Η Θεά Ειρήνη στην Αρχαία Ελλάδα

Στο κέντρο της Αγοράς της Αρχαίας Αθήνας δέσποζε το άγαλμα της θεάς Ειρήνης, προσωποποίηση της ειρηνικής κατάστασης των πραγμάτων, να κρατάει ένα μικρό αγοράκι τον Πλούτο, με το δεξί του χέρι απλωμένο προς το πρόσωπο της θεάς, ενώ με το αριστερό του χέρι να κρατάει το κέρας της Αμαλθείας που είναι σύμβολο της αφθονίας.

Η θεά Ειρήνη, μία από τις τρεις Ώρες, ήταν κόρη του Δία και της Θέμιδας, και ήταν αδελφή της Δίκης και της Ευνομίας που αποτελούν τα υπέρτατα αγαθά μιας κοινωνίας…

Μαζί φύλαγαν την είσοδο του Ολύμπου, και επιτηρούσαν την εύνομη ζωή των ανθρώπων.
Έργο τους ήταν να παρακολουθούν τα έργα των ανθρώπων…

Οι θεές Ώρες ήταν οι πρώτες που υποδέχτηκαν την Αφροδίτη και, αφού την έντυσαν, την συνόδεψαν στον Όλυμπο. Αναφέρεται πως ήταν βοηθοί του θεού Ήλιου και επιπλέον βοηθούσαν την θεά Χλωρίδα στο έργο της, στην βλάστηση της γης, ρυθμίζοντας τις εποχές του Χρόνου.

Στην Αθήνα αναφέρονταν ως Θαλλώ, Αυξώ και Καρπώ,όπου συμβολικά και κυριολεκτικά συμβόλιζαν την βλάστηση της φύσεως αλλά και του πνεύματος και των τεχνών σε περίοδο Ειρήνης,την δίκαιη διάταξη των βοσκότοπων όπως και την δίκαιη μεταχείριση των πολιτών,την Δικαιοσύνη.

Από τον Όμηρο μαθαίνουμε πως άνοιγαν και έκλειναν τις πύλες του Ολύμπου, με σύννεφα, και φρόντιζαν τα άλογα της Ήραςκαι βοηθούσαν τους Ολυμπιονίκες οργανώνοντας τις εποχές και προσθέτοντας την ισορροπία στη φύση.

ΤΑ ΑΘΕΑΤΑ ΣΠΗΛΑΙΑ ΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ ΟΠΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΟΥΝΤΑΝ ΠΑΝΑΡΧΑΙΕΣ ΤΕΛΕΤΕΣ

Ο Ιερός βράχος αποτέλεσε εδώ και χιλιάδες χρόνια τη βάση της Αθηναϊκής δημοκρατίας και του αρχαιοελληνικού πολιτισμού. Δεσπόζει σε ύψος 156 μέτρων και λόγω της πλεονεκτικής του θέσης επέτρεπε τον έλεγχο της περιοχής και οι απόκρημνες πλαγιές, τον έκαναν απρόσιτο στους εχθρούς. Στους πρόποδες του υπήρχαν οι πηγές της Κλεψύδρας και του Ασκληπιού, που ευνόησαν την εγκατάσταση των πρώτων κατοίκων της Αττικής στο ευρύχωρο πλάτωμα της κορυφής του βράχου. Κατά τη Μυκηναϊκή εποχή, η Ακρόπολη οχυρώθηκε με κυκλώπεια τείχη για να προστατεύονται τα ανάκτορα των βασιλιάδων. Τους επόμενους αιώνες, τη θέση των κατοικιών των Αθηναίων, πήραν σπουδαία αρχιτεκτονικά κτίσματα. Εκτός από τους εντυπωσιακούς ναούς που βρίσκονταν στην κορυφή του βράχου, στο εσωτερικό του ανακαλύφθηκαν σπηλιές, όπου οι Αθηναίοι λάτρευαν τους θεούς τους και πραγματοποιούσαν κάθε χρόνο τελετές προς τιμή τους. 

