ΚΑΛΟΣ ΣΑΣ ΜΗΝΑΣ
Ένα από τα ωραιότερα έθιμα της ελληνικής παράδοσης, μια από τις συνήθειες που κάνει εμάς τους μεγαλύτερους να αναπολούμε με νοσταλγία τις μέρες της αθωότητας της παιδικής μας ηλικίας, είναι το «βραχιολάκι του Μάρτη».
Πρώτη μέρα του Μαρτίου!
Η φύση αρχίζει για άλλη μια φορά να αναγεννάται και τα σημάδια της άνοιξης αρχίζουν πλέον να γίνονται όλο και περισσότερο εμφανή.
Είναι αλήθεια, ότι από εδώ και στο εξής κάθε μέρα που περνάει, την βλέπουμε να είναι λίγο μεγαλύτερη και λίγο πιο ζεστή από την προηγούμενη, μια και ο ήλιος κάνει όλο και περισσότερες ώρες αισθητή την παρουσία του, ανακτώντας την δύναμη του από τις κρύες και σκοτεινές μέρες του χειμώνα.
Από την εποχή ακόμα της αρχαίας Ελλάδας, οι μητέρες των μικρών παιδιών, συνήθιζαν να δένουν στον καρπό του χεριού των παιδιών τους, ένα κορδόνι από λευκό και κόκκινο νήμα, ώστε να τα προφυλάξουν από τις ακτίνες του μαρτιάτικου ήλιου, οι οποίες θεωρούνται, από πολλού ακόμα και σήμερα, πολύ επικίνδυνες.
Σήμερα το βραχιολάκι αυτό το αποκαλούμε με το όνομα «Μάρτης», όμως το έθιμο αυτό είναι παμπάλαιο και είναι ιδιαιτέρως σημαντικό το γεγονός, ότι ξεκινάει από τους μύστες των Ελευσινίων Μυστηρίων, οι οποίοι όπως είναι γνωστό, έδεναν μια παρόμοια κλωστή στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι, την οποία στην εποχή της αρχαίας Ελλάδας, ονομαζόταν «Κρόκη».
Το «βραχιολάκι του Μάρτη», συνηθίζεται να φοριέται κατά την διάρκεια ολόκληρου του μήνα. Σύμφωνα με την ίδια παράδοση, στο τέλος του μήνα, τα παιδάκια μπορούν να βγάλουν πλέον τον «μάρτη» τους και τότε πρέπει να ακολουθήσουν μία συγκεκριμένη διαδικασία.
Θα πρέπει να αναζητήσουν μία τριανταφυλλιά και να τον κρεμάσουν σε κάποιο από τα κλαδιά της, έτσι ώστε τα μάγουλά τους να γίνουν κόκκινα, όπως τα τριαντάφυλλα!
Στην συνέχεια, τον Μάρτη θα τον παραλάβουν τα χελιδόνια, που σαν αποδημητικά πουλιά που είναι, κάνουν και πάλι κάθε άνοιξη την εμφάνισή τους και θα τον χρησιμοποιήσουν για να στερεώσουν την νέα φωλιά που θα φτιάξουν.
Από την εποχή ακόμα της αρχαίας Ελλάδας, την Πρώτη ημέρα του Μαρτίου, συνηθιζόταν τα μικρά παιδιά να φτιάχνουν ένα ομοίωμα χελιδονιού και τραγουδώντας το ανάλογο τραγούδι να γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι, όπου παρουσίαζαν το ομοίωμα του χελιδονιού και ευχόταν υγεία και ευημερία στην οικογένεια την οποία επισκεπτόταν. Σαν αντάλλαγμα των ευχών, οι οικογένειες πρόσφεραν στα παιδιά από ένα αυγό.
ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΤΟ ΒΡΑΧΙΟΛΑΚΙ
Ο τρόπος με τον οποίο μπορούμε να κατασκευάσουμε το «βραχιολάκι του Μάρτη» είναι πάρα πολύ απλός. Το μόνο υλικό που θα χρειαστούμε είναι δύο συνηθισμένες κλωστές από αυτές που χρησιμοποιούμε στο κέντημα ή στο ράψιμο, από τις οποίες η μία θα πρέπει να είναι κόκκινη και η άλλη να είναι άσπρη.
Κάνουμε από έναν κόμπο στη μία άκρη της καθεμιάς κλωστής και τις στερεώνουμε κάπου με την βοήθεια μιας καρφίτσας. Στην συνέχεια βάζουμε την κλωστή ανάμεσα στις παλάμες μας και την στρίβουμε όσο γίνεται περισσότερο.
Όταν η κλωστή στριφτεί καλά, κάνουμε έναν κόμπο και στην άλλη άκρη της. Επαναλαμβάνουμε την ίδια διαδικασία και με τη δεύτερη κλωστή.
Όταν είναι έτοιμες στριμμένες και οι δύο κλωστές, τις πιάνουμε μαζί -κόκκινη και άσπρη- και τις τεντώνουμε. Έτσι όπως είναι η μία δίπλα στην άλλη, αν τις αφήσουμε από την μια άκρη, μπλέκονται από μόνες τους και σχηματίζουν το «βραχιολάκι» το οποίο είναι έτοιμο πλέον να το φορέσουμε.
Το «βραχιολάκι του Μάρτη», είναι ένα μόνο από τις πάμπολλες παραδόσεις του Μαρτίου, που είναι ένας μήνας με πλούσια λαογραφική παράδοση.
Η λαϊκή φαντασία έδωσε στον μήνα Μάρτιο πάρα πολλά παρατσούκλια, όπως Ανοιξιάτης (γιατί είναι ο πρώτος μήνας της Άνοιξης), Γδάρτης, Παλουκοκάφτης Κλαψομάρτης, Πεντάγνωμος (για το ευμετάβλητο του καιρού), Βαγγελιώτης (λόγω της γιορτής του Ευαγγελισμού), Φυτευτής, και άλλα δηλωτικά της φυσιογνωμίας του, που έχουν σχέση με ιδιότητες ή πράξεις που του αποδίδονται.
Τα πιο πολλά από αυτά βρίσκονται μέσα στις παραδόσεις και τις παροιμίες που έπλασε ο λαός για να εξηγήσει τις απότομες μεταβολές του καιρού ή ακόμα και τις βαρυχειμωνιές που παρατηρούνται μέσα στο Μάρτη και που πάντα είναι επικίνδυνες για τη γεωργία και την κτηνοτροφία.
Μερικές από τις πιο χαριτωμένες και ωραίες παροιμίες, πολλές από τις οποίες χρησιμοποιούμε ακόμα και σήμερα είναι οι εξής:
«Μάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκάφτης,
τα παλιά παλούκια καίει, τα καινούργια ξεριζώνει».
Για τις μεγάλες του παγωνιές λέμε:
«Τον Μάρτη χιόνι βούτυρο, μα σαν παγώσει μάρμαρο».
Για την αντιμετώπιση του κρύου που πολλές φορές τον Μάρτη είναι ιδιαίτερα δριμύ, υπάρχουν και πολλές άλλες παροιμίες:
«Φύλλα ξύλα για το Μάρτη να μην κάψεις τα παλούκια».
«Το Μάρτη φύλα άχερα μη χάσεις το ζευγάρι».
«Τσοπάνη μου την κάπα σου το Μάρτη φύλαγε την».
«Ο Αύγουστος για τα πανιά κι ο Μάρτης για τα ξύλα».
Τέλος, ποιος δεν γνωρίζει το ακόλουθο δίστιχο ποιηματάκι, που όλοι μας σίγουρα θυμόμαστε από τα μαθητικά μας χρόνια...
«Σαν ρίξει ο Μάρτης δυο νερά κι Απρίλης άλλο ένα,
χαράς σ' εκείνο το ζευγά πού χει πολλά σπαρμένα...».
Γιώργος Χαραλαμπίδης
