι ηθικοί αυτουργοί

  

Σύμφωνα με έγγραφο της Κοινότητας Αραχναίου προς το Κ.Π.Α τον Σεπτέμβριο του 1945, λίγους μήνες μετά την εκταφή των θυμάτων της σφαγής, κατονομάζεται ως επικεφαλής της επιχείρησης ο (μόνιμος υπολοχαγός του Πεζικού), Α ... Τα ...., επικεφαλής λόχου του 6ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ. Σύμφωνα με την αναφορά, ο αξιωματικός ευθύνεται «για την πυρπόλησιν του χωρίου Αραχναίον» και την σφαγή των κατοίκων «ανερχομένων εις 82 άτομα». Στο Κ.Π.Α καταθέτουν επίσης κατά του υπολοχαγού τρεις κάτοικοι της κοινότητας του Αραχναίου, οι Δημήτριος Οικονόμου, Ιωάννης Σοφός, Πέτρος Πασπαλιάρης και ο Ίλαρχος Ζαφείρης Αναστάσιος. Με βάση της καταθέσεις τους συγκροτείται το κατηγορητήριο και ο αξιωματικός καλείται σε απολογία. Στην απολογία του αποδέχεται πλήρως τα γεγονότα αλλά αρνείται την προσωπική του εμπλοκή σε αυτά. Ισχυρίζεται ότι δεν πήρε μέρος σε σφαγές, βιασμούς και πυρπολήσεις, μεταθέτοντας τις ευθύνες για όλες τις εγκληματικές πράξεις στους πολιτικούς καθοδηγητές και στην ΟΠΛΑ. Παραδέχεται μόνον ότι παρέστη μάρτυς, «βαναυσοτήτων και ξυλοδαρμών σε βάρος γερόντων και γυναικών» «διαμαρτυρήθηκε εντόνως» αλλά «δεν ελήφθη υπ' όψιν». Φαίνεται όμως από τις καταθέσεις του ιδίου που δημοσιεύονται στο βιβλίο του Γιάννη Πριόβολου, «Μόνιμοι αξιωματικοί στον ΕΛΑΣ οικειοθελώς ή εξ ανάγκης» (Εκδόσεις Αλφειός), ότι το τμήμα του με επικεφαλής τον ίδιο, είχε αναλάβει την περιφρούρηση του χωριού, όση ώρα διαρκούσαν οι εμπρησμοί, οι βιασμοί, οι συλλήψεις, η συγκέντρωση των ομήρων στο σχολείο και τα βασανιστήρια στα οποία αυτοί υποβάλλονταν, λέγοντας ότι κατέλαβε θέση με το τμήμα του «στη νοτιοδυτική παρυφή του χωριού προς αντιμετώπιση ενδεχόμενης προσβολής εκ μέρους των Γερμανών, εκ της κατευθύνσεως του Ναυπλίου».

48

Αναφέρει πως τις σφαγές δεν τις έκανε το τμήμα του που αποτελούταν από 90 άνδρες αλλά άλλη δύναμη με επικεφαλής 5 καθοδηγητές που είχε προστεθεί στο τμήμα κατ' εντολή της διοίκησης του 6ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ. Εδώ ο μόνιμος ΕΛΑΣίτης υπολοχαγός ψεύδεται, διότι όλες οι μαρτυρίες λένε και μιλούν για τριακόσιους αντάρτες και όχι για 90. Πάντως ήταν εκείνος ο οποίος «εξασφάλισε» την απρόσκοπτη μεταφορά των ομήρων στον τόπο του μαρτυρίου τους, δίνοντας δυο πολύωρες μάχες με το Τάγμα Ασφαλείας της Κορίνθου. Έχει αξία να παρακολουθήσουμε όλη του την κατάθεση απάντηση στην ερώτηση του ανακριτή. Η ερώτηση του ανακριτή έχει ως εξής: Χ«Εκ καταθέσεων εις την στρατιωτικών υπηρεσίαν προέκυψεν εις βάρος σου ότι: Την 29ην Ιουλίου 1944, επικεφαλής τμήματος ανταρτών του ΕΛΑΣ, μετέβητε εις το χωρίον Αραχναίον Ναυπλίου, το οποίον εφού εκυκλώσατε, προέβητε βίς τας κάτωθι ενεργείας. 1) Χωρίς να προταχθεί αντίστασις, δεδομένου ότι εις το χωρίον ούτε Γερμανοί υπήρχαν, αλλά ούτε και άλλον στρατιωτικό τμήμα (Τάγμα Ασφαλείας ή Χωροφυλακής), ήρξατε πυρών κατά του χωρίου και των εν ύυτώ κατοίκων και εν συνεχεία προέβητε εις τον εμπρησμόν 40 περίπου οικιών 2) αποτέλεσμα υπήρξε ο φόνος και ο δια πυρός θάνατος 23 κατοίκων, γερόντων, γυναικών, παιδιών και νηπίων 3) εν συνεχεία διατάξατε συγκέντρωσιν των κατοίκων αποτελουμένων από γέροντες και γυναικόπαιδα, καθότι οι άνδρες είχαν εγκαίρως διαφύγει. Η συγκέντρωση εγένετο εις το σχολείον του χωρίου, εκεί δε ενώπιον των αλλοφρόνων γυναικών των προέβητε εις την σφαγήν του εξηκονταετούς γέροντος Σωτηρίου Τζαρίμα. Συγχρόνως δε οι άνδρες σας εξετράπησαν εις βιαιότητας, κακοποιήσεις και ξυλοδαρμούς των κατοίκων δια βαρέων οργάνων. 4) Μετά ταύτα παραλάβατε αναχωρήσαντες 65 ομήρους, γέροντες, παιδιά, έξι γυναίκας τους οποίους αφού ενεκλωβίσατε εις συρμάτινον σκοινίον τους οδηγήσατε δίκην αγέλης εις το χωρίον Λυγουριό, ένθα και εγένετο η εκτέ

49

λεσις δια μαχαίρας την 30ην Ιουλίου του 1944, του εβδομηνταετούς γέροντος Αθανασίου Μάρκου. 5) Από το Λυγουριό οδηγήσατε τους υπολοίπους 64 ομήρους στο χωρίον Νέα Επίδαυρος, ένθα εξετελέσατε ετέρους δυο γέροντας, τους Αντώνιον Ζαφειρίου και Αθανάσιον Πασπαλιάρη και 6) τους εναπομείναντες 62 ομήρους οδηγήσατε εις την τοποθεσίαν Αγνούντα όπου και συνετελέσθη η τελευταία φάση της τραγωδίας εκτελεσθέντων όλων. Κατά τας καταθέσεις τα θύματα είχον δεμένας τας χείραςς δια συρμάτων, εσφάγησαν δε δίκην προβάτων δια μαχαίρας. Τι γνωρίζει να καταθέσει επί των ως άνω σε βάρος σου καταγγελιών; Ακολουθεί η απάντηση του αξιωματικού. «Για να καταστήσω πλέον σαφώς την κατάθεσή μου, πρέπει να διατυπώσω ορισμένα τινά περί του τρόπου κατά τον οποίον εννοείτο η ύπαρξη παντός στρατιωτικού στα τμήματα των ανταρτών του ΕΛΑΣ. Καίτοι είναι γνωστό, επαναλαμβάνω ότι πραγματικός διοικητής εκάστου στρατιωτικού τμήματος ετύγχανε ο καπετάνιος, ο οποίος ήταν υπεύθυνος διοικητής, του στρατιωτικού ερωτούμενου την τελευταία στιγμή από των καθαρώς στρατιωτικών ενεργειών. Το αυτό συνέβη και στην δική μου περίπτωση. Ούτω, την 19ην Ιουλίου του 1944, εάν ενθυμούμαι καλώς, με κάλεσε ο καπετάνιος του λόχου μου, τον οποίο διοικούσα, ονομαζόμενος Μήτρου Βασίλειος, δικηγόρος, κλάσεως του 1936, ή του 1937, εκ Λεβιδίου Τριπόλεως, ήδη αγνώστου διαμονής ως εξαφανισθείς διωκόμενος ο οποίος μου παρουσίασε διαταγή του διοικητού του 6ου Συντάγματος Κορίνθου (ΕΛΑΣ), φέρουσα υπογραφή Βαζαίος, Πελοπίδας, Μενέλαος, δια της οποίας διετάσσετο η μετακίνησις του λόχου προς την κατεύθυνση Ερμιονίδος Τροιζήνας, προς δημιουργίαν αντιπερισπασμού στους Γερμανούς προς ανακούφισιν του υπό σοβαρού γερμανικού τμήματος αγωνιζομένου και πιεζόμενου 6ου Συντάγματος. Την διαταγήν ταύτην εκτελέσαμε αφιχθέντες την 27η Ιουλίου του 1944 έξω της πόλεως Κορίνθου διεκπεραιωθέντες

50

την επομένη στην περιοχή Ναυπλίου, όπου και αφίχθημεν στο χωρίον Λίμνη. Λησμόνησα να προσθέσω, ότι από την δύναμη του λόχου, εξ ενενήντα περίπου ανδρών καθαρώς στρατιωτικής οργανώσεως προσετέθησαν, κατόπιν της αυτής ως αν διαταγής του 6ου Συντάγματος πέντε υπεύθυνοι καθοδηγητές, συνοδευόμενοι από ομάδα ανδρών αποτελούμενη από δέκα περίπου πρόσωπα. Οι καθοδηγητές ήταν εφοδιασμένοι με έγγραφον διαταγήν του συντάγματος (καπετάνιου) και του Πελοποννησιακού γραφείου δια της οποίας ορίζονταν ως υπεύθυνοι δια την όλην δράσιν του λόχου. Εκ των πέντε τούτων υπευθύνων ενθυμούμαι τα ονόματα των κάτωθι 1) δημοδιδάσκαλον Μήτσο εκ Λουτρακίου, αλλήθωρο κατά τον δεξιόν, αν ενθυμούμαι, οφθαλμόν, γνωστότατον σε όλη την περιοχή του Λουτρακίου και του Αραχναίου. 2) Κάποιος «Λευτέρης» κοντός σταράτος εκ της περιοχής Παλαιάς Κορίνθου 3) Κάποιος «Γιώργος» υψηλός μελαχρινός εκ της περιοχής της Κορινθίας. Των δυο άλλων τα ονόματα δεν ενθυμούμαι. Επίσης δεν ήταν δυνατόν να γνωρίζω επώνυμα, διότι κατά το παραδεδεγμένο σύστημα ουδέποτε δίδονταν άλλα τούτων γνωρίσματα. Πάντως ετύγχαναν γνωστοί σε όλη την περιοχή, καθόσον όλοι τούτοι είχαν χρωματιστεί πολιτικοί υπεύθυνοι και καθοδηγητές της περιοχής ταύτης σε προηγούμενο χρόνο. Όταν αφίχθημεν εις το χωρίον λίμνη, οι καθοδηγητές ήρθαν σε επαφή με ομοϊδεάτας των, χωρικούς του χωρίου τούτου, παρά των οποίων έλαβαν πληροφορίες ότι εις το χωριό Αραχναίον είχαν οργανωθεί οι κάτοικοι, ότι δεν επέτρεπαν στους Λιμναίους να τους πλησιάζουν, και ότι είχαν αναπτύξει φυλάκια απειλούντες ότι ήσαν ικανοί να αντιμετωπίσουν οποιαδήποτε δύναμιν. Συγχρόνως κατηγόρησαν -οι αυτοί ως άνω καταδότες- ότι οι Αραχνιώτες συλλάμβαναν και πέριξ κατοίκους τους οποίους παρέδιδον στους εν Ναυπλίω ευρισκομένους Γερμανούς και ότι είχαν δύναμη εκατόν περίπου όπλων. Πάντα τα ανωτέρω εγώ επληροφορήθηκα από τον καπε