 

Σπήλαιο της Αγλαύρου στην ανατολική κλιτύ της Ακρόπολης 

 

 Μια από αυτές είναι το ιερό της Αγλαύρου, που βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της Ακρόπολης και θεωρείται το μεγαλύτερο σπήλαιο της πόλης. Σύμφωνα με την επιγραφή που βρέθηκε στον χώρο, το ιερό ήταν αφιερωμένο στην Άγλαυρο, κόρη του μυθικού βασιλιά της Αθήνας, Κέκροπα. Σύμφωνα με τον μύθο, κάποτε η Αθήνα πολιορκούνταν από εχθρικό στρατό και οι κάτοικοι απευθύνθηκαν στο μαντείο των Δελφών για να τους βοηθήσει. Ο χρησμός ανέφερε πως για να σωθεί η πόλη έπρεπε κάποιος να θυσιαστεί με τη θέληση του. Όταν το έμαθε η Άγλαυρος έπεσε από την Ακρόπολη και σκοτώθηκε. Οι Αθηναίοι για να την τιμήσουν διοργάνωναν κάθε χρόνο τα «Αγλαύρεια», όπου έφηβοι άντρες πήγαιναν με την πανοπλία τους στο σπήλαιο και έδιναν όρκο να υπερασπίζονται την πόλη τους στη θεά. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο από το σπήλαιο της Αγλαύρου οι Πέρσες ανέβηκαν στην Ακρόπολη το 480 π.Χ. και την έκαψαν. 

 Ιερά Σπήλαια Πανός, Διός και Απόλλωνα

 

Σπήλαια Πανός, Διός και Απόλλωνα Υπακραίου. Το σπήλαιο του Πανός την περίοδο του χριστιανισμού μετατράπηκε σε εκκλησάκι του Αγίου Αθανασίου. 

 

Ερέχθειο: Ποια είναι η «σκοτεινή» ιστορία και οι μύθοι που... κρύβει;

Το Ερέχθειο είναι από τους πιο ιδιόρρυθμους ναούς της ελληνικής αρχαιότητας. Η ονομασία του, που παραπέμπει στο μυθικό βασιλιά της Αθήνας Ερεχθέα, είναι μεταγενέστερη και αναφέρεται μόνο στον Παυσανία (έστι δε και οίκημα Ερεχθείον καλούμενον, 1, 26,5) και στον Πλούταρχο (843Ε).

Παλαιότερα ήταν γνωστός με την ονομασία ο νεώς ο αρχαίος της Αθηνάς ή απλούστερα ο αρχαίος νεώς ή περιφραστικά ο νεώς ο εν πόλει εν ω το αρχαίον άγαλμα, αφού κτίστηκε στη θέση του παλαιότερου ναού της Αθηνάς.

Προβληματική παραμένει η χρονολόγηση του ναού. Υπάρχουν δύο διαφορετικές απόψεις. Σύμφωνα με την πρώτη ο ναός κτίστηκε κατά τη διάρκεια του πελοποννησιακού πολέμου, ανάμεσα στο 421 με 406 π.Χ., με μια πιθανή διακοπή γύρω στο 413 π.Χ. εξαιτίας της ήττας στη Σικελική Εκστρατεία. Σύμφωνα με τη δεύτερη άποψη που τη διατύπωσε ο W. Dorpfeld, η ανέγερση ξεκίνησε ανάμεσα στο 438 - 431 π.Χ. Ο ναός αποτελούσε μέρος του οικοδομικού προγράμματος του Περικλή, μαζί με τον Παρθενώνα και τα Προπύλαια, με πιθανό αρχιτέκτονα τον Μνησικλή.

Από μια επιγραφή που βρέθηκε στην Ακρόπολη πληροφορούμαστε ότι κατά την επανάληψη των εργασιών αρχιτέκτονας την πρώτη χρονιά ήταν κάποιος Φιλοκλής, που αντικαταστάθηκε τη δεύτερη χρονιά από τον Αρχίλοχο. Η ιδιορρυθμία του ναού οφείλεται στο σχήμα του που είναι διαφορετικό από το συνηθισμένο σχήμα των αρχαίων ναών και οφείλεται:

α) στην ανωμαλία του εδάφους, μια και το έδαφος δεν ήταν επίπεδο,

β) στο γεγονός ότι στο κτίριο έπρεπε να συμπεριληφθούν οι παλαιότερες λατρείες,

γ) οι μυστηριακού χαρακτήρα λατρείες που τελούνταν επέβαλαν μια εντελώς διαφορετική μορφή κτιρίου.

