Η δράση των Ανταρτών στο Χέλι, από την ίδρυση του ΕΑΜ σε αυτό και την ορκωμοσία που πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο του 1943, μέχρι και τον Μάιο του 1944 που οι Γερμανοί έκαναν τις εκκαθαριστικές τους επιχειρήσεις στη περιοχή αυτή, είχε περιοριστεί στη σύλληψη, την παραπομπή σε δίκη , την καταδίκη και την εκτέλεση αντιφρονούντων πολιτών της Αργολίδας.
Καμιά ενέργεια δολιοφθοράς εναντίον των Γερμανών δεν έγινε στο Χέλι και καμιά σύγκρουση με τους Γερμανούς δεν πραγματοποιήθηκε στην περιοχή εκείνη. Όταν το Μάιο του 1944 εμφανίστηκαν οι Γερμανοί στο Χέλι, οι αντάρτες έγιναν άφαντοι από το Χέλι και άφησαν τους μυημένους από αυτούς Χελιώτες απροστάτευτους και έρμαιους στη διάθεση των
252
κατακτητών, οι οποίοι χωρίς καμιά διαδικασία τους έστησαν μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα.
Από τον Οκτώβριο του 1943 μέχρι και τον Μάιο του 1944, είχαν πιαστεί στον Αργολικό κάμπο, αλλά και μέσα από τις πόλεις Άργος και Ναύπλιο οκτώ ίσως και περισσότερα άτομα, τα οποία και εκτελέστηκαν στην περιοχή του Χελιού, κατηγορηθεντες σαν συνεργάτες των Γερμανών η ότι είχαν εκδηλωθεί φιλικά προς τους Γερμανούς πριν από τον πόλεμο του 1940.
Οι αντάρτες εύκολα μπορούσαν να μπουν τις νύχτες στις πόλεις Αργος και Ναύπλιο, γιατί οι Γερμανοί τη νύχτα περιορίζονταν μέσα στους καταυλισμούς των και μόνο ελάχιστα καίρια σημεία φύλαγαν και όλα αυτά ήσαν γνωστά στους αντάρτες, οι οποίοι όταν έμπαιναν μέσα στις πόλεις,
απέφευγαν τα σημεία εκείνα με μεγάλη προσοχή.
Τα άτομα που οι αντάρτες εκτέλεσαν στην περιοχή του Χελιού στην πάρα πάνω περίοδο είναι οι παρακάτω για τους οποίους η ταυτότητα τους είναι γνωστή.
1. ΣΠΑΝΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ: από την Πουλακίδα, παλαιός κομμουνιστής και συνεργάτης του Κωνσταντίνου Μάρα. Ο Σπανός είχε πιαστεί από τους Γερμανούς και ύστερα από πιέσεις και απειλές είχε προβεί σε αποκαλύψεις σε βάρος του ΕΑΜ και ιδιαίτερα του φίλου του Κωνσταντίνου Μάρα.
Οι αποκαλύψεις του αυτές θεωρήθηκαν προδοτικές και μια νύχτα οι αντάρτες τον έπιασαν στο χωριό του στην Πουλακίδα, μέσα στο σπίτι του. τον μεταφέρανε στο Χέλι όπου τον πέρασαν από Λαϊκό Δικαστήριο και τον καταδίκασαν σε θάνατο.
Μετά την καταδικαστική απόφαση εναντίον του, τον παρέδωσαν στην ΟΠΛΑ, όπου σε πρώτο στάδιο, δεμένο όπως τον είχαν άρχισαν να τον δέρνουν και να τον βασανίζουν. Οι βασανιστές σε αυτό το πρώτο στάδιο ήσαν Χελιώτες τους οποίους όριζαν οι αντάρτες. Στη συνέχεια τον οδήγησαν έξω από το χωριό όπου αναζητούσαν κατάλληλο μέρος, για την εκτέλεση του και την ταφή.