51

τάνιο του λόχου μου, και τους άλλους καθοδηγητές μου στο συμβούλιο το οποίον έκαμαν αυτοί και οι ομοϊδεάτες των χωρικοί των Λιμνών, λαβών την διαταγή όπως κινήσω το τμήμα μου προς Αραχναίον. Κινηθήκαμε την νύχτα της 28ης προς την 29ην Ιουλίου αφιχθέντες στο Αραχναίο την αυγή της 29ης Ιουλίου. Όταν σημειώθηκε το τμήμα μας υπό των κατοίκων του χωρίου Αραχναίον, άρχισε να βάλλεται τούτο υπό διεσπαρμένων ανδρών, εκ των οικιών των, δι' όπλων και ενός ή δυο αυτομάτων και χειροβομβίδων. Κατόπιν τούτου άρχισε μάχη, ενώ εν τω μεταξύ, οι καθοδηγηταί ως γνωστοί στο χωρίον, άρχιζαν να φωνάζουν ονομαστικώς διαφόρους εν των κατοίκων, λέγοντες να παύσουν τους πυροβολισμούς και ότι δεν πρόκειται να τους κάμουν τίποτε. Το τοιούτον εις ουδέν συντέλεσε, οι δε καθοδηγητές διέταξαν τους άνδρες του τμήματά μου, ευθύς ως πλησιάσουν το χωριό να προβούν σε εμπρησμό των οικιών όταν συναντούσαν αντίστασιν. Ευθύς ως οι άνδρες του τμήματος μου επλησίασαν το χωριό, άρχισαν να βάζουν φωτιά πράγμα το οποίον ευθύς ως αντελήφθην, προκάλεσε τις διαμαρτυρίες μου προς τους καθοδηγητές και τον καπετάνιο. Τους είπα ότι μπορεί να έφταιγαν Έλληνες αλλά τα σπίτια δεν έφταιγαν δια να τα καίγουν και να καταστρέφουν, κατ' αυτόν τον τρόπο, την εθνική περιουσία. Το αποτέλεσμα ήταν να απειληθώ και να κατηγορηθώ ότι υποστηρίζω αυτούς. Προ αυτής της καταστάσεως ευρεθείς τους δήλωνα, δια να τους φοβίσω, ότι ο καπνός και η λάμψη της πυρκαγιάς θα σημείωνε την εμφάνισή μας στους εν Ναυπλίω Γερμανούς, πράγμα, το οποίον θα μας εξέθετε εις ακραίον κίνδυνον. Το τοιούτον υπήρξε και η σωτηρία του χωριού, διότι οι καθοδηγητές είχαν σκοπό να διατάξουν το κάψιμο όλου του χωριού. Εν τω μεταξύ είχε αρχίσει η προσπάθεια κατασβέσεως των πυρκαγιών, ενώ συνεχιζόταν, ταυτοχρόνως η ρίψις πυροβολισμών εκ μέρους των αποσυρθέντων κατοίκων του

52

χωρίου οι οποίοι είχον καταλάβει τα παρακείμενα υψώματα. Μετ' ολίγον κατάπαυσαν και οι πυροβολισμοί, καθόσον οι αποσυρθέντες κάτοικοι ετράπησαν εις τα όρη. Εν τω μεταξύ, μόλις εισήλθα στο χωριό, παρακολούθησα, τη συγκέντρωση των κατοίκων που είχαν διατάξει οι καθοδηγητές στο σχολείο του χωριού. Επειδή ομολογώ, ότι παρέστην μάρτυς βαναυσοτήτων και ξυλοδαρμού αγρίου, σε βαθμό, ώστε να εξαναστεί η ψυχή μου, διαμαρτυρήθηκα δε εντόνως δια την τοιαύτη ενέργεια σε βάρος γερόντων και γυναικών και επειδή όχι μόνον δεν ελήφθην υπόψιν αλλά έτσι ίσως και να τους εξαγρίωνα περισσότερο, κατόρθωσα να παραλάβω μίαν έγκυο γυναίκαν, την οποίαν αφού οδήγησα στην οικεία της αποσύρθην στο κάτω μέρος του χωριού, όπου υπήρχαν άνδρες του τμήματος. Επειδή εβράδυναν να εμφανιστούν από το σχολείο ο καπετάνιος μου, μετέβην εγώ, όπου αντελήφθην ότι γινόταν επιλογή των κατοίκων και πληροφορηθείς ότι επρόκειτο να παραλάβουν ομήρους άρχισα και πάλιν να διαμαρτύρομαι προβάλλων την στρατιωτικήν μου ιδιότητα ότι δεν ήταν δυνατόν να έχουμε μαζί μας ομήρους κατά την στιγμήν την οπόίαν δεν απεκλείετο να ερχόμαστε σε σύγκρουση με τους Γερμανούς. Ουδέν ελήφθη υπόψιν, ει μη μόνον μου εδόθη η απάντησις ότι ούτοι ήσαν υπεύθυνοι και ότι ήταν δουλειά δική τους να τους αναλάβουν και να τους φρουρήσουν με τους άνδρες που είχαν μαζί τους. Ως προς την εκτέλεση του γέροντος Τζαρίμα Σωτηρίου ουδέν γνωρίζω. Πρώτη φοράν το ακούω. Εάν δε πραγματοποιήθηκε αυτό, θα έγινε κατά την απουσίαν μου, με εντολήν και ευθύνην των καθοδηγητών. Και αν ακόμη ευρισκόμουν εκεί, ουδέν θα ήταν δυνατόν να πράξω. Προ της αναχωρήσεως εκ του χωρίου οι καθοδηγητές προέβησαν δια των συνοδών των ανδρών στον εμπρησμό τριών ή τεσσάρων οικιών, ανηκουσών στον πρόεδρο, τον ιερέα του χωριού Χρήστου Γεωργίου, και δυο-τριών κατοί

53

κων, τους οποίους οι χωρικοί αιτιώντο ως υπευθύνους του εξοπλισμού των εκ μέρους των Γερμανών και διότι επίσης οι ανωτέρω εφέροντο, κατά τους καθοδηγητές, ως υπαίτιοι εκτελέσεων και φόνων πολλών ανταρτών. Ως εκ των υστέρων αντελήφθην, έφτασα στο συμπέρασμα ότι η διοίκησις του Συντάγματος και προφανώς ο καπετάνιος τούτου σε συνεργασία μετά του Πελοποννησιακού γραφείου, διέθεσαν τους καθοδηγητές δια να προβούν στις όποιες ενέργειες προέβησαν, οι οποίες έγιναν κατ' επιταγήν ή αυθαιρέτως. Επίσης καταθέτω ότι μετά τη συγκέντρωση των ομήρων, και λόγω των διαμαρτυριών μου, οι καθοδηγητές αφήκαν τρεις εκ των συλληφθέντων ελευθέρους στους οποίους παρήγγειλαν όπως μεταβούν προς τους διαφυγόντες ενόπλους, τους οποίους να ειδοποιήσουν και πείσουν όπως εντός εικοσιτεσσάρων ωρών, προσέλθουν και παραδωθούν για να απελευθερωθούν οι όμηροι. Δεν γνωρίζω εάν οι εν λόγω μετέβησαν και το κατόπιν μεσολάβησε, διότι το απόγευμα της ίδιας μέρας αναχώρησα με το τμήμα μου προς Ληγουριό. Στο Ληγουριό το τμήμα μου έφθασε κατά τη δύση του ηλίου. Λίγο δε βραδύτερον ακολούθησαν οι όμηροι με τους καθοδηγητές και τους συνοδούς ενόπλους τους οποίους ούτοι διέθετον. Εγώ με το τμήμα μου κατέλαβα θέσεις στη νοτιοδυτική πλευρά του χωριού προς αντιμετώπισιν ενδεχομένης προσβολής εκ μέρους των Γερμανών εκ της κατευθύνσεως του Ναυπλίου. Οι όμηροι και οι καθοδηγητές εισήλθαν στο χωριό και διανυκτέρευσαν σε μια εκκλησία. Έκτοτε ουδεμία επαφή είχα με τους ομήρους και τους συνοδούς πλην των καθοδηγητών οι οποίοι προσέρχονταν στο τμήμα μου. Για το φόνο του γέροντος Αθανασίου Μάρκου ουδέν γνωρίζω, και πρώτην φοράν λαμβάνω γνώσιν. Το μόνον που έμαθα ήταν η πληροφορία η οποία διαδόθηκε μεταξύ των ανδρών, ότι απέθαναν δυο από τους ομήρους δια τους οποί

54

ους λεγόταν ότι υπέκυψαν από τους ξυλοδαρμούς και τις κακοποιήσεις. Περί σφαγών στο Ληγουριό (γέρων Αθανάσιος Μάρκου) και στη Ν. Επίδαυρο (γέροντες Αντώνιος Ζαχαρίου και Αθανάσιος Πασπαλιάρης), ως και ανωτέρω κατέθεσα, ουδέν γνωρίζω, διότι επαναλαμβάνω δεν είχα επαφή ουδεμία πλέον. Εάν ήσαν αυτοί περί των οποίων περί των οποίων η διάδοσις ότι υπέκυψαν κατά τους ξυλοδαρμούς και τις κακοποιήσεις, αρμοδία δια να το εξακριβώσει είναι η ανάκρισις. Η μετά ταύτα εξέλιξις των γεγονότων είναι η ακόλουθος. Την επομένη πρωία αναχώρησα με το τμήμα εκ Ληγουριό έφθασα στη Νέα Επίδαυρο, όπου παρέμεινα επί μία ημέρα και την επομένη, κατόπιν πληροφορίας ότι οι Γερμανοί έρχονταν για να μας προσβάλλουν αναπτύχθηκα επί των εκεί υψωμάτων, όπου και εδόθη μάχη διαρκέσασα πεντάωρον. Οι όμηροι με τους συνοδούς των, ως έμαθα, είχον μεταφερθεί, την ιδίαν ημέρα κατά την οποίαν αναχωρήσαμε εκ Ληγουριού, στη Νέα Επίδαυρο όπου και διανυκτέρευσαν μέσα στο σχολείο. Κάι την επομένη, κατόπιν της πληροφορίας ότι κινούνται οι Γερμανοί, κινήθηκαν προς την έδρα του συντάγματος, ως μου είπαν οι καθοδηγητές οι οποίοι μάλιστα είχαν παραλάβει μιςι διμοιρία με την οποίαν μετέβησαν εις την παλαιάν Επίδαυρο, όπου προέβη σαν σε εμπρησμό μερικών κατοικιών ως επληροφορήθηκα. Η διμοιρία αυτή επανήλθε στο τμήμα μετά οκτώ περίπου ώρας. Εγώ δεν παρευρισκόμουν στην εκτέλεση των 65 ομήρων, ούτε γνωρίζω που έλαβε χώρα αυτή. Έμαθα περί αυτής στην έδρα του συντάγματος εν ορεινή Κορινθία, όπου οι καθοδηγητές γνώρισαν τούτο στον διοικητή του συντάγματος ταγματάρχη πεζικού Βαζαίο Εμμανουήλ, στον οποίον προσπαθούσαν να δικαιολογηθούν με διαφόρους δικαιολογίας ως π.χ επίθεση των Γερμανών (ΒΙοοο). Κατά τον χρόνον τον οποίον αποχωρούσαν οι καθοδηγητές με τους 15 περίπου ιδικούς των άνδρας, πιθανώς της ΟΠΛΑ, συνοδεύοντες τους συλληφθέντος ομήρους εγώ υπέ

