Στη Μεσαιωνική εποχή, τόσο στο οροπέδιο του Αραχναίου όσο και στις υπώρειες γύρω από αυτό, εκτός απο το. χωριό Χέλι και τέσσερις οικισμούς που υπάρχουν και σήμερα ακόμα, υπήρχαν και άλλοι οικισμοί που σήμερα δεν υπάρχουν πλέον. Τέτοιοι οικισμοί ήσαν:
1. Οικισμός στα Φρακια
2. Οικισμός στη Χώριζα
3 Οικισμός στη Βίλια και στη Βίλιζα
4. Οικισμός αγνώστου ονόματος και
5. Οικισμός*αγνώστου ονόματος επίσης
6
1) Οικισμός Φράκια
0 οικισμός αυτός βρισκόταν στο δρόμο που σήμερα ενώνει το χωρίο Αραχναίο με το χωριό Αγγελοκαστρο και σε αττόστοση τέσσερα ττερίττου χιλιόμετρα από το χωριό Αραχναίο Σήμερα η περιοχή Φράκια είναι μια εκτεταμένη καλλιεργήσιμη έκταση, στην οποία υπάρχουν και πολλά πηγάδια. Στα πηγάδια αυτά πριν από τον δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο ποτίζονταν το καλοκαίρι, αρκετές χιλιάδες γιδοπρόβατα που έβοσκαν στην περιοχή εκείνη, αλλά και σήμερα ακόμα υπάρχει σημαντικός αριθμός από μικρά ζώα τα οποία βόσκουν και ποτίζονται εκεί. Στην ίδια περιοχή καλλιεργούνται ακόμα και σήμερα αρκετά στρέμματα με αμπέλια.
Στον οικισμό αυτόν υπήρχε και εκκλησία η ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ. τα ερείπια της οποίας σώζονταν μέχρι τα πρόσφατα χρόνια. Σημερα επάνω στα ερείπια αυτής της εκκλησίας έχει κτιστεί μικρός Ναίσκος αφιερωμένος στην ίδια Αγία, ο οποίος και λειτουργείται συχνά από τους πιστούς του σημερινού Αραχναίου. Δεν ξέρω όμως αν το Ναίδριο αυτό έχει την ίδια μορφή που είχε η ερειπωμένη εκεί Εκκλησία.
Ο οικισμός αυτός πιθανότατα να ήταν οικισμός αρβανιτών από τους πρώτους που εγκαταστάθηκαν στο οροπέδιο του Αραχναίου γύρω στο 1463 μ.Χ. και που ίσως οι γηγενείς τότε κάτοικοι του Χελιού να τους παραχώρησαν αυτήν την τοποθεσία για την εγκατάσταση τους. Η ονομασία δε Φράκια πιθανόν να προέρχεται από την ονομασία FRAG που σημαίνει τσουχτερό κρύο.
Υπάρχει όμως και άλλη εκδοχή ο οικισμός αυτός να ήταν οικισμός στρατιωτών οι οποίοι είχαν εγκατασταθεί εκεί από την εποχή των ΔΕΛΑΡΟΣ και ήσαν φύλακες του δρόμου από τον Γκύκλο προς το Αγγελοκαστρο.
2) Οικισμός Χώριζα
Ο οικισμός αυτός βρισκόταν Ανατολικά του σημερινού Αραχναίου σε απόσταση δύο-τριών χιλιομέτρων περίπου. Στη τοποθεσία αυτή σημερα βρίσκονται μόνο σωροί από πέτρες διαφόρων μεγεθών που στα Αρβανίτικα λέγονται "Γκρμάδες" και που δεν είναι τίποτα άλλο. παρά ότι έχει απομείνει από τα ερείπια των σπιτιών που ήσαν εκεί κτισμένα.
"ΧΩΡΑ" στα Αρβανίτικα σημαίνει πόλη ή μεγάλος οικισμός και "ΧΩΡΙΖΑ," σημαίνει μικρός οικισμός ή προάστιο του μεγάλου οικισμού και συνεπώς η Χώριζα ήταν προάστιο του Χελιού.
Κοντά στον οικισμό αυτό μεταγενέστερα είχαν κτισθεί δύο ανεμόμυλοι που στην τελευταία περίοδο της λειτουργίας τους ανήκαν στον Αθανάσιο Πασπαλιάρη η Θανάσ-Μυλωνά όπως συνηθιζόταν να λέγεται από τους συγχωριανούς-του Χελιώτες.
Σήμερα οι ανεμόμυλοι αυτοί υπάρχουν ακόμη ερειπωμένοι βέβαια και Φυσικά εκτός λειτουργίας, αφού οι μεγάλες πέτρες έχουν μεταφερθεί από πολλά χρόνια στο χωριό και χρησιμοποιήθηκαν εκεί από άλλον Μυλωνά
7
που διατηρούσε μηχανοκίνητο Μύλο και λειτουργούσε μέχρι τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια.
3) Οικισμός Βίλια και Βίλιζα
Οι δύο αυτοί οικισμοί βρίσκονται στις ομώνυμες τοποθεσίες Νότια του Φρουρίου Γκύκλος. Τα τοπωνύμια Βίλια και Βίλιζα οφείλουν τις ονομασίες, τους στους Αλβανούς στρατιώτες που είχε φέρει ο Θεόδωρος Παλαιολόγος και παράγονται και τα δύο από την Αρβανίτικη λέξη ΒΙΓΛΑ ττου σημαίνει παρατηρητήριο. Η κατάληξη δε ζα είναι υποκοριστικό πολλών λέξεων των Αρβανιτών που σημαίνει μικρό. ( Βίλιζα ίσον μικρή Βίλια, Χώριζα ίσον μικρή χώρα κ.λ.π. )
Η θέση Βίλια παλαιότερα πρέπει να χρησιμοποιήθηκε σαν παρατηρητήριο από τους ΔΕΛΑΡΟΣ επειδή είχε οπτική σύνδεση με τον Γκύκλο και το Ξεροκαστέλι. Στους οικισμούς αυτούς ΒΙΑΙΑ και ΒΙΛΙΖΑ φαίνεται πώς είχαν εγκατασταθεί μόνιμα στρατιώτες-παρατηρητές που ίσως αυτοί με τις οικογένειες τους να αποτελούσαν και τους μοναδικούς κατοίκους των οικισμών αυτών.