Ο ναός αρχικά ήταν αφιερωμένος στη λατρεία των δύο κύριων θεοτήτων της Αττικής, της Αθηνάς και του Ποσειδώνα (θεοί σύνναοι). Ο Ποσειδώνας, άγνωστο σε ποια χρονική στιγμή, ταυτίστηκε με τον Ερεχθέα. Υπήρχαν βωμοί για τον Ήφαιστο, τον Βούτο, ενώ εδώ κατοικούσε και ο "οικουρός όφις". Το κτίριο στην αρχή πρέπει να ήταν χωρισμένο σε δύο μέρη, ένα ανατολικό και ένα δυτικό. Η αρχική διαίρεση του ναού δε μας είναι γνωστή, εξαιτίας των αλλεπάλληλων μετατροπών στο πέρασμα των χρόνων.

Σύμφωνα με την Alexandra Lesk ο ναός καταστράφηκε από πυρκαγιά τον 3ο αι. π.Χ. η οποία ακολουθήθηκε, πιθανώς, από μεγάλου μεγέθους επιδιορθώσεις, στα τέλη του 2ου αι. π.Χ. Παρεμβάσεις στο ναό ίσως σημειώθηκαν και κατά τη μετατροπή σε λατρευτικό χώρο της Julia Domna στο 2ο αι. π.Χ. Γύρω στα τέλη του 4ου αι. μ.Χ. ο λατρευτικός χώρος του ιερού της Αθηνάς Πολιάδας ενοποιήθηκε με τους χώρους λατρείας του Βούτου και του Ηφαίστου σε ενιαίο χώρο με κίονες, τον οποίο κάλυπτε τοξοειδής θολωτή στέγη. Τον 6ο με 7ο αιώνα ο ναός μετατράπηκε σε κτίριο τύπου βασιλικής και χωρίστηκε σε τρία κλίτη.

Μύθοι σχετικοί με το Ερέχθειο

Ο Κέκροπας

Ο Κέκροπας ήταν πανάρχαια μορφή της Αττικής, αυτόχθονας, γεννημένος από την ίδια τη Γη, και διφυής ως προς τη μορφή, δηλαδή, από τη μέση και πάνω ήταν άνθρωπος και από τη μέση και κάτω φίδι. Παντρεύτηκε την Άγραυλο και γέννησε μαζί της τον Ερυσίχθονα -που πέθανε νωρίς- την Άγραυλο (αυτή που μένει στους αγρούς), την Έρση (δροσιά) και την Πάνδροσο. Καθώς έγινε βασιλιάς, ο τόπος που μέχρι τότε ονομαζόταν Ακτική ή Ακτή, από το όνομα του Ακταίου, μετονομάστηκε σε Κεκροπία. Ο Κέκροπας κατοίκησε πάνω στο βράχο, αφού πρώτα έκτισε τα τείχη. Όταν έφτασαν από τη θάλασσα οι Κάρες και από τη στεριά οι Βοιωτοί, ο Κέκροπας, για να τους αντιμετωπίσει, σκέφτηκε να μαζέψει τους κατοίκους που ως τότε ζούσαν σκόρπιοι και να τους βάλει να μείνουν σε χωριά που μετά τα οργάνωσε σε ενιαία πόλη. Με τους κατοίκους ενωμένους αντιμετώπισε τους εισβολείς.

Μυρμιδόνες, τα μυρμήγκια που έγιναν τρομεροί πολεμιστές στον στρατό του Αχιλλέα

Ο ομηρικός μύθος λέει ότι η πανοπλία τους ήταν ασήκωτη και στον Τρωικό πόλεμο κυρίευσαν συνολικά 23 πόλεις.