55

στην επίθεσιν τη μεσημβρία της ημέρας εκείνης από τμήματα δυνάμεως 200 περίπου ανδρών Γερμανών και ταγματασφαλιτών. Επακολούθησε μάχη η οποία διήρκησε μέχρι της δύσεως του ηλίου οπότε αναπτύχθηκα προς την έδρα του συντάγματος. Ούτω δεν μπόρεσα να παρακολουθήσω την τύχη των απαχθέντων υπό των καθοδηγητών ομήρων και ούτω είμαι ξένος προς τους επακολουθήσαντες φόνους αυτών, τους οποίους επληροφορήθηκα, ως αναφέρω, στο σύνταγμα. Αμέσως παρουσιάστηκα στον διοικητή του συντάγματος Βαζαίο, και διαμαρτυρήθηκα για όλα τα γενόμενα έκτροπα και του ανέφερα όλα τα λαβόντα χώρα γεγονότα. Υποχρεώθηκα δε παρ' αυτού όπως υποβάλλω γραπτή αναφορά, πράγμα το οποίον έπραξα. Εγώ υπήρξα άνθρωπος με αισθήματα και εμποτισμένος από τις αρχές του πολιτισμένου πολέμου και ουδέποτε ήταν δυνατόν να ανεχθώ, πολύ περισσότερο δε να εγκρίνω πράξεις ατιμάζουσες την έννοια του πολιτισμού και αποτελούσας παραβιάσει των διεθνών κανόνων, διατελών υπό κατάσταση βίας στον ΕΛΑΣ και μη δυνάμενος άλλο τι να πράξω προσπαθούσα στο μέτρο του δυνατού να αντιδρώ. Ούτω στην περίπτωση των γεγονότων του Αραχναίου με κίνδυνο της ιδίας μου ζωής προσπάθησα και κατόρθωσα να περιορίσω την πυρπόληση ολόκληρου του χωριού. Τέλος ως στρατιωτικός διοικητής τμήματος πλήν της μάχης, ουδαμού αλλού αναμίχθηκα, ούτε και είχα προς τούτο δικαίωμα. Πλην των καθαρώς στρατιωτικών καθηκόντων, πάντα τα άλλα ρυθμίζονταν κατόπιν διαταγών και υποδείξεων των πολιτικών καθοδηγητών μετά των ιδικών των ανδρών. Ο λόχος, ως στρατιωτικό τμήμα, ούτε σ'ε ξυλοδαρμούς, ούτε σε εκτελέσεις έλαβε μέρος. «Κατά τας επιθετικός επιχειρήσεις του συντάγματος, έδειξεν εξαιρετικό θάρρος, ψυχραιμία, αυταπάρνησην και αποφασιστικότητα μεγάλην συντελέσας τα μέγιστα εις την επιτυχή έκβασιν των επιθέσεων του τάγματος του», γράφει

56

ο αξιωματικός του για τις επιχειρήσεις στην Αλβανία όπου έλαβε μέρος προκειμένου να τον προτείνει για προαγωγή. Ο ίδιος περιγράφει την ένταξη του στο ΕΑΜ ως εξής: «Την προγουμένην ημέραν της αναχωρήσεώς μου εις Αθήνας, 17 Οκτωβρίου 1943, με παρεκάλεσε ο εξάδελφος μου θ ... Μ... να κάνομε μια βόλτα εφόσον θα αναχωρούσα την επομένην. Δέχθηκα μη υποπτευθείς διότι τον εθεωρούσαμε άνθρωπον ιδικόν μας και εμπιστσύνης. Μη γνωρίζοντας ότι ήταν μέλος του ΕΑΜ και μας πλησίαζε μόνον δια να συγκεντρώνει πληροφορίας. Όταν απομακρύνθημεν από το κέντρον της πόλεως με έρριψε εις ενέδραν πέντε οπλοφόρων της οργανώσεως Ε.Α.Μ., όπου προτείνοντες τα περίστροφα με διέταξαν να ακολουθήσω. \Εν συνεχεία με οδήγησαν εις το χωρίον Βουνόν της Τεγέας και μετά εις μακρινόν στρατόπεδον της Λακωνίας (Βουρβούρων) όπου παρέμεινα πλέον του μηνός μετά του γεωπόνου εκ Τριπόλεως εφέδρου υπολοχαγού Κοντά Γεωργίου του ανθυπασπιστού Ψαράκη Ευτυχίου και ενός Παπακώστα Ανδρέα και άλλων αγνώστων. Εις το διάστημα αυτό μας έδωσαν να εννοήσωμεν ότι μόνος τρόπος σωτήριος ήτο η κατάταξις στον ΕΛΑΣ. Τελικώς αποφάσισα να καταταγώ στον ΕΛΑΣ κατόπιν των προτάσεων που μου έκαμναν καθημερινώς και των δηλώσεων των συμμαχικών σταθμών του Λονδίνου Καΐρου, ότι ο ΕΛΑΣ είναι συμμαχικός στρατός και τμήμα της 8ης στρατιάς. • Τον Ιανουάριο του 1944 απεπειράθη να αποδράση. Συνελήφθη και πέρασε στρατοδικείο «με την κατηγορία ότι επιχειρούσαμε να τους δηλητηριάσουμε και να φύγουμε. «Ευτυχώς όμως ουδέν κατόρθωσαν να ανακαλύψουν και μας απάλλαξαν επί του παρόντος». Ένα μήνα μετά τον Φεβρουάριο, του αναθέτουν τον 6ο λόχο του 12ου συντάγματος με καπετάνιο τον Β. Μήτρο, δικηγόρο από το Λεβίδι, υπό τις άμεσες διαταγές του συνταγματάρχη Βαζαίου. Σύμφωνα με τις αναφορές του υπολοχαγού Α.Τ. μετά την

57

απελευθέρωση, ο 6σς λόχος πήρε μέρος σε επιχειρήσεις κατά των Γερμανών στον Παλαιόπυργο Γορτυνίας, στην οδό Άργους-Τριπόλεως, στο Ψάρι Κορινθίας, στη Στυμφαλία και στα Φίχτια Άργους. «Δυστυχώς όμως», αναφέρει, «έτυχε νσ βρεθώμεν αντιμέτωποι και Ελλήνων οργανωμένων εις τάγματα ασφαλείας που ήρχοντο μετά των Γερμανών και προς μεγάλη μου θλίψη έβλεπον την κατάστασιν αυτήν». Ο 6ος λόχος διεξήγαγε την «επιχείρηση» κατά του Αραχναίου. Ανέλαβε την επίθεση κατά των ταγμάτων στον Αχλαδόκαμπο. Η επίθεση στο Βαλτέτσι έγινε υπό την αρχηγία του ίδιου του Άρη Βελουχιώτη με 112 εκτελέσεις ανδρών των ταγμάτων και αμάχων. Ακολούθησε τον ΕΛΑΣ μέχρι την Αθήνα τον Δεκέμβριο του 1944. Ο ίδιος αναφέρει ότι τραυματίστηκε στου Γκύζη στην προσπάθειά του να φθάσει το στρατόπεδο της ορεινής ταξιαρχίας του Ρίμινι και να παραδοθεί. Συνελήφθη από έναν επιλοχία και δυο χωροφύλακες. Ο αξιωματικός, αμνηστεύτηκε με το νόμο, αλλά τόσο το πρωτοβάθμιο όσο και το δευτεροβάθμιο αρμόδιο όργανο του στρατού αποφάσισε την απόταξή του. Μέχρι όμως το 1947 όπου ελήφθη η οριστική απόφαση παρέμενε στο στράτευμα. Αυτό προκάλεσε αναφορά παραπόνων. Στο βιβλίο του Γιάννη Πριόβολου δημοσιεύεται «αναφορά παραπόνων» του ίλαρχου Αναστάσιου Ζαφείρη, που είχε χάσει τον αδελφό του στη σφαγή του Αραχναίου. Έλεγε η αναφορά. «Λαμβάνω την τιμή να αναφέρω ότι παραπονούμαι δια την υπηρεσία διότι ευρίσκεται εν υπηρεσία ο λοχαγός πεζικού Α... Τ... ο οποίος την 29ην Ιουλίου του 1944 επέδραμεν, επικεφαλής 300 ελασιτών, εναντίον της ιδιαιτέρας μου πατρίδος Αραχναίον Ναυπλίου και αφού εφόνευσεν περί τους δέκα χωρικούς εκ των οποίων και τον αδελφό μου ηλικίας 19 ετών σπουδαστή, συνέλαβαν 83 ετέρους, ως επί το πλεί

58

στον γυναικόπαιδα και γέρους, τους οποίους μετέφεραν εις ετέραν τοποθεσίαν πλησίον της Νέας Επιδαύρου "Αγνούντα" και τους εξετέλεσαν δια σφαγής: Επί πλέον δε πλείστα οικήματα μεταξύ των οποίων και το δικό μου επυρπόλησαν. Κατά την διάρκειαν του κινήματος ο ανωτέρω λοχαγός συνελήφθη αιχμάλωτος τραυματισθείς εις μάχην μετά της ΙΙΙης Ορεινής Ταξιαρχίας εις συνοικισμόν Ζωγράφου. Δια τους ανωτέρω λόγους, δια λόγους στοιχιεώδους ηθικής ο ανωτέρω αξιωματικός ουδεμίαν θέσιν δύναται να έχει εις το στράτευμα αν και θα έπρεπε τουλάχιστον να έχει καταδικασθεί εκ της Δικαιοσύνης ως ηθικός αυτουργός των προαναφερθεισών ομαδικών σφαγών και ουχί να περιφέρεται εντός των Αθηνών εν στολή. Δια τα ανωτέρω παρακαλώ υμάς όπως ευαρεστούμενοι ότι δει και εκλείψει η ανωτέρω παρανομία δεδομένου ότι κάθε άνθρωπος έχει μέχρι ορίου υπομονήν αλλ' εφ' όσον δια λόγους τους οποίους αγνοώ οι νόμοι δεν επιβάλλονται μου δίδεται το δικαίωμα να τους επιβάλω ο ίδιος εκδικούμενος τον αναίτιον θάνατον του αδελφού μου». 

(116) ΟΙ ΒΡΕΤΑΝΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ (ΠΡΑΚΤΟΡΕΣ) ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ !

 ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ

- «Ντρέπομαι, ντρέπομαι τρομερά για τον ρόλο που παίζει εδώ η Βρετανία… Δεν μπορώ να ξεχάσω ότι δώσαμε μια επίσημη διαβεβαίωση να μην παρέμβουμε στην εσωτερική πολιτική της χώρας αυτής…Πως έχουμε τιμήσει αυτή την επίσημη διαβεβαίωση;.. Είμαι εδώ και έχω μια αρκετά ξεκάθαρη αντίληψη της κατάστασης. Μια ανελέητη πάλη …Τι αξίζουν οι διαβεβαιώσεις μας προς τον ελληνικό λαό; Το αίμα μου βράζει για τις θηριωδίες που διαπράχθηκαν στο όνομά μας…Θα ήθελα να επιρρίψω όλη την ντροπή για τις πράξεις μας αποκλειστικά στην κυβέρνησή μας, η οποία είναι υπεύθυνη γι΄ αυτά τα εγκλήματα. Η δημοκρατία μας επιβάλλεται με μολύβι στον ελληνικό λαό…»

(Από βιβλίο : ΚΟΛΙΝ ΡΑΪΤ-ΒΡΕΤΑΝΟΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ/Εφημερίδα Συντακτών 08/01/2022)

- Εικόνα: φυλλάδιο που έρριξε η Αμερικανική Αεροπορία και η RAF (Royal Air Force) στην περιοχή της πόλης του Αιγίου το οποίο κατακρίνει τα Τάγματα Ασφαλείας ενώ στην πραγματικότητα και κατ΄ ουσία  με τα σημερινά αναμφισβήτητα δεδομένα, οι πράκτορές τους, συνέβαλαν στην ίδρυση  και στην ενίσχυσή τους ποικιλοτρόπως.

***

Σχετικά της προκήρυξης «Έγινε εκμετάλλευση και από την Αγγλική πλευρά και μας έριξαν διά της Ρ.Α.Φ και μερικές προκηρύξεις στη βόρεια περιοχή»

(Βιβλίο, “Απομνημονεύματα Δημητρίου Μίχου” /Δ.Μ.Κ.Ο./2018/σελ.337)

Κατωτέρω παρατίθενται η αναφορά του Ταγματάρχου Εμμ. Βαζαίου (Από το γνωστό βιβλίο του: «Τα άγνωστα παρασκήνια της εθνικής αντιστάσεως εις την Πελοπόννησον»/1961) για τον ρόλο των Άγγλων  επί κατοχής, κυρίως  στην Αργολιδοκορινθία  και μιά αξιόλογη συνοπτική σημερινή τεκμηριωμένη έκθεση για τον όμοιο ρόλο των Βρετανών κατά Ελλήνων σε όλο τον Ελλαδικό χώρο.

Η ψηφιακή επιμέλεια- παρουσίαση εδώ απ΄ εμού: 

 

ΟΙ  ΑΓΓΛΟΙ

Οι σύμαχοί μας Άγγλοι, δια του Στρατηγείου Μ.Α. μόλις αντελήφθησαν ότι αι σχετικαί εκκλήσεις των προς τον Ελληνικόν Λαόν έδωσαν ηθικήν ενίσχυσιν εις τους σκλάβους και ήρχισαν να  σχηματίζωνται αι πρώται ανταρτικαί ομάδες, εις όλην την Ελλάδα, παρά την πολύ πυκνήν εχθρικήν κατοχήν, απεφάσισαν να θέσουν υπό την κηδεμονίαν των, τον ηρωϊκόν αυτόν αγώνα, ο οποίος θα συνέβαλεν, όπως πράγματι συνέβαλεν εις τον όλον Συμαχικόν Αγώνα.