Τον μεταφέρανε σε μια περιοχή όπου τα παλαιά χρόνια υπήρχε ο οικισμός της Χώριζας και όπου σήμερα υπάρχουν εμφανή τα ερείπια δύο ανεμόμυλων και εκεί ψάχνοντας βρήκαν την κατάλληλη τοποθεσία, την όχθη ενός ρέματος όπου υπήρχε εκεί ένα παλαιό ασβεστοκάμινο. Εκεί τον εκτέλεσαν, άγνωστο με ποιο τρόπο, έπειτα τον πέταξαν μέσα στο ασβεστοκάμινο, όπου στη συνέχεια καταπλακώθηκε με πέτρες κλαδιά και χώματα και παρέμεινε εκεί μέσα θαμμένος και είναι άγνωστο αν αργότερα μεταφέρθηκαν τα οστά του ή όχι.
2. ΜΠΟΜΠΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ: Δεύτερος στη σειρά ήταν ο μόνιμος Αξιωματικός Μπόμπος Ανδρέας καταγόμενος από το Αργος όπου και έμενε. Και αυτός πιάστηκε στο σπίτι του στο Αργος και μεταφέρθηκε στο Χέλι όπου πέρασε από Λαϊκό Δικαστήριο και καταδικάστηκε σε θάνατο. Η κατηγορία εναντίον του ήταν ότι είχε συμμετάσχει στην κίνηση των Αξιωματικών στο Φάρμακα και μετά τη διάλυση της ομάδας αυτής των Αξιωματικών από τον ΕΛΑΣ, δεν προσχώρησε σε αυτό.
Και για τον Μπόμπο ακολούθησαν την ίδια διαδικασία πριν από την εκτέλεση. Αφού πρώτα τον έγδυσαν και τον έδεσαν πισθάγκωνα, για μια
253
ολόκληρη ημέρα είχαν ορίσει πάλι δύο Χελιώτες, οι οποίοι τον έδερναν συνεχώς και για αμοιβή τους έδωσαν το καινούργιο κοστούμι που φορούσε ο Μπόμπος.
Έπειτα μισοπεθαμένο τον έσυραν και τον οδήγησαν πίσω από το Νεκροταφείου του χωριού όπου και τον εκτέλεσαν εκεί και τον σκέπασαν έπειτα πρόχειρα με χώματα και πέτρες. Αργότερα οι δύο Χελιώτες Εαμίτες που τον έδερναν, έγιναν συνεργάτες των Γερμανών, αφού κατατάχθηκαν στα Τάγματα ασφαλείας.
3. ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΠΑΝΑΠΩΤΗΣ Πρόεδρος Μέρμπακα
4. ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΣ
5.ΤΟΜΠΡΑΣ ΤΑΣΟΣ
Και οι τρεις παραπάνω ήσαν από το Μέρμπακα, τους είχαν πιάσει στο χωριό τους και τους είχαν μεταφέρει στην περιοχή του Χελιού, ειδικότερα κοντά στο Μοναστήρι της Παναγίας. Και τους τρεις τους κατηγόρησαν για Γερμανόφιλους, γιατί σε ανύποπτο χρόνο και πριν από τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο, σε συζήτηση που είχε γίνει στο χωριό τους, είχαν εκδηλωθεί υπέρ των Γερμανών. Το φαινόμενο αυτό ήταν πολύ συνηθισμένο στα χωριά τότε πριν από τον πόλεμο του1940, όπου οι Έλληνες ήσαν χωρισμένοι σε δύο παρατάξεις, στους Αγγλόφιλους και τους Γερμανόφιλους. Με αυτή λοιπόν την κατηγορία, πέρασαν και οι τρεις από Λαϊκό Δικαστήριο και καταδικάστηκαν σε θάνατο.
Για αρκετές όμως ημέρες μετά την καταδικαστική απόφαση τους κρατούσαν δέσμιους εκεί στο Μοναστήρι, όπου συχνά τους επισκεπτόταν ένας Χελιώτης τσοπάνος, ο Παναγιώτης Οικονόμου (Ντούρος) που ήταν Κουμπάρος του Παναγιώτη Κυριάκου και τους εφοδίαζε με τρόφιμα. Κάποια μέρα όμως που πήγε ως συνήθως με τα τρόφιμα, δεν τους βρήκε εκεί, του είπαν δε οι αντάρτες ότι τους έδιωξαν από εκεί και τους μετέφεραν σε άλλη περιοχή, ενώ την ίδια ημέρα τους είχαν εκτελέσει και τους τρεις και τους είχαν θάψει στο μικρό Νεκροταφείο του Μοναστηριού.