Στην Αρχαία Ελλάδα ο πόλεμος ήταν καθημερινό φαινόμενο στις κοινωνίες και οι στρατιώτες που πολεμούσαν ήταν σεβαστοί από τους πολίτες. Εκτός από τους Σπαρτιάτες του Λεωνίδα, υπήρχαν πολλές φυλές στον ελλαδικό χώρο που φημίζονταν για την ανδρεία

και τις πολεμικές τους ικανότητες. Μία από αυτές ήταν οι Μυρμιδόνες του Αχιλλέα, που ταξίδεψαν στην Τροία για να πολεμήσουν στο πλευρό του. Διακρίθηκαν για την τόλμη και την αποτελεσματικότητά τους στο πεδίο της μάχης.

Ο μύθος των Μυρμιδόνων

Οι Μυρμιδόνες κατάγονταν από τον Αιακό, τον γιο του Δία και της Αίγινας. Σύμφωνα με έναν από τους μύθους, η Ήρα για να εκδικηθεί την απιστία του συζύγου της έστειλε στο νησί του Αισώπου, την Αίγινα, τρία φίδια. Τα ερπετά δηλητηρίασαν το νερό και όλοι οι κάτοικοι του νησιού βρήκαν τραγικό θάνατο. Ο μόνος που επέζησε, ήταν ο Αιακός.Τότε η μητέρα του Αίγινα, για να μην είναι μόνος του, παρακάλεσε τον Δία να τον βοηθήσει.

«Ο Δίας μετέτρεψε τα μυρμήγκια που βρισκόταν σε ένα σάπιο κορμό δέντρου σε ανθρώπους, τους Μυρμιδόνες.»

Μυρμιδόνες

Ο Αιακός απέκτησε τρεις γιους. Ένας από αυτούς ήταν ο Πηλέας, ο οποίος, αφού σκότωσε τον έναν αδερφό του, κατέφυγε με μερικούς Μυρμιδόνες στην περιοχή της Φθίας, τη σημερινή ανατολική Φθιώτιδα και δημιούργησε το βασίλειο των Μυρμιδόνων. Ο Πηλέας παντρεύτηκε τη θεά της θάλασσας, Θέτις, και απέκτησαν έναν γιο, τον Αχιλλέα.

Ο Αχιλλέας ήταν άτρωτος και υπό τη βασιλεία του οι Μυρμιδόνες γνώρισαν μεγάλη δόξα, όταν πήραν μέρος στον πόλεμο της Τροίας.

Οπλισμός Η πανοπλία των πολεμιστών έπαιζε σημαντικό ρόλο στην προστασία τους από τα χτυπήματα των εχθρών. Ήταν έμβλημα κύρους και ήταν διαφορετική για κάθε φυλή. Ήταν βαριά και συνήθως κατασκευάζονταν από χαλκό και μπρούτζο. Η πανοπλία των Μυρμιδόνων είχε καφέ χρώμα όπως και τα μυρμήγκια, από τα οποία κατάγονταν.

Η Θέτις παραλαμβάνει από τον Ήφαιστο την ασπίδα του Αχιλλέα

Η πιο περίτεχνη και καλύτερη πανοπλία άνηκε στον βασιλιά τους, τον Αχιλλέα, καθώς την είχε κατασκευάσει ο θεός Ήφαιστος. Κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Τροία, ο Αχιλλέας έχασε την πανοπλία του, όταν ο Πάτροκλος την φόρεσε για να παραπλανήσει τους Τρώες και σκοτώθηκε από τον Έκτορα. Τότε η μητέρα του Αχιλλέα, Θέτις, ζήτησε από τον Ήφαιστο να του φτιάξει μια καινούργια. Η νέα του ασπίδα του ήταν ένα έργο τέχνης και περιγράφεται με κάθε λεπτομέρεια από τον Όμηρο. Από το κέντρο ως την άκρη της υπήρχαν λαξευμένες παραστάσεις με εικόνες από τη θάλασσα, τον ουρανό, τη γη , το ήλιο το φεγγάρι και τα αστέρια. Ο Ήφαιστος είχε χαράξει πάνω στην ασπίδα δύο πολιτείες, στη μία οι άνθρωποι παρουσιάζονταν να ζουν ειρηνικά και στη δεύτερη με πόλεμο. Η ασπίδα του Αχιλλέα εξιστορούσε τη χαρά της ειρήνης και τη συμφορά του πολέμου.