Αποστέλλονται δι΄ αεροπλάνων εις την Ελλλάδα Άγγλοι Αξ/κοί και ασυρματισταί με ασυρμάτους, υπό τον Ταξίαρχον κ. Έντυ. Εις την Πελοπόννησον από του μηνός Μαϊου 1943, ήρχησαν να καταφθάνουν αρκετοί Άγγλοι Αξ/κοί. Εις έκαστον Αρχηγείον Συν/τος, Ταξιαρχείας και της Μεραρχίας, υπήρχον ανά τρείς ή περισσότεροι Άγγλοι Άγγλοι Αξ/κοί με ασυρματιστάς και ασυρμάτους υπό τον Συν/χην Στήβενς, ο οποίος ευρίσκετο μετά του επιτελείου του, παρά τω Αρχηγείω Πελοποννήσου αρχικώς, και είτα παρά της ΙΙΙ μεραρχία. Εις το 6^ον Συν/μα, μέχρι του μηνός Νοεμβρίου 1943 υπήρχον οι Άγγλοι Αξ/κοί Τγ/χης κ. Τζέϊμς, Λοχαγοί κ.κ. Φρέζερ, Κέλαρ, Ντόξοη, Ντάβις, είς επιλοχίας, δύο στρατιώται Άγγλοι και δύο Έλληνες Αξ/κοί Τγ/χης Ασυρματισταί της κυβερνήσεως Καϊρου. Από του Νοεμβρίου 1943 μέχρι του Σεπτεμβρίου 1944, οι εν λόγω Άγγλοι Αξ/κοί, ηργάζοντο δια την συλλογήν πληροφοριών εις την περιοχήν της Αργολιδοκορινθίας, υπό την άμεσον προστασίαν του Συν/τος.

Μέχρι του τέλους Νοεμβρίου 1943, αι σχέσεις μεταξύ του Συν/τος και των Άγγλων Αξ/κών ήσαν πολύ καλαί, και μας είχον χορηγήσει μέχρι τότε τα αναφερθέντα εις άλλο κεφάλαιον υλικά και χρήματα, αι δε διαταγαί του Στρατηγείου Μ. Α. εξετελούντο υφ΄ ημών με μαθηματικήν ακρίβειαν.

Επράττομεν το παν διά να μη δυσαρεστήσωμεν τους συμμάχους μας Άγγλους, αποδεικνύεται ότι επεδίωκον ούτοι να δημιουργήσουν ζητήματα εις βάρος μας, δια να παύσουν να ,μας χορηγούν υλικά. Την τρόπον τινά εχθρικήν των στάσιν απέναντι μας την απεδώκαμεν εις την ρήξιν μεταξύ ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ εις Ήπειρον.

Την 21^ην ώραν της 23-9-43 με καλεί ο παρά τω Αρχηγείω του Συν/τος Άγγλος Ταγ/χης κ. Τζέϊμς, και μοι διαβιβάζει την εξής τηλεγραφικήν διαταγήν του Στρατηγείου Μ. Α. «6^ον Συν/μα ΕΛΑΣ-Επιτεθείτε δι΄ όλων σας των δυνάμεων, νύκτα 24-9-43, εναντίων Αεροδρομίου Άργους και καταστρέψατε τα εν αυτώ υπάρχοντα εχθρικά αεροπλάνα και υλικά». Δεν γνωρίζομεν ποίος εισηγήθη την διαταγήν ταύτην , διότι και αυτός ο Άγγλος Ταχ/χης ανεγνώρησε και ωμολόγησε ότι δεν ήτο δυνατόν να εκτελεσθή η διαταγή αυτή του Στρατηγείου Μ. Α. το εσπέρας της 24-9-43 διά τους κάτωθι λόγους: 1) Τα εκρηκτικά υλικά τα οποία θα εχρησιμοποιούντο διά την καταστροφήν των αεροπλάνων και λοιπών υλικών του εχθρού, ανεμένοντο να ριφθούν από αεροπλάνου και μόλις την νύκτα της 25-9-43 ερρίφθησαν ταύτα, ήτοι 24 ώρας αργότερον της ημερομηνίας της επιχειρήσεως. 2) κατά την ημέραν εκείνην το Σύν/μα είχε δύναμιν 120 ανδρών κατανεμημένων εις ολόκληρον την περιοχήν της Αργολιδοκορινθίας, δια να συγκεντρωθούν δε εις το Αεροδρόμιον του Άργους, απητείτο χρόνος 48 ωρών τουλάχιστον. 3) απόλυτος ανάγκη να γίνη λεπτομερής αναγνώρισις υπό του Αρχηγείου του Συν/τος προς της σοβαράς ταύτης νυκτερινής επιχειρήσεως, δια να κανονισθούν απαραιτήτως τα δρομολόγια εισόδου και εξόδου, εντός του εχθρικού αεροδρομίου εις το οποίον υπήρχον εβδομήκοντα, η δε Γερμανική φρουρά ανήρχετο εις 500 άνδρας. Εκτός δε τούτου και εις την προς αεροδρόμιον παρυφήν του χωρίου Κουτσοπόδι, υπήρχον άλλαι γερμανικαί δυνάμεις με δύο αντιαεροπορικάς πυροβολαρχίας, αι οποίαι εφρούρουν τα απειράριθμα βαρέλια βενζίνης, τα οποία ήσαν τοποθετημένα υπό τα δένδρα. 4) Η πολύ μικρά δύναμις του Συν/τος, εναντίον ενός πραγματικού οχυρού όπως ήτο το αεροδρόμιον Άργους, δεν είχε την δυνατότητα να εξουδετερώση την ισχυράν εχθρικήν φρουράν, και να καταστρέψη όλα τα αεροπλάνα και τα υλικά του αεροδρομίου, ως καθάριζεν η γνωστή διαταγή του Στρατηγείου Μ.Α. Τα ανωτέρω ανεφέρθησαν αμέσως τηλ/κώς εις το Στρατειγείον Μ. Α. με την προσθήκην ότι ο Διοικητής του Συν/τος Ταγ/χης Βαζαίος Εμμ. Θα μεταβή αύριον αυτοπροσώπως διά λεπτομερή αναγνώρισιν εις το Αεροδρόμιον, και θα υποβάλη σχέδιον προβολής του.

Την πρωϊαν της 24-9-43 με δύο Αξ/κούς του Επιτελείου του Συν/τος εκινήθημεν προς τον χώρον του Αεροδρομίου δι΄ αναγνώρισιν, ως τούτο αναφέρεται εις άλλο κεφάλαιον. Κατά την ααπουσίαν μου το Στρατηγείον Μ. Α. διεβίβασεν ετέραν τηλεγραφικήν διαταγήν και διέττασεν να γίνει οπωσδήποτε η επιχείρησις αμέσως. Επιστρέψαντες εις το χωρίον Μπόζι εκ της αναγνωρίσεως, ευρέθημεν προ ενός Άγγλου Αντ/χου κ. Μακ. Μάλεν ο οποίος είχε φθάσει την προηγουμένην δι΄ αεροπλάνου με σκοπόν να διευθύνη την κατά του αεροδρομίου επιχείρησιν.

Ανεγνώρισε και ούτος ότι δεν ήτο δυνατόν να γίνη η επιχείρησις κατά την νύκτα της 24-9-43, άνευ αναγνωρίσεως και δι΄ ους λόγους εξεθέσαμεν ήδη. Το σχέδιόν μου ενεκρίθη απολύτως υπό του Αντ/χου κ. Μακ Μάλεν, συμφωνούντος και του κ. Τζέϊμς, και υπεβλίθη τηλ/κώς εις το Στρατηγείον Μ. Α. Το Στρατηγείον όμως δεν απήντησε ούτε διέταξε να γίνη η επιχείρησις.

Μετά τνας ημέρας ο Άγγλος Ταγ/χης κ. Τζέϊμς με καλεί και μοι γνωρίζει ότι η μη επίθεσις μας εναντίον του Αεροδρομίου Άργους, κατά την νύκτα της 24-0-43, συνετέλεσε εις το να καταληφθούν αι νήσοι Κέρκυρα και Λέρος υπό των Γερμανών.

Παρά τας καθημερινάς υποσχέσεις των, ότι θα μας ενισχύσουν σοβαρώς με υλικά οπλισμού και ιματισμού, οι Άγγγλοι Αξ/κοί δεν έπρατον τούτο, μόνον δε από καιρού εις καιρόν μας έδιδον ελάχιστα υλικά εκρηκτικών υλών.

Καθημερινώς μας έλεγον ούτοι ότι θα γίνουν προσεχώς αποβάσεις εις την Ελλάδα, μας ωμίλουν περί κατασκευής αεροδρομίου εις την Πελοπόννησον. Περί τα τέλη Οκτωβρίου 1943 αφίχθη ειδικός Άγγλος Λοχαγός, ο οποίος είχεν εντολήν να κατασκευάση αεροδρόμιον εις τον κάμπον του Φενεού. Μετά κόπου επείσαμεν τους χωρικούς να δεχθούν να παραχωρήσουν τα χωράφια των, προς το συμφέρον της πατρίδος. Αι εργασίαι ήρχισαν.

Μετά από μίαν εβδομάδα ο Άγγλος Λοχαγός μας ειδοποιεί ότι θα διακόψη την εργασίαν, διότι το έδαφος δεν είναι κατάλληλον δι΄ αεροδρόμιον.

Έκτοτε μας εφέροντο ούτοι ως προς εχθρούς, και προσεπάθουν να δημηουργούν πάντοτε ζητήματα εις βάρος μας. Ημέραν τινά ο Αντ/χης κ. Μακ Μάλεν με καλεί και μου θέτει το εξής ερώτημα: «Κύριε Ταγ/χα, είστε βέβαιος ότι το εφεδρικόν ΕΛΑΣ της περιοχής σας δεν θα κτυπήση τα Αγγλικά Στρατεύματα, όταν θα γίνη η απόβασις;» Τον διαβεβαίωσα ότι τοιούτον τι δεν πρόκειται να συμβή.

Είχον ούτοι την απαίτησιν να εκτελώμεν σχολαστικώς τας διαταγάς του Στρατηγείου Μ.Α. περί σαμποτάζ αμαξοστοιχιών, γεφυρών κλπ. Χωρίς όμως να μας δίνουν και τα υλικά τα οποία εχρειάζοντο δια το έργον τούτο. Μίαν ημέραν με διέταξαν να πυρπολήσω τον σιδηροδρομικόν σταθμόν της Νεμέας. Επειδή έφερον αντίρρησιν και είπον ότι ο εμπρησμός του εν λόγω σιδηρ. Σταθμού ουδένα πολεμικόν σκοπόν εξυπηρετεί, και επειδή δεν εξετέλεσα την διαταγήν των, επεπλήχθηκα δριμύτατα υπό του Στρατηγείου Μ. Α. Καθημερινώς μας έλεγον ότι επίκειται η απόβασις των Συμμαχικών δυνάμεων εις την πελοπόννησον, διά να δικαιολογούν την ελευθέραν κυκλοφορίαν αυτών των ιδίων και των μυστικών των πρακτόρων ανά τα χωρία της περιοχής διά την αντεαμικήν προπαγάνδαν. Επί τη δήθεν επικειμένη συμμαχική απόβαση, ωργάνωσαν κρυφίως ομάδας εμπίστων προσώπων των, εις όλα τα χωρία της περιοχής, συνέταξαν καταστάσεις ονομαστικάς αυτών, και τους ειδοποίησεν να είναι έτοιμοι να προσέλθουν εις ωρισμένους χώρους όπου θα ενεδύοντο και θα ωπλίζοντο ταχύτατα. Προς τον σκοπόν τούτον οι δαιμόνιοι Άγγλοι είχον κατορθώσει να συγκεντρώσουν διάφορα στρατιωτικά υλικά διά ρίψεων και να τα εναποθηκεύσουν εις μυστικά σπήλαια, τη παντελεί άγνοία μας. Τα πλείστα των υλικών τούτων ήσαν εκρηκτικαί ύλαι πάσης φύσεως και νάρκαι τελειοτάτου τύπου.