6. Έκτο θύμα των Ανταρτών στο Χέλι ήταν ένας νέος από το Κατσίγκρι (Άγιο Αδριανό ). Τον είχαν φέρει στο χωριό όπου τον κρατούσαν δεμένο και σχεδόν γυμνό, με την κατηγορία ότι είχε προδώσει στους Γερμανούς κάποιον συγχωριανό του, ο οποίος πιάστηκε από τους Γερμανούς και εκτελέστηκε αμέσως. Πριν από την εκτέλεση όπως συνήθως, πάλι είχαν ορίσει δύο Χελιώτες οι οποίοι τον έδερναν για μια ολόκληρη ημέρα. Μετά τον ξυλοδαρμό αιμόφυρτο τον έσυραν και αυτόν κοντά στο Νεκροταφείο, όπου τον εκτέλεσαν και τον πέταξαν μέσα σε ένα λάκκο που υπήρχε εκεί κοντά και τον σκέπασαν με κλαδιά και πέτρες και έμεινε εκεί αρκετές ημέρες σχεδόν άταφος και δεν μπορούσε κανείς να πλησιάσει σε αυτό το μέρος από τη δυσοσμία που ανέδιδε το πτώμα του για αρκετό καιρό. Άγνωστο είναι και γι' αυτόν τι έγινε το πτώμα του.
7. ΒΟΒΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ: Αυτός είχε και το παρατσούκλι Καμπούρης. Τον είχαν πιάσει στο Αργός και τον μετέφεραν στο Χέλι που πέρασε από Λαϊκό Δικαστήριο και καταδικάστηκε σε θάνατο, οδηγήθηκε έπειτα στην Τραπεζώνα κοντά εκεί σε μια στέρνα του Καλή όπου και εκτελέστηκε και εκεί έμεινε σχεδόν άταφος, αφού πρόχειρα σκεπάστηκε με μερικά κλαδιά και πέτρες.
254
8. Το όγδοο θύμα των ανταρτών στο Χέλι ήταν ένας υπάλληλος του Πιπέρου από το Ναύπλιο πού τον είχαν μεταφέρει στο Χέλι, τον είχαν γυμνώσει και αυτόν και τον είχαν δέσει σε ένα σπίτι και εκεί πάλι είχαν βάλει ένα Χελιώτη και τον κτυπούσε συνέχεια μια ολόκληρη ημέρα, χωρίς να μπορεί να αντιδράσει καθόλου. Έπειτα τον οδήγησαν ψηλά στην Τραπεζώνα και εκεί κοντά στην τοποθεσία
"Γκούρι -Καπάκιτ" τον εκτέλεσαν και τον άφησαν έτσι άταφο, τροφή για τα όρνια και τα αγρίμια.
Πέρα από τις οκτώ αυτές εκτελέσεις που έγιναν στο Χέλι από τους αντάρτες, πιθανόν να έγιναν και άλλες που να μην υπέπεσαν στην αντίληψη των κατοίκων του χωριού, για να καταγραφούν στη μνήμη τους.
Γνωστό πάντως είναι ότι στο Χέλι μεταφέρονταν συχνά και άλλοι κρατούμενοι, τους οποίους στη συνέχεια τους εξαφάνιζαν οι αντάρτες και είναι άγνωστο , αν μερικοί από αυτούς εκτελέστηκαν στη περιοχή αυτή η αν τους μετέφεραν και τους εκτέλεσαν σε άλλη περιοχή ή κάποιους από αυτούς πιθανόν να τους άφησαν ελεύθερους η ακόμη είναι δυνατόν μερικοί από αυτούς, προκειμένου να σώσουν το κεφάλι τους να προσχώρησαν προσωρινά στους αντάρτες.
Πάντως προς την περιοχή της Τραπέζωνας και το βαθύ ρέμα πρέπει να έγιναν και άλλες εκτελέσεις, γιατί τσοπάνηδες της περιοχής εκείνης διηγούνταν αργότερα ότι συναντούσαν εκεί επάνω αντάρτες, καταματωμένους, οι οποίοι διηγούντο σε αυτούς, πως έσφαζαν τους προδότες με το μαχαίρι. Οι ίδιοι μάλιστα τσοπάνηδες έλεγαν ότι μαζί με τους καταματωμένους αντάρτες, ήσαν και άνθρωποι μέσα από το χωριό, βουτηγμένοι και αυτοί στο αίμα.
