59. Πόλεμοι από το 1897 μέχρι το 1922
Το 1829 τέλειωσε ο ένοπλος αγώνας των Ελλήνων εναντίον των Τούρκων, οπότε υπογράφεται ανακωχή και η Ελλάδα ανακηρύσσεται ανεξάρτητο πλέον Κράτος το οποίον αναγνωρίζεται αμέσως από όλα τα Ευρωπαϊκά Κράτη.
Το νέο όμως Ελληνικό Κράτος δεν είναι ακόμα η μεγάλη Ελλάδα, είναι περιορισμένο και περιλαμβάνει την Πελοπόννησο, τη Στερεά Ελλάδα και τις Κυκλάδες. Παραμένουν επομένως πολλές ακόμα αλύτρωτες περιοχές όπως η Θεσσαλία, η Ήπειρος, η Μακεδονία, η Θράκη, τα νησιά του Αιγαίου και Ιονίου Πελάγους κ.λ.π. Για το λόγο αυτό ενώ το ανεξάρτητο πλέον Ελληνικό Κράτος υπόγραψε συνθήκη ειρήνης με την Τουρκία, οι αλύτρωτοι Έλληνες δεν έπαψαν ποτέ να πολεμάνε τους Τούρκους και πάντοτε βρίσκονταν σε διαρκή επανάσταση εναντίον των, αλλά και το ανεξάρτητο Ελληνικό Κράτος αργότερα έκανε αρκετούς πολέμους για την απελευθέρωση των αλύτρωτων αδελφών μας.
α) Ελληνοτουρκικός Πόλεμος το 1897
Το 1897 κηρύχθηκε Ελληνοτουρκικός πόλεμος στον οποίο πήραν μέρος πολλοί Χελιώτες, αφού το όγδοο Σύνταγμα Πεζικού της τετάρτης Μεραρχίας που ήσαν εντεταγμένοι οι Χελιώτες κληρωτοί της περιόδου εκείνης, έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στον πόλεμο αυτό.
β) Βαλκανικοί πόλεμοι
Σημαντική επίσης ήταν η συμβολή των Χελιωτών στη νεώτερη Ελληνική Ιστορία από το 1912 που αρχίζουν οι Βαλκανικοί πόλεμοι. Εντεταγμένοι πάντα στο όγδοο Σύνταγμα Πεζικού, πήραν μέρος σε όλες τις μάχες για την απελευθέρωση της Ηπείρου και της Μακεδονίας.
Συγκεκριμένα στις 5-10-1912 η Τετάρτη Μεραρχία κινείται προς τα Σέρβια, όπου στις 4 το απόγευμα της 10-10-1912 καταλαμβάνει την Πόλη και ύστερα από δύο ημέρες καταλαμβάνει και τα στενά του Σαρανταπόρου, μοναδική τοποθεσία για την άμυνα των Τούρκων, έπειτα από σκληρή μάχη. Στη μάχη του Σαρανταπόρου οι Έλληνες σημείωσαν την πρώτη μεγάλη νίκη τους, στους αγώνες για την απελευθέρωση της βόρειας Ελλάδας. Η προέλαση των Ελληνικών Μεραρχιών, μεταξύ των
230
οποίων ,και η Τετάρτη, συνεχίζεται ακάθεκτα και στις 11 το πρωί της 20-10-1912 στα χέρια των Ελληνικών δυνάμεων βρίσκονται και τα Γιαννιτσά.
Η νίκη των Ελλήνων στα Γιαννιτσά συμπληρώνει τη νίκη του Σαρανταπόρου και αποτελεί για τον Ελληνικό Στρατό νέο τίτλο τιμής και δόξας. ΣΤΟ Σαραντάπορο και στα Γιαννιτσά οι Έλληνες είχαν 382 νεκρούς και 1.800 τραυματίες. Η προέλαση του Ελληνικού Στρατού συνεχίζεται ακάθεκτα προς τη Θεσσαλονίκη όπου στις 27-10-1912 ο Τούρκος Διοικητής ΤΑΞΙΜ-ΠΑΣΑΣ αναγκάζεται να παραδώσει την Πόλη και όλο το Στρατό από 25.000 άνδρες και 1.000 Αξιωματικούς μαζί με όλο το πολεμικό υλικό. 70 πυροβόλα, 30 πολυβόλα, 70.000 τουφέκια, πολλά πυρομαχικά και άφθονο βοηθητικό υλικό βρίσκονται στα χέρια του Ελληνικού Στρατού.
Τις επόμενες δέκα ημέρες τα Ελληνικά στρατεύματα ελευθερώνουν όλη τη δυτική Μακεδονία και την Κορυτσά και οι Τούρκοι όλης της περιοχής μαζεύονται στα Γιάννενα.
Από 21-11-1912 τα Ελληνικά Στρατεύματα πολιορκούν τα Γιάννενα και στις 8-12-1912 ενισχύονται οι πολιορκητές με δύο ακόμα Μεραρχίες Στρατού την τετάρτη και την έκτη. Στις 20-2-1913 γίνεται η τελική επίθεση για την κατάληψη της Πόλης και στις 22-2-1913 τα Ελληνικά Στρατεύματα μπαίνουν μέσα στην Πόλη και μέσα σε δέκα ημέρες, έπειτα από σκληρές μάχες, απελευθερώνουν όλη την Ήπειρο. Στις 19-6-1913 η τετάρτη και η πέμπτη Μεραρχίες αρχίζουν επιχειρήσεις για την απελευθέρωση της Κεντρικής Μακεδονίας. Δίνουν σκληρές μάχες στο Κιλκίς και στο Λαχανά όπου κατατροπώνουν τους Τούρκους. Οι μάχες όμως αυτές στοίχισαν στις δύο Μεραρχίες που έλαβαν μέρος 2.701 νεκρούς και τραυματίες.