Όταν μετά παρέλευσιν αρκετού χρόνου επληροφορήθημεν την ύπουλον ταύτην ενέργειά τους.

Ουδέποτε οι Άγγλοι ετόλμησαν να μας ερωτήσουν πόθεν εφοδιαζόμεθα τας νάρκας και τας λοιπάς εκρηκτικάς ύλας.

Παρά ταύτα, ανεύρον αύτοοι και πάλιν έτερα μυστικά σπήλαια και τα επλήρωσαν και πάλιν υλικών, αλλά των νέων τούτων σπηλαίων υπενόμευσαν την είσοδον διά ναρκών φονευθή επί τόπου πας όστις θα επεχείρη να πλησιάση διά να τα κατάσχη. Αλλά και την φοράν ταύτην επροδόθησαν διότι, μίαν ημέραν μερικά πρόβατα βόσκοντα πλησίον ενός τοιούτου σπηλαίου, επλησίασαν εις την είσοδον διά να προστατευθούν από τον ήλιον, οπότε επηκολούθησε τρομερά έκρηξις η οποία συνεκλώνισε την περιοχήν. Όταν ανεφέομεν το γεγονός εις τους Άγγλους, μας είπον ούτοι κυνικώτατα ότι επρόκειτο περί υλικών προοριζομένων δια τα στρατεύματα της επικειμένης αποβάσεως.

Επειδή η ενέργεια αυτή των Άγγλων εξηρέθισε τους κατοίκους των χωρίων, προς πρόληψιν σοβαρών επεισοδίων τα οποία θα έθετον εν κινδύνω αυτήν ταύτην την ζωή των Άγγλων, δια την ασφάλειαν των οποίων είχομεν αυστηροτάτας διαταγάς, ηναγκάσθημεν να θέσωμεν φραγμόν εις τας σατανικάς ταύτας ενεργείας των. Εκάλεσα τον Άγγλον Ταγ/χην κ. Τζέϊμς και του λέγω: «Επειδή έχομεν αυστηράς διαταγάς δια την αφάλειαν σας και επειδή έχομεν πληροφορίας ότι κάτοικοι τινές των χωρίων είναι ενδεχόμενον να προβούν εις δολοφονίας Άγγλων, από σήμερον ουδείς Άγγλος θα μετακινήται εντός της περιοχής μας, χωρίς συνοδείαν ιδικήν μας. Κατά τας εκάστοτε μετακινήσεις ταύτας, ο φρουρός αντάρτης της συνοδείας θα παρουσιάζεται εις το φρουραρχείον του χωρίου εξ ου θα διέρχεται δια να θεωρή το φύλλον πορείας του». Η τοιαύτη μας απόφασις δεν ήρεσε βεβαίως εις τον Άγγλον Ταγ/χην, αλλ΄ ηναγκάσθη να τη δεχθή και να συμμορφωθή προς ταύτην.

Εκ του γεγονότος τούτου εδημιουργήθη το εξής επεισόδειον : Ημέραν τινά είς Άγγλος δεκανεύς ασυρματιστής μετακινήθη τη συνοδεία αντάρτου ενόπλου διά να μεταβή εις τι χωρίον της Αχαϊας.

Κατά την πορείαν των διήλθον εκ της παρυφής του χωρίου Βαρβάρα των Καλαβρύτων. Μόλις έφθασαν πλησίον του χωρίου ο συνοδός αντάρτης υποδεικνύει εις τον Άγγλον δεκανέα να εισέλθουν εις αυτό ίνα θεωρήση το φύλλον πορείας του εις το φρουραρχείον, και διότι ο σκοπός του εφεδρικού ΕΛΑΣ του χωρίου τους είχεν αντιληφθεί και τους εκάλει δια φωνών να μετέβουν στο χωρίον δια να τους αναγνωρίση.

Ο Άγγλος δεκανεύς ηρνήθη και προ της επιμονής του αντάρτου συνοδού, ούτος ητοιμάζετο να συνεχίση την πορείαν μόνος του. Εν τω μεταξύ η εκ τριών ανδρών φρουρά του εφ. ΕΛΑΣ κατήλθεν εις την οδόν διά να εξακριβώση ποίοι ήσαν οι δύο άνδρες. Μόλις ο επί κεφαλής της φρουράς έφθασεν επί τόπου, ο Άγγλος δεκανεύς αφαιρεί το χιτώνιόν του και ορμά εναντίον του και αρχίζει να τον γρονθοκοπή. Το αποτέλεσμα ήτο να επέμβουν οι άλλοι και τον δέρνουν ανηλεώς. Το επεισόδιον τούτο ετηλεγραφήθη μεγαλοποιημένο εις το Στρατηγείον Μ.Α. υπό του Άγγλου Ταχ/χου. Μετά τριήμερον, ευρισκόμενος εις τον Δήμον Αλέας της Αργολίδος, λαμβάνω τηλεγραφικήν διαταγήν του Στρατηγείου Μ.Α. η οποία με διέτασσε να μεταβώ προσωπικώς εις το χωρίον Βαρβάρα, να συστήσω επί τόπου Στρατοδικείον υπό την προεδρείαν μου και να δικάσω τους υπαιτίους. Εις εκτέλεσιν της αυστηράς ταύτης τηλ/κής διαταγής του Στρατηγείου Μ.Α. ανεχωρήσαμε μετά του Άγγλου Ταγ/χου κ. Τζέϊμς εξ Αλέας και μετά διήμερον πορείαν εφθάσαμεν εις το χωρίον Βαρβάρα. Την επομένην της αφίξεώς μας συνεκροτήσαμεν στρατοδικείον υπό την προεδρείαν μου και δια συντόμου διαδικασίας κατεδικάσαμεν εις θάνατον με αναστολήν τον υπεύθυνον της Βαρβάρας διά τον ξυλοδαρμόν του Άγγλου δεκανέως. Επρόκειτο περί ποινής αυστηράς με αλλά θεαματικής διότι η απόφασις δεν εξετελέσθη. Ο Άγγλος  Ταγ/χης έμεινε κατενθουσιασμένος εκ της αποφάσεως και την ετηλεγράφησε πανηγυρικώς εις το Στρατηγείον Μ.Α.

σ. εμού: "...Ένα σπουδαιο έγγραφο είναι από την άποψη ότι οι Άγγλοι πράκτορες δεν δέχονταν για τους ιδίους ούτε τον στοιχειώδη έλεγχο των μετακινήσεών τους  αναμεσά μας, προτρέποντας και επιβάλλοντας όμως κατ΄ ουσία στους κρατούντες των περιοχών από τους ΕΑΜ/ΕΛΑΣ από την μια πλευρά και Ταγματασφαλιτών από την άλλη, αυστηρό έλεγχο των μετακινήσεων  που γίνονταν για την επιβίωση των απλών αθώων  κτηνοτρόφων, γεωργών, εργατών, υπαλλήλων, επειδή δεν μπορούσαν η μάλλον δεν ήθελαν να ξεκαθαρίσουν ποιοι πράγματι ήταν προδότες και καταδότες λόγω της πολιτικής αυτών των Άγγλων και των «συμμάχων» των Γερμανών …και όποιον πάρει ο Χάρος μεταξύ μας..."!

Αποκαλυπτικό επίσης για την ιστορία του εγγράφου είναι, το αναφερόμενο : «Πας συλλαμβανόμενος με άδειαν αντικανονικήν θα εγκλείεται εις στο στρατόπεδον συγκεντρώσεως μέχρι πέρατος του εθνικού αγώνος.» … Το στρατόπεδο συγκέντρωσης του μοναστηριού «΄Αγιος Γεώργιος»,  ο Θ. Ζέγκος και τα «πιστά ανδρείκελα του» όμως τα διέψευσαν όλα και όλους, γιατί το βάραθρο της Φενεού γέμισε προτού την «απελευθέρωση» !

Ε.Λ.Α.Σ.

ΙΙΙ Μεραρχία                        Σ.Δ.  9/2/44

6^ον Σύνταγμα

Ιον Τάγμα                                                  ΔΙΑΤΑΓΗ

------------

Αριθ. 41                           Κοινοποιούμεν την υπ΄ αριθ. 122/7/2 44  Δ/γήν του

                                                6^ου Σ/τος προς γνώσιν και συμμόρφωσιν.

                                                    Το αρχηγείον του Ιου Τάγματος

Χαλκιάς[Βασίλ., Μόνιμος Ταγμ/χης Πεζ. Διοικητής Ιου Ταγμ.], Σπάρτακος[Νίκος Γεωργίου.Από το Ζευγολατιό Κορινθίας, Πολιτικός Επίτροπος] Ποσειδών [!]

Δια την ακρίβεια

[Βα…!]

Ε.Λ.Α.Σ.                                     

ΙΙΙ Μεραρχία                                                   Πρός 

 6^ον Σύνταγμα                               Τους κατοίκους του Νομού Αργ/θίας

 Αριθ. Πρωτ. 122                             και της Επαρχίας Μαντηνείας                         

  

Παρετηρήθη ότι πολλοί διερχόμενοι ή και κάτοικοι της περιοχής μεταβαίνουν από τόπον εις τόπον με προχείρους αδείας άνευ σφραγίδος.

Του λοιπού άδεια κυκλοφορίας απαραιτήτως θα φέρη σφραγίδα της πλησιεστέρας μας στρατιωτικής μονάδος (τάγματος Φρουραρχείου)

Πας εφοδιασμένος έστω και με σφραγισμένην άδειαν των πολιτικών οργανώσεων υποχρεούνται να εφοδιάζεται από το πληστέστερον στρατιωτικόν τμήμα ή Φρουραρχείων με άδειαν φέρουσα την σφραγίδα του τμήματος μας ή του Φρουραρχείου.

Πας συλλαμβανόμενος με άδειαν αντικανονικήν θα εγκλείεται εις στο στρατόπεδον συγκεντρώσεως μέχρι πέρατος του εθνικού αγώνος.

Σ.Δ. 7/2/44

Το αρχηγείον 6^ου  Σ/τος

Βαζαίος[Εμμανουήλ, Ταγ/χης Στρ/κός Διoικητής 6^ου Συν.], Λέκκας[Ευάγγελος, Δικηγόρος,Πολιτικός Επίτροπος], Τούντας [Παναγιώτης, Καπετάνιος Λοχ. Πεζ.]

Επιστρέφοντες εις την έδραν του Συν/τος μετά το Στρατοδικείον μοι εδόθη η ευκαιρία να συζητήσω με τον Άγγλον Ταγ/χην το ζήτημα της ενισχύσεών μας δια ρίψεων διότι αι ανάγκαι μας ήσαν επιτακτικαί.

Έπειτα από μακράν ζωηράν συζήτησιν, ο εν λόγω Άγγλος Ταγματάρχης ο οποίος ωμίλει αρκετά καλώς την ελληνικήν γλώσσαν, μου λέγει: «Άκουσε Βαζαίο, κάμε μου μίαν έγγραφον δήλωσιν ότι το Συν/μα σου δεν ανήκει εις τον ΕΛΑΣ και θα σου κάνω ρίψεις κατά 24ωρον, να σε γεμίσω υλικά». Όταν του είπον ότι μέχρι τινός μου έλεγε τα αντίθετα και του υπενθύμισα τα λεχθέντα υπό τούτου εις Φαρμακάν : «Η μ ε ί ς  τ ο ν  Ε Λ Α Σ  α ν α γ ν ω ρ ί ζ ο μ ε ν  κ α ι  ε ά ν  δ ε ν  θ α   π ρ ο σ χ ω ρ ή σ η ς  ε ι ς  α υ τ ό ν  θ α  δ ι α λ υ θ ή ς  κ α κ ε ί ν   κ α κ ώ ς».  Μου λέγει κυνικώτατα: «Αυτό απαιτεί τώρα το συμφέρον της Αγγλικής Αυτοκρατορίας». Εις τας εκκαθαριστικάς επιχειρήσεις των οι Γερμανοί απέφευγον να θίξουν τας οικίας των χωρίων όπου διέμενον οι Άγγλοι. Κατά τας αρχάς του Δεκεμβρίου του 1943, ειδοποίησα τον Λοχαγόν Κέλαρ, ο οποίος διέμενεν εις τίνα αγροικίαν, ενός γεωργίου, πλησίον των Καλυβίων του Φενεού ότι οι Γερμανοί κινούνται, και τον παρεκάλεσα να ακολουθήση το Αρχηγείον του Συν/τος δια την ασφάλειάν του. Ούτος ηρνήθη να μας ακολουθήση και παρέμεινεν εις την αγροικίαν. Την επομένην όταν οι γερμανοί έφθασαν εις την αγροικίαν , ο εν λόγω Άγγλος Λοχαγός με την εκ 4 ανταρτών φρουράν του, ηρκέσθη εις το να αποσυρθή εις το παρακείμενον δάσος, απέχον 100 μ. της αγροικίας. Οι Γερμανοί εβεβαιώθησαν από τον ιδιοκτήτην της αγροικίας, ότι τα Αγγλικά είδη τα υπάρχοντα εις την οικίαν, του ανήκουν εις Άγγλον Λοχαγόν ο οποίος διαμένει εκεί μονίμως και ο οποίος ήδη κρύπεται εις το παρακείμενον δάσος. Οι Γερμανοί απήλθον χωρίς ούτε τα είδη να κατάσχουν, ούτε τον ιδιοκτήτην να ενοχλήσουν, ούτε την οικίαν να πυρπολήσουν, αλλ΄ ούτε και τον Άγγλον Λοχαγόν να καταδιώξουν.