Έχει ενδιαφέρον: Δείτε τι έτρωγαν οι Αρχαίοι Έλληνες – Αυτά είναι τα μυστικά της ευζωίας τους!

Πώς τρέφονταν οι άνθρωποι στην Αρχαία Ελλάδα; Θα εκπλαγείς όταν διαβάσεις ποια τροφή, που σήμερα θεωρείται «απαγορευμένη», έτρωγαν καθημερινά και ποιο γεύμα της ημέρας θεωρούσαν το πιο σημαντικό.
Οι συνήθειες των αρχαίων Ελλήνων δεν βασίζονταν στην ταχύτητα και την εξοικονόμηση χρόνου όπως του σύγχρονου ανθρώπου, αλλά προέκυπταν από μια βαθιά και λεπτομερή μελέτη των αναγκών του σώματος και του πνεύματος.
Η διατροφή τους, που αποτελούσε ένα σημαντικό κομμάτι της φιλοσοφικής τους θεώρησης, υπάκουε σε κανόνες που συνδύαζαν την απόλαυση με την ευεξία. Είναι πολύ ενδιαφέρον λοιπόν να γνωρίσουμε πώς φρόντιζαν εκείνοι μια από τις πιο βασικές ανάγκες τους, ακόμα κι αν σήμερα είναι δύσκολο να ακολουθήσουμε κατά γράμμα το διατροφικό τους πρόγραμμα.
Σε αντίθεση με αυτό που πολλοί διατροφολόγοι υποστηρίζουν σχετικά με τα οφέλη ενός πλουσιοπάροχου πρωινού, οι αρχαίοι Έλληνες και δη οι Αθηναίοι, έτρωγαν ξεκινώντας τη μέρα τους ένα πολύ λιτό γεύμα που περιελάμβανε το «ακράτισμα», δηλαδή λίγο κριθαρένιο ψωμί, βουτηγμένο σε ανέρωτο κρασί (ο άκρατος οίνος). Μερικές φορές πρόσθεταν ελιές και σύκα.
Πιο συχνά όμως το πρωινό τους περιοριζόταν στον «κυκεώνα», ένα ρόφημα από βρασμένο κριθάρι, αρωματισμένο με μέντα ή θυμάρι, που πίστευαν ότι έχει θεραπευτικές ιδιότητες. Ακόμα μια αντίθεση των αρχαίων με τους σύγχρονους Έλληνες είναι το δείπνο.
Σήμερα ο περισσότεροι γιατροί συμβουλεύουν το βραδινό μας γεύμα να είναι ελαφρύ και να το καταναλώνουμε πριν από τις 20:00. Κι όμως για τους αρχαίους το δείπνο ήταν το βασικό γεύμα της ημέρας και το έτρωγαν μόνο μετά τη δύση του ηλίου!
Μάλιστα αυτό το γεύμα ήταν πολύ πλούσιο και συνοδευόταν και από επιδόρπια, τα λεγόμενα τραγήματα, που μπορεί να ήταν φρούτα φρέσκα ή ξηρά, κυρίως σύκα, καρύδια, σταφύλια ή γλυκά με μέλι. Το μεσημέρι συνήθιζαν να τρώνε ψάρια, όσπρια, ή πρόχειρα φαγητά όπως ψωμί, τυρί, ελιές, αυγά, ξηρούς καρπούς και φρούτα.
Επίσης μια τροφή που ποτέ δεν έλειπε από το τραπέζι τους ήταν το κρέας. Φυσικά οι πρώτες ύλες εκείνη την εποχή ήταν πολύ πιο «καθαρές», καθώς τα ζώα στρέφονταν μόνο από τη φύση, ενώ οι καρποί της γης ήταν ανόθευτοι , χωρίς χημικά ή φυτοφάρμακα.
Οπότε η κατανάλωση κρέατος, ακόμα και σε καθημερινή βάση, δεν ήταν καθόλου επιβαρυντική για τον οργανισμό. Οι αρχαίοι έδειχναν ιδιαίτερη προτίμηση στο χοιρινό και στο μοσχάρι, ενώ σπανιότερα έτρωγαν κατσίκι και αρνί. Επίσης αγαπούσαν πολύ και το κυνήγι , κυρίως τις τσίχλες, τα ορτύκια και τα