Το Λατινογενές τοπωνύμιο "ΚΑΖΑΡΜΑ" που βρίσκεται στο δρόμο Ναυπλίου-Λυγουριού κοντά στο σημερινό Χωριό Άγιος Δημήτριος" και η οπτική σύνδεση Γκύκλου-Καζάρμας μέσω Βίλιων και Βίλιζας είναι ισχυρές ενδείξεις ότι ολόκληρο το οροπέδιο του Αραχναίου την εποχή εκείνη ανήκε στους ΔΕΛΑΡΟΣ, οι οποίοι όμως έχασαν την κυριαρχία τους εκεί μετά από τη μάχη κοντά στη θέση Καρύδι της Μεγαρίδας.
Με το όνομα Βίλια υπάρχουν πολλές τοποθεσίες όχι μόνο στην Αργολίδα αλλά και σε ολόκληρο τον Ελλαδικό χώρο κυρίως στα μέρη που πέρασαν η και εγκαταστάθηκαν Αρβανίτες και ο σκοπός τους ήταν ο ίδιος, η κατόπτευση των κινήσεων των Στρατευμάτων. Γνωστός είναι και ο οικισμός των Βίλιων της Αττικής κοντά στον Κορινθιακό Κόλπο που οι κάτοικοι του είναι στο σύνολον Αρβανίτες. Η ίδρυση του οικισμού των Βίλιων και Βιλιζών στην περιοχή της Αργολίδας πρέπει να τοποθετηθεί στην περίοδο 1388-1394 εποχή κατά την οποίαν αποδίδεται και το Αργός στους Βενετούς.
4) Οικισμός Αγνώστου Ονόματος
Ο οικισμός αυτός βρισκόταν κοντά στο χωριό Αραχναίο, εκεί που σήμερα βρίσκεται ο παλαιός Βυζαντινός Ναός "ΜΕΤΟΧΙ". Στη περιοχή αυτή και γύρω από το Ναό βρίσκονται και σήμερα ακόμα πολλά κεραμικά. Γνωστό είναι ότι το Μετόχι ήταν η παλαιά Μονή Ταλαντίου, προτού αυτή μεταφερθεί στη θέση που βρίσκεται σήμερα. Συνεπώς τα κεραμικά που βρίσκονται εκεί εν μέρει προέρχονται και από τα κελιά της Μονής που περιστοίχιζαν το Ναρ της, αλλά και από άλλα κτίσματα του οικισμού που υπήρχε εκεί κοντά. Με τους κατοίκους δε του οικισμού αυτού είχαν προστριβές συχνά ο Ηγούμενος και οι καλόγεροι της μονής και αυτό ήταν η κύρια αιτία να μεταφερθεί το Μοναστήρι στην καινούργια θέση που βρίσκεται σήμερα.
8
5) Οικισμός επίσης Αγνώστου1 Ονόματος
Ο οικισμός αυτός βρισκόταν απέναντι ακριβώς από το σημερινό χωριό Αραχναίο, λίγο πιο κάτω από τη θέση Κιάφα, από όπου περνάει σήμερα ο αμαξιτός δρόμος Αραχναίου-Άργους και Ναυπλίου. Και στη τοποθεσία αυτή υπάρχουν και σήμερα ακόμα πολλά κεραμικά και Γκρμάδες που φανερώνουν ότι εκεί υπήρχε οικισμός. Κοντά στην περιοχή αυτή υπάρχουν ακόμα τα ερείπια μικρού ναού του Αγίου Νικολάου. Τα μεταπολεμικά χρόνια είχαν μαζευτεί χρήματα για να ξαναχτιστεί ο μικρός αυτός Ναός, αλλά τελικά δεν έγινε τίποτα, πέρα από μια ατελή διάνοιξη δρόμου από την Κιάφα μέχρι τα ερείπια του Ναού που ακόμα και σήμερα είναι εμφανή.
Πέρα από τους παραπάνω αναφερομένους πέντε οικισμούς στη περιοχή του Αραχναίου, πιθανόν να υπήρχαν και άλλοι μικρότεροι οικισμοί και το συμπέρασμα αυτό βγαίνει από το γεγονός ότι απέναντι ακριβώς από το χωριό υπήρχαν ερείπια από άλλους Ναούς που σήμερα βέβαια δεν σώζονται τίποτα από αυτούς. Τέτοιοι Ναοί ήσαν της Αγίας Αικατερίνης, του Αγίου Ανδρέου, του Αγίου Ιωάννου, των Αγίων Ταξιαρχών κ.λ.π.
Η ύπαρξη όλων αυτών των Ιερών Ναών ίσως προϋποθέτει και την ύπαρξη αντίστοιχων οικισμών και που δικαιολογείται η ύπαρξη αυτών από την παραδοχή ότι οι πρώτοι Αρβανίτες κάτοικοι του Αραχναίου όταν ανέβηκαν εκεί επάνω πιθανόν να εγκαταστάθηκαν κατά οικογένειες (Φάρες) σε διάφορες τοποθεσίες και κάθε μια φάρα να αποτέλεσε δικό της οικισμό και να έκτισε και δική της Εκκλησία.