Επανειλημμένως εζητήσαμεν να εφοδιάσουν τους 120 Ρώσους αυτομόλους του Γερμανικού Στρατού με τα απαραίτητα είδη ιματισμού και υποδήσεως, εφ,  όσον επρόκειτο περί στρατιωτών Συμμάχου Κράτους. Ηρνούντο όμως διότι δεν είχον ουδεμίαν συμπάθειαν προς αυτούς. Προς πρόληψιν δε επεισοδίων ο Άγγλος Ταγ/χης επέτυχε δι΄αναφοράς του προς το Στρατηγείον Μ.Α. την αναχώρησιν των Ρώσσων δύο μήνας προ της απελευθερώσεως. Κατά τας αρχάς Φεβρουαρίου 1944, το Αρχηγείον του Συν/τος εκλήθη εις χωρίον Ταρσός, από τον Συν/χην κ. Στήβενς. Εις παρακλησίν μας όπως μας ενισχύσουν δι΄  υλικών, δια να βοηθήσωμεν αποτελεσματικώτερον όταν θα γίνη η απόβασις, ο κ. Στήβενς μοι λέγει: Κύριε Ταγ/χα, «Πως θα λυθή το νομισματικόν ζήτημα της Ελλάδος όταν θα γίνη η απόβασις των Αγγλικών Στρατευμάτων;». Τω απήντησα γελών, ότι δεν είμαι εγώ ο αρμόδιος διά τοιούτου είδους ζητήματα, και να επανέλθη εις το θέμα.

Είναι πολύ φανερόν ότι εις την Πελοπόννησον από του Οκτωβρίου 1943, υπήρχε δύναμις 30-40.000 Γερμανών. Το Στρατηγείον Μ.Α. εγνώριζε λίαν λεπτομερώς όλην την διάταξιν των δυνάμεων τούτων. Και η παραμικρά μετακίνησις γερμανικού τμήματος ανεφέροτο αμέσως εις αυτό υπό της ΙΙΙ Μερα/χίας. Δεν υπήρχεν επομένως λόγος να χρησιμοποιή το Στρατηγείον Μ.Α. δεκάδας ανωτέρων κατά το πλείστον Άγγλων Αξ/κών εις την Πελοπόννησον δια τας πληροφορίας. Άλλος επμένως ήτο ο σκοπός της εις αυτήν παραμονή των.

Είναι γεγονός πανθημολογούμενον ότι οι Σύμμαχοί μας Άγγλοι απήτησαν να συγκροτηθούν αναρτικαί ομάδες εις την Ελλάδα, αι οποίαι εξελίχθησαν, συν τω χρόνω εις Στρατόν, είναι όμως επίσης γεγονός ότι και εις την περίπτωσιν αυτήν, οι Σύμμαχοί μας Άγγλοι εφήρμοσαν το αιώνιον «διαίρει και βασίλευε» και προ παντός εις την Πελοπόννησον. Εις την νότιον Πελοπόννησον οι Άγγλοι Αξ/κοί ενίσχυσαν αρχικώς τον Συν/χην Γιαννακόπουλον Αθ. Διά να συγκροτήση την ισχυράν εθνικήν ομάδα Ε.Σ. των 400 ανδρών. Συγχρόνως ενισχύουν τας εαμικάς ομάδας δι΄ υλικών, και υπό τα όμματά των γίνεται ο εμφύλιος πόλεμος της νοτίου Πελοποννήσου, με επικράτησιν των εαμικών ομάδων. Εις την βόρειον Πελοπόννησον, ο Άγγλος Ταγ/χης κ. Τζέϊμς ευρίσκετο παρά τω Αρχηγείω της Εαμικής ομάδος Γκούρας. Επι δύο μήνας κωφεύει εις τας εκκλήσεις της εθνικής ομάδος Φαρμακά. Την  6-9-43 φθάνει ούτος εις την ομάδα Φαρμακά, την ενισχύει οικονομικώς, λέγει ότι εις το χωρίον Νιοχώρι ευρίσκεται ο Άγγλος Λοχαγός κ. Φρέζερ ο οποίος προορίζεται διά την εθνικήν ομάδα Φαρμακά, και ότι δεν πρέπει να περιέλθη εις γνώσιν του ΕΑΜ τούτο συγχρόνως όμως δηλεί ούτος ότι είναι ανάγκη να επέλθη συμφιλίωσις μεταξύ των ομάδων, και θα καταλάβη κάθε προσπάθειαν προς τούτο, ως διαιτητής. Υπό τα όμματά του γίνεται η γνωστή σύγκρουσις της 8-9-43, με επικράτησιν της εαμικής ομάδος. Εξάγεται εκ τούτων το συμπέρασμα ότι, εάν οι Άγγλοι, ευθύς εξ αρχής, ενίσχυον με όλα των τα μέσα, την μίαν εκ των δύο μερίδων δεν θα είχε δυνατότητας η ετέρα μερίς να συγκροτήση ομάδας, και ούτο ο εμφύλιος πόλεμος θα απεφεύγτο. Όταν τελικώς επεκράτησαν αι εαμικαί ομάδες εις την Πελοπόννησον, η εχθρότης των Άγγλων μας ηυξήθη, η δε ακαθόριστος και εν πολλοίς εχθρική στάσις των έναντι του ΕΑΜ συνετέλεσεν εις την συγρότησιν των Ταγμάτων Ασφαλείας. Εάν οι Σύμμαχοι μας Άγγλοι μας ενίσχυον ως Συμμάχους των ειλικρινείς, με όλα τα μέσα, εκ των Γερμανών της Ελλάδος ουδείς θα απελευθερούντο ταχύτατα. Επί πλέον δε ο στρατός ούτος και στρατός της Μ.Α. θα ηδύναντο να χρησιμοποιηθούν και εις οιονδήποτε άλλο μέτωπον της Ευρώπης.

Αι καταθέσεις διαφόρων κορυφαίων Αλλήνων Πολιτικών και Στρατιωτικών εις την δίκην των μυστικών υπηρεσιών του Αγλικού Κράτους, αι οποίαι έπαιξαν αντισυμμαχικόν ρόλον εις την όλην υπόθεσιν του Εθνικού Κινήματος Αντιστάσεως της Ελλάδος.

Το κατωτέρω έγγραφον του Ταξιάρχου Έντυ το οποίον εδημοσιεύθη το πρώτον τον Οκτώβριον 1945 εις το δελτίον του Ελληνοαμερικανικού Συμβουλίου των Ηνωμένων Πολιτειών αποκαλύπτει πλήρως ότι ο πονηρός Στήβενς, ο αγαθός Τζέϊμς και ο μισέλλην Φρέζερ, καλώς εξεπλήρωσαν την αποστολήν των εις την Πελοπόννησον.

«Αναφορά του Άγγλου Ταξιάρχου προς το Γενικόν Στρατηγείον Μ.Α. με τα στοιχεία: Χ-12 Αυγούστου 1943. Αυστηρώς εμπιστευτικόν 85-4 Α.Σ.

‘Ολες οι αναφορές που πήρα από τους πράκτορες που έχω κάτω από τις διαταγές μου, βεβαιώνουν ότι και οι δύο πολιτικές και στρατιωτικές οργανώσεις του ΕΑΜ εμπνέονται στη μεγάλη τους πλειοψηφίας από ρωσσόφιλα αισθήματα και ακολουθούν τας κατευθύνσεις του Κομμουνιστικού Κόμματος.

Σύμφωνα με την τελευταία εμπιστευτική σας διαταγή έδωσα οδηγίες στους Άγγλους και Έλληνες πράκτορες που εργάζονται κάτω απ΄τις διαταγές μου, να υπονομεύσουν το έργον του ΕΛΑΣ και του ΕΑΜ και να εμποδίσουν ώστε οι οργανώσεις αυτές να επιτύχουν να εδραιώσουν τη θέση τους και ν΄ αποκτήσουν δεσπόζουσα επιρροή στην Ελλάδα.

Αυτό όμως είναι απίθανο, δεδομένου ότι οι βασιλόφρονες και υποστηριχτές της 4ης Αυγούστου δεν έχουν καμμιά πολιτική δύναμη στη χώρα κ΄ οι αρχηγοί τους μισούνται από τον Ελληνικό Λαό. Ο Στρατηγός Παπάγος δεν έχει καμμιά επιρροή στον ελληνικό στρατό και θωρείται γελοίο υποκείμενο. Η οργάνωσή του δεν αξίζει να γένεται λόγος γι΄  αυτή. Σημαντική πρόοδο σημείωσε η πολιτική και στρατιωτική οργάνωσις ΕΔΕΣ ιδίως στην Ήπειρο, έχει όμως ανάγκη να εφοδιασθή με πολεμικό υλικό και να υποστηριχθεί ηθικά. Κατά τη γνώμη μου η ομάδα αυτή θα μας είναι χρήσιμη σαν αντίρροπο ενάντια στον ΕΛΑΣ, όταν θα έχει δυναμώσει. Μια μέρα θα χρειαστή να διαλύσουμε τον ΕΛΑΣ για να είμαστε βέβαιοι ότι ο Τίτο δε θάχει ωπλισμένους και δυναμικούς συμμάχους στην Ελλάδα.

Σας αναφέρω ότι εκτέλεσα τις διαταγές σας και υποστηρίζω όσο είναι δυνατό τη μικρή πολιτική και στρατιωτική ομάδα της ΕΚΚΑ χωρίς όμως να φανερώσω τις διαθέσεις μου. Ο Αρχηγός της ΕΚΚΑ συν/χης Ψαρρός είναι τίμιος και σταθερός στις υποσχέσεις του προς εμάς. Οι πολιτικοί του σύμβουλοι Καψαλόπουλος και Καρτάλης διαρκώς ζητούν οικονομική βοήθεια και δεν ξέρω κατά πόσο κάνουν καλή χρήση των ποσών που τους δίνουμε. Όπως μαθαίνω, μεγάλο ποσό ξοδεύεται απ΄ αυτούς στις ιδιωτκές υποθέσεις τους. Πάντως κι΄  οι δύο ως τα τώρα εργάστηκαν για τη διάλυση του ΕΛΑΣ.

Θεωρώ ότι θάταν χρήσιμο για τους πράχτορές μας να έχουν επαφή με αντιπροσώπους της Κυβέρνησης (Σημ. εννοεί την Κυβέρνηση των Κουϊσλιγκς στην περίοδο της κατοχής), δηλαδή με Ανωτέρους Αξ/κούς, Αστυνομικούς, κ.λ.π. με το σκοπό να τους ενσφηνώσουν την ιδέα ότι έχουν το καθήκον και το σκοπό να τους ενσφηνώσουν ιδέα ότι έχουν το καθήκονν και το δικαίωμα να καταγγέλουν τους Αρχηγούς του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ στις αρχές κατοχής και να βοηθούν στη σύλληψη των πρακτόρων του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ ώστε όταν έρθει η στιγμή οι οργανώσεις αυτές να μη μπορούν να βλάψουν τα΄ αγγλικά συμφέροντα. Απ΄ αυτή την άποψη η οργάνωση του ΕΔΕΣ έκανε πολλά, κατάγγειλε στο Συν/χη Ντερτιλή και τον υπουργό Ταβουλάρη πολλά ενεργά πρόσωπα του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ που βρίσκονται τώρα στα χέρια των Γερμανών και γενικά των Αρχών κατοχής.