γ) Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος
Το 1914 κηρύσσεται ο πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος όπου στην αρχή η Ελλάδα ήταν αμέτοχη. Από το Σεπτέμβρη όμως του 1916 μπήκε στον πόλεμο αυτόν εναντίον των Γερμανοβουλγάρων με μικρές στην αρχή δυνάμεις, για να κορυφωθεί η συμμετοχή της το Μάη του 1918 με δέκα συνολικά Μεραρχίες και στις 17 του Μάη 1918 οι συμμαχικές δυνάμεις μαζί με τις Ελληνικές Μεραρχίες, κατατρόπωσαν τους Γερμανοβουλγάρους στη μάχη του Σκρά. Οι δέκα Ελληνικές Μεραρχίες που πήραν μέρος στη μεγάλη αυτή επίθεση αντιπροσώπευαν το 34% της συνολικής συμμαχικής δύναμης του Μακεδόνικου Μετώπου, εναντίον των Γερμανοβουλγάρων.
Και σε αυτή τη μάχη πρωταγωνιστικό ρόλο έπαιξε το όγδοο Σύνταγμα της τετάρτης Μεραρχίας, όπου υπηρετούσαν όλοι οι Χελιώτες. Οι απώλειες των Ελλήνων στη μάχη αυτή ήσαν τρομερές, 834 νεκροί, 3.790 τραυματίες και 671 αγνοούμενοι. Στις 28 Ιουλίου 1920 υπογράφεται Π συνθήκη των Σεβρών που παραχωρεί στην Ελλάδα την Ανατολική Θράκη, την Ίμβρο, την Τένεδο, τα Δωδεκάνησα εκτός από τη Ρόδο και μια εκτεταμένη περιοχή της Σμύρνης από τα Μοσχονησια προς Βορά μέχρι τπ Μαγνησία προς Νότο και μέχρι το Σαλιχλή προς Ανατολάς.
231
δ} Μικρασιατική Καταστροφή
Δεν πέρασαν καλά-καλά 4 μήνες από τότε που υπογράφτηκε η Συνθήκη των Σεβρών που δημιούργησε την Μεγάλη Ελλάδα και ο Ελευθέριος Βενιζέλος προκήρυξε εκλογές για το Νοέμβριο του 1920. Το αποτέλεσμα των εκλογών αυτών άλλαξε τελείως το πολιτικό σκηνικό στην Ελλάδα. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο θριαμβευτής των Βαλκανικών Πολέμων, αυτός που δημιούργησε την Μεγάλη Ελλάδα, χάνει την εξουσία, επανέρχεται στην Ελλάδα ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος και μετά από λίγο καιρό αρχίζουν και πάλι οι πολεμικές επιχειρήσεις της Ελλάδας εναντίον της Τουρκίας. Τα Ελληνικά Στρατεύματα προελαύνουν ακάθεκτα και φθάνουν έξω από την Άγκυρα.
Μέχρι εκεί έφθασε η αλαζονεία των Κυβερνώντων τότε που προχωρούσαν, χωρίς να σκεφθούν να εδραιώσουν την κατοχή των Τουρκικών εδαφών που κάθε ημέρα κυρίευαν, Η τελευταία μάχη δόθηκε τον Αύγουστο του 1922 η οποία κατέληξε σε οδυνηρή ήττα των Ελλήνων, για να ακολουθήσει έπειτα η Μικρασιατική Καταστροφή που ήταν η μεγαλύτερη συμφορά του Νεωτέρου Ελληνισμού, με συνέπειες τη διάλυση της Ελληνικής Στρατιάς στη Μικρά Ασία, την πυρπόληση της Σμύρνης από τους Τούρκους, τις σφαγές, τις λεηλασίες και τις άλλες φρικαλεότητες των Τούρκων και προπάντων το ξερίζωμα 1,500.000 Ελλήνων από τις προαιώνιες εστίες των στη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη.
Σε όλους αυτούς τους Αγώνες από το 1897 μέχρι και το 1822, το Χέλι έδωσε στο βωμό των θυσιών τουλάχιστον έντεκα νεκρούς, τόσους μπορέσαμε από τις έρευνες που κάναμε να εξακριβώσουμε. Ίσως να υπάρχουν και άλλοι νεκροί που να μη μπορέσαμε να τους βρούμε.
Παραθέτουμε Ονομαστικό Κατάλογο των πεσόντων Χελίωτών στους Πολέμους από το 1897 μέχρι το 1922.
Βλαχοκυριάκος Αθανάσιος φονευθείς
Γεώργας Γεώργιος Ιωάννου φονευθείς
Κόλλιας Κυριάκος Νικολάου φονευθείς
Μανώλης ή Ξυπολιάς Χρίστος φονευθείς
Οικονόμου Δημήτριος Αναστασίου φονευθείς
Οικονόμου Ευάγγελος Δημητρίου αποβιώσας
Πίτσας Θεόδωρος Αθανασίου εξαφανισθείς
Σωτηρίου Δημήτριος Χαραλάμπους αποβιώσας
Τόσκας Γεώργιος Δημητρίου φονευθείς
Τόσκας Χαράλαμπος φονευθείς
Τριμπόνιας Αθανάσιος Δημητρίου φονευθείς