Σύμφωνα με τις διαταγές για την εκτέλεση πράξεων σαμποτάζ με την υπόσχεση ότι η αγγλική Κυβέρνηση θ΄ ανορθώσει, αν μπορεί αμέσως, τις ζημιές που τα ελληνικά χωριά είναι ενδεχόμενον να υποστούν, από αντίποινα των αρχών κατοχής. Δεν μπορώ να παραλείψω να σας αναφέρω ότι η κεντρική διοίκησις του ΕΛΑΣ διστάζει να διατάξει τα στρατεύματά της ν΄ αρχίσουν γενικό σαμποτάζ εναντίον των συγκοινωνιών του εχθρού, για να μην εκθέσει τους κατοίκους των χωριών στ΄ αντίποινα των Γερμανών. Γιαυτό είναι ανάγκη με την κατάλληλη ραδιοφωνική επέμβαση να διαλυθούν οι υποψίες τους ότι τα ελληνικά χωριά δε θα προστατευθούν και δεν θ΄ αποζημιωθούν.

Θα χρησιμοποιήσω τις υπηρεσίες των Αχιλλέα Κύρου και Πηνιάτογλου. Είναι ανάγκη να τους εφοδιάσουμε με σημαντικά ποσά, ώστε να μπορούν να κινούνται ελεύθερα και χωρίς δυσκολία. Οι δύο αυτοί δεν θέλουν να συνεργαστούν με το Ζέρβα ή τον ΕΔΕΣ, κι΄ αναγνωρίζουν μόνο το Σπηλιωτόπουλο. Παρ΄ όλα αυτά, ελπίζω να συμβιβάσω τις αντίθετες απόψεις τους. Ο Στρατηγός Σπηλιωτόπουλος εργάζεται αποκλειστικά για το Βασιλιά και θεωρεί ότι ο ΕΛΑΣ πρέπει να ξεκαθαρισθεί έστω και αν πρόκειται να υποστεί ζημιά η συμμαχική υπόθεση στην Ελλάδα. Πιστεύει ότι είναι προτιμότερο να αναβληθεί για έξη μήνες ή ένα χρόνο ή απελευθέρωση της Ελλάδας παρά να περιέλθει η Ελλάδα κάτω απ΄ την κυριαρχία του ΕΑΜ. Όσο για τους πολιτικούς ηγέτες δεν έχω να προσθέσω τίποτε σε όσα έγραψα στην προηγούμενη επιστολή μου, που εξαντλούσε τελείως αυτό το θέμα. Συμπληρώνοντας τις πληροφορίες μου μπορώ μόνο να προσθέσω ότι ο καφαντάρης δεν έχει κομματική δύναμη άξια να λαμβάνεται υπ΄ όψη και ότι η υγειά του του είναι κλονισμένη. Ο Σοφούλης είναι γέρος, ο Γονατάς δεν έχει κόμμα αλλά συνεργάζεται ειλικρινά με τον ΕΔΕΣ και στενά με το Σπηλιωτόπουλο της ομάδος Χ. Απ΄ τους παλιούς βασιλόφρονες ο μόνος που μπορεί να υπολογίζεται είναι ο Ντίνος Τσαλδάρης παλιός βασιλόφρων, δεν έχει όμως οπαδούς».

                                                                    Υπογραφή Ταξίαρχος ΕΝΤΥ 

 

-1-

ΟΙ ΒΡΕΤΑΝΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ ΣΤΗΝ

ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ

Του Αθανάσιου Πολάκη –Δασκάλου, Ιστορικού

 «Οι Βρετανοί Σύνδεσμοι είναι το προχωρημένο μάτι του Λονδίνου σε κάθε αντάρτικη ομάδα» (Τέμπο, υπαρχηγός του Τίτο)

 «Έβαλαν τις βάσεις για το αιματοκύλισμα της Ελλάδας» (Ηλ. Τσιριμώκος)

Ο πόλεμος είναι κοινωνικό φαινόμενο. Είναι μια μορφή πολιτικής με άλλα μέσα, «μια αιματηρή πολιτική» κατά τον Μάϊο. Η μορφή, ο τρόπος διεξαγωγής του, ο οπλισμός ακολούθησε την επιστήμη και την τεχνική στον τομέα αυτό. Γι αυτό και οι πόλεμοι κάθε εποχής διαφέρουν. Οι σύγχρονοι ολότελα διαφέρουν από αυτούς της Αρχαιότητας και του Μεσαίωνα.

Ο μεγαλύτερος από τους σύγχρονους πολέμους (σε χρονική διάρκεια) και καταστροφικότερος (σε ανθρώπινες υπάρξεις και αγαθά), αλλά και μαζικότερος, υπήρξε ο Β’ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (1939-1945). Και υπήρξε πραγματικά παγκόσμιος γιατί πήραν μέρος σ’ αυτόν κράτη απ’ όλες τις ηπείρους.

Στο αρχικό του στάδιο (πριν από την είσοδο σ’ αυτόν της ΕΣΣΔ και των ΗΠΑ), η Αγγλία πολεμούσε μόνη της τον Άξονα με το μητροπολιτικό και αποικιακό της στρατό. Δίπλα της πολέμησε η Ελλάδα και τους δύο επίδοξους κοσμοκράτορες, Ιταλία και Γερμανία, από 28-10-1940 μέχρι τις 31-5-1941. Έτσι στο χρονικό στάδιο αυτό η Αγγλία, βλέποντας πως δεν μπορούσε να εξαπολύσει μεγάλης έκτασης εισβολή στην κατεχόμενη από τον Άξονα Ευρώπη, θέλησε να δώσει μαζικότητα στον πόλεμο και ν’ αντιμετωπίσει τον εχθρό με κάθε μέσο.

Γι’ αυτό οι σχεδιαστές της ΒΡΕΤΑΝΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ υποστήριζαν κάθε έναν που ήθελε και προσπαθούσε ν’ αντισταθεί στους κατακτητές (άτομα, σύνολα): αντάρτικο στρατό, κατασκόπους, πληροφοριοδότες, δολιοφθορείς κ.λ.π. Για το σκοπό αυτό ίδρυσαν την Οργάνωση S.O.E. (= Υπηρεσία Ειδικών Επιχειρήσεων) το 1940, ενώνοντας τις ομάδες Κατασκοπείας, Δολιοφθορών, όπως το τμήμα D του ΜΙ6 και ΜΙ(R). Σκοπός :ο συντονισμός όλων των δραστηριοτήτων κατά του εχθρού. Διαιρέθηκε σε κλάδους: SO1 (προπαγάνδας) και SO2 (δολιοφθοράς) και έπρεπε κατά τις οδηγίες του Τσόρτσιλ «να βάλει φωτιά στην Ευρώπη», όπως τόνισε στον πρώτο Διοικητή της Χιου Ντάλτον (εργατικό βουλευτή).

Οι επιδιώξεις της SOE ήταν πολεμικές αλλά και πολιτικές (δηλ. επαναφορά των προπολεμικών καθεστώτων μετά τον πόλεμο στις χώρες δράσης της). [Δες στο ΥΠΟΜΝΗΜΑ του Υπουργού Μ. Ανατολής, στο «ΜΥΣΤΙΚΑ ΑΡΧΕΙΑ του F.Ο.» σελ. 280-292].   Οι επιδιώξεις της αυτές την έφεραν αντιμέτωπη με το F.Ο. και την Ιντελ Σέρβις και άλλοτε με το Υπουργείο ΑΜΥΝΑΣ. Σωστά ο Λήπερ (πρεσβευτής της Αγγλίας στην ελληνική κυβέρνηση) τόνιζε: «Η βρετανική κυβέρνηση, στην άσκηση της πολιτικής της στην Ελλάδα, μιλούσε με δύο γλώσσες: την πολιτική και την στρατιωτική» (στου Πυρομάγλου: Ο Καρτάλης ... σελ. 532)

Ο Στρατηγός Στέφανος Σαράφης στο έργο του: «Ιστορικές Αναμνήσεις», σελ. 513,αναφέρει: «Οι στρατιωτικές και πολιτικές υπηρεσίες της Αγγλίας διέφεραν στις απόψεις και επιδιώξεις τους. Οι Στρατιωτικές ήθελαν την ενίσχυση των πολεμικών προσπαθειών και τη συντριβή του εχθρού. Αντίθετα, οι Πολιτικές ήθελαν την επιδίωξη μεταπολεμικών στόχων».

Ο Στρατάρχης Ουίλσον, στο «Οχτώ Χρόνια πέραν των Θαλασσών», σελ. 179, αναφέρει: «Βρισκόμαστε σε διαφορά με τους δύο πρεσβευτές μας στις αυλές και κυβερνήσεις της Ελλάδας και Γιουγκοσλαβίας, οι οποίες βρίσκονταν στο Κάιρο και οι οποίες πρότειναν να δοθεί υποστήριξη μόνο σε Αρχηγούς Ομάδων Αντίστασης συντηρητικών πολιτικών, που θα ευνοούσαν την επάνοδο των βασιλέων, μετά την απελευθέρωση των χωρών τους». Ο ιδρυτής των SOE Ουίνστον Τσώρτσιλ (1874 -1965) O Aντιστράτηγος Κόλιν Μακβέν Γκάμπινς, επικεφαλής της SOE . Είχε διαμορφώσει τις αντιλήψεις του για τον ανορθόδοξο πόλεμο από  την ιρλανδική εξέγερση του 1919-1921.

Τα μέλη της SOE προέρχονταν, κυρίως, από το βρετανικό κατεστημένο: τραπεζίτες, βιομήχανοι, δικηγόροι, πανεπιστημιακοί. Όσοι προορίζονταν και έρχονταν στη χώρα μας, ή προέρχονταν από το Πανεπιστήμιο (καθηγητές Αρχαιολόγοι και Ελληνιστές), ή ήταν ελληνόφωνοι Λεβαντίνοι (κάτοικοι Ανατολικής Μεσογείου) ή ήταν επαγγελματίες στρατιωτικοί.

Ο Στρατηγός Στ. Σαράφης στο έργο του «Ο ΕΛΑΣ», σελ.169, αναφέρει: «Όλο σχεδόν το προσωπικό των Άγγλων αξιωματικών ήσαν έφεδροι και τους απονέμονταν βαθμοί, ανάλογα με την υπηρεσία, που έκαναν. Ελάχιστοι ήσαν αξιωματικοί του ενεργού στρατού».(1)

 

(1)« Στην πλειοψηφία τους ήσαν (σ.σ. οι πράκτορες της SOE) Αξιωματικοί εξ απονομής, πράκτορες των Βρετανικών Υπηρεσιών, του Φόρειν Όφις, της Ιντ. Σέρβις, που εργάζονταν για τα συμφέροντα της Βρετανίας» (Ν. Ζιάγκος: Αγγλικός Ιμπεριαλισμός και Εθνική Αντίσταση 1940-1945, Τομ. Γ’ σ. 177)

 

-2-

Από ιδεολογικής πλευράς, τα μέλη της SOE ήσαν, κυρίως, δεξιοί. Τους διαπαιδαγωγούσαν στη συντηρητική-αντιδραστική θεωρία, γι’ αυτό σχεδόν όλοι τους συμφωνούσαν στο ότι «ο κομμουνισμός είναι κακό πράγμα».

Όμως, εκτός της συντηρητικής τους ιδεολογίας, τα μέλη της SOE είχαν και νεανική ηλικία. Γι’ αυτό ο νεανικός ενθουσιασμός και η σύμφυτη απειρία πολλές φορές τους παρέσυρε σε καταστροφικές πρακτικές για τον άμαχο πληθυσμό των περιοχών δράσης τους, από τα αντίποινα των κατακτητών. Ως τέτοια παραδείγματα εμείς εδώ, στην Κρήτη, έχουμε την απαγωγή του Στρατηγού Κράιπερ (Απρίλιος 1944) και την απόπειρα δολοφονίας των επιτελικών αξιωματικών των Γερμανών στις Αρχάνες (Αύγουστος 1944). 

Η SOE άρχισε τη δράση της στη χώρα μας το Μάιο του 1940, με το τμήμα D (ιδρύθηκε το 1938) του ΜΙ 6.

Έτσι: α) Έστειλε εκρηκτικά στην Αλβανία.

β) Έστειλε στην Κρήτη πράκτορά της (κωδικός «ΣΦΙΞ») να συναντήσει το Στρατηγό Μανόλη Μάντακα, προτείνοντάς του την ηγεσία Κινήματος του Κρητικού λαού εναντίον της Δικτατορίας Μεταξά, αν το καθεστώς τούτου αρνιόταν να αντισταθεί στην επικείμενη επίθεση του Άξονα, προς κατάληψη της Κρήτης.(2)

γ) Αγόρασε και αποθήκευσε ελαφρό οπλισμό στα υπόγεια της Βρετανικής Πρεσβείας και αρκετές ποσότητες εκρηκτικών σε διάφορα μέρη.

δ) Εκπαίδευσε πάνω από 400 δολιοφθορείς.

Να τονιστεί πως η «προστάτιδα» και ιμπεριαλιστική Αγγλία, η μεγαλύτερη δύναμη  μέχρι το Β’  Παγκόσμιο Πόλεμο, δεν είχε εμπιστοσύνη στο τυραννικό Μεταξικό καθεστώς, το ο-ποίο η ίδια επέβαλε, στήριξε και διατήρησε από το 1936. Αλλά και απέναντι στο ελληνικό ΓΕΣ δυσπιστούσε (τη γερμανόδουλη σπείρα).(3)

Το παράδοξο ήταν, βέβαια, ότι το δικτατορικό ελληνικό καθεστώς ανέλαβε να πολεμήσει τα ομογάλακτά του (φασιστικό και ναζιστικό). Και απέδειξε πώς τα «πολέμησε». Την παραδοξότητα τόνιζαν Έλληνες και ξένοι.

1)«Ο ελληνικός λαός εκλήθη ν’ αντιμετωπίσει τον Ιταλικόν Φασισμόν και τον γερμανικόν Εθνικοσοσιαλισμόν, αφού επί μίαν τετραετίαν εδιδάσκετο, ότι τα καθεστώτα τούτα ήσαν αι μορφαί πολιτικής διακυβερνήσεως του μέλλοντος».  (Γρ. Δαφνής: Η Ελλάς μεταξύ δύο πολέμων 1923-1940  -Β’ τόμος, σελ. 475)

2)«Η θέση μας στην Ελλάδα το 1941 ήταν πραγματικά παράδοξη: αγωνιζόμαστε εναντίον του ολοκληρωτισμού, ενισχύοντας μια φασιστική Κυβέρνηση εναντίον μιας άλλης». (Στρ/ρχης Ουίλσον. Το αναφέρει ο Κ. Πυρομάγλου στο «Δούρειος Ίππος», σελ. 40, έκδοση 1978)

 

(2)Ο Μάντακας ήταν ένας από τους ηγέτες του Αντιδικτατορικού κινήματος των Χανίων (29/7/1938). Μετά την αποτυχία της απόπειρας ανατροπής του καθεστώτος, όλοι οι ηγέτες διέφυγαν στην Κύπρο, με την ανοχή και διευκόλυνση της Δικτατορίας. Ο Μάντακας όμως παρέμεινε στην Κρήτη, φυγόδικος.

(3)Δες Ρ. Κλόγκ: «Η SOE στην Ελλάδα» ( στον ΤΟΜΟ «ΘΕΜΕΛΙΟ» σ. 183-203) 

 

-3-

Βρετανοί σύνδεσμοι της ομάδας SOE 133, με αντάρτες του ΕΛΑΣ Πελοποννήσου.

Βασική  συνεργάτες στη SΟΕ στην Ελλάδα ήσαν απότακτοι αξιωματικοί του στρατού από το κίνημα του 1935, τους οποίους το καθεστώς της 4ης Αυγούστου απέκλεισε από τη συμμετοχή τους στον Ελληνοιταλικό πόλεμο, όπως π.χ. τους συνταγματάρχη Ευρ. Μπακιρτζή (ηγέτης της Οργάνωσης «ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ Ι») και ο Χ. Κουτσογιαννόπουλος (αντικαταστάτης του Μπακιρτζή και της οργάνωσης «ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ ΙΙ») κ.ά. Βέβαια και άλλες κατασκοπευτικές οργανώσεις στην Ελλάδα, που άφησαν οι Άγγλοι, εγκαταλείποντας τη χώρα μας το 1941. (Γι’ αυτές δες Ευαγγ. Μαχαίρα, σελ.57)

Στις δραστηριότητες της SOE μπορούμε να εντάξουμε και τις θανατώσεις πολιτικών, όπως του Μεταξά (30-1-1941) και Κορυζή (18-4-1941). Η γερμανική προπαγάνδα, που οργίαζε στη χώρα μας σ’ όλη τη διάρκεια της Βασιλομεταξικής Δικτατορίας, διακήρυσσε: «Έλληνες, τους πρωθυπουργούς σας τους δολοφόνησε η IntelService. Τους έβγαλε από τη μέση...» (Δες: α) Γ. Ανδρικόπουλου: Οι ρίζες του Ελληνικού φασισμού, τα πέντε και δεκαέξι έγγραφα. β) Περιοδικό «ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΙΑ ΣΑΣ», τευχ. 13 (1972), σελ. 20-30).

Μετά την κατάληψη της χώρας μας από τον Άξονα, η SOE πέρασε στο Κάιρο. Εκεί έγινε η κάθαρσή της από τα ανεπιθύμητα στελέχη, κυρίως ανώτερων και από τα δύο τμήματά της. Συχνά άλλαζε ο αρχηγός της SOE και αυτός των ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ.

Στην περίοδο του Αφρικανικού Μετώπου (Στρατάρχης Ρόμελ 1941-1943) στάλθηκε στην Ηπειρωτική Ελλάδα κλιμάκιο δολιοφθορών από την Αίγυπτο, υπό τον ταξίαρχο Έντι Μάγιερς (4),για ν’ ανατινάξει μια από τις γέφυρες του Ασωπού ή του Γοργοπόταμου και να διακοπεί ο εφοδιασμός του αξονικού στρατού στο Μέτωπο της Αφρικής από την Ελλάδα. Όπως είναι γνωστό, η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου έγινε στις 25-11-1942, από Άγγλους σαμποτέρ, με τη βοήθεια των αντάρτικων δυνάμεων, κυρίως του ΕΛΑΣ υπό τον Βελουχιώτη.

Μετά τούτο, ο Μάγιερς έστειλε στο Κάιρο ΕΚΘΕΣΗ, για την κατάσταση στην κατεχόμενη Ελλάδα. Σ’ αυτήν πρότεινε στους προϊσταμένους του να μην επιστρέψει ο βασιλιάς Γεώργιος στην Ελλάδα, μετά την απελευθέρωση, χωρίς εγκριτικό δημοψήφισμα. Μετά την αποτυχία της αντιστασιακής αντιπροσωπείας στο Κάιρο (Αυγ.1943) (5),  η SOE έχασε την όποια αυτονομία της και μπήκε κάτω από τον απόλυτο έλεγχο του Υπ. Εξωτερικών (F.O.). Κάλεσε τον Μάγιερς από την Ελλάδα και ανέθεσε τη Διοίκηση της Βρετανικής Σ.Α. στον ως τότε Υποδιευθυντή Κρις Γιουντχάους.

Από δω και πέρα η SOE άρχισε τη δράση της κατά τις οδηγίες(6)του F.O. (= του Τσόρτσιλ), που έστειλε (επιστολή) στις 18-4-43, στην οποία τόνιζε: «... να κινείστε πάντα στην κατεύθυνση των ομάδων, που προθυμοποιούνται να υποστηρίξουν το βασιλιά και την ...». Δηλαδή τα μεταπολεμικά σχέδια του παθιασμένου αντικομουνιστή και αποικιοκράτη Τσόρτσιλ για τη χώρα μας και το λαό μας (διχασμό της αντίστασης, υπονόμευση της δύναμης και της επιρροής του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ).

Κατά τις οδηγίες του Τσόρτσιλ, τα καθήκοντα –υποχρεώσεις των αποστελλόμενων Βρετανών  πρακτόρων στην κατεχόμενη Ελλάδα (Βρετανική Στρατιωτική Αποστολή) και σε άλλες κατεχόμενες χώρες ήσαν:

1)Σύνδεσή τους με το αντιστασιακό κίνημα.

2)Συγκέντρωση στρατιωτικών πληροφοριών.

3)Βοήθεια (υλική και ηθική) στα αντιστασιακά κινήματα των κατεχόμενων χωρών, κυρίως στα φιλοαγγλικά.

4)Χειραγώγηση (στρατιωτική –πολιτική) του αντιστασιακού κινήματος, με αποστολή σ’ αυτό πρακτόρων, ανιχνευτών, ασυρματιστών, δολιοφθορέων κ.λπ.

5)Διενέργεια δολιοφθορών  σε βάρος του εχθρού (αποθήκες πολεμικού υλικού, τροφίμων, συγκοινωνιών, τηλεπικοινωνιών και άλλων)

6)Οργάνωση ένοπλου αγώνα.

7)(Το κυριότερο) Υπονόμευση της επιρροής και του κύρους των Κ.Κ. στα αντιστασιακά κινήματα και την αφαίρεση από αυτά του κοινωνικού –επαναστατικού πνεύματος. Δηλαδή τα αντιστασιακά κινήματα τα ήθελε άχρωμα –απολίτικα, χωρίς μεταπολεμικές στοχεύσεις, αδύναμα στρατιωτικά, μόνο για δολιοφθορές, συλλέκτες πληροφοριών, οδηγών για τους Βρετανούς πράκτορες και φύλακες των «εκλεκτών» τούτων ατόμων, που ανιδιοτελώς 4 ήρθαν στις κατεχόμενες χώρες να φροντίσουν για την καταπολέμηση των κατακτητών και τη σωτηρία των χωρών αυτών και του λαού τους. Πραγματικοί «Σαμαρείτες» εθελοντές της κοινωνικής προόδου! (7)

 

(4)Ο Ταξίαρχος Μάγιερς με ομάδα σαμποτέρ,έπεσε στη Γκιώνα, την 2/10/1942. Έμεινε στην Ελλάδα μέχρι τον Αύγ. 1943, οπότε ανακλήθηκε στο Κάιρο, ως μη αρεστός στον Τσώρτσιλ για τις δημοψηφισματικές του προτάσεις. Ο Τσώρτσιλ του απάντησε πριν τον ανακαλέσει: “ Δεν θα με εκβιάσουν οι ληστές”, δηλαδή οι αντιστασιακοί!!

(5)Η Αντιστασιακή αντιπροσωπεία -ένα από τα σοβαρά λάθη της Αντίστασης, του ΕΑΜ, κυ-ρίως αποτελούνταν από μέλη των Οργανώσεων ΕΑΜ, ΕΔΕΣ, ΕΚΚΑ. Μέλη τους :α. Από το ΕΑΜ: Ηλ. Τσιριμώκος, Π. Ρούσος, Ανδρ. Τζίμας, Κ. Δεσποτόπουλος.β. Από τον ΕΔΕΣ: Κομν. Πυρομάγλουγ. Από την ΕΚΚΑ: Γ. Καρτάλης

(6)  Tην ΟΔΗΓΙΑ δες α. Π. Ενεπεκίδη: “Η Ελληνική Αντίσταση 1941-44” (Αθήνα “ΕΣΤΙΑ” 1964   σελ. 200)   β. Λ. Γουίντερ: “Η Αμερικανική Επέμβαση στην Ελλάδα 1943-1949” -Θεσ/νίκη1991 σελ. 16

(7)Δες σχετικά: α. Κ. Γκριτζώνα: “Ο Άρης Βελουχιώτης και οι Άγγλοι” -Αθήνα “ΓΛΑΡΟΣ”  1989 σελ. 79. β. ΕΚΘΕΣΗ Γερμανικής Αντικατασκοπείας ( Π. Ενεπεκίδη σελ. 188-190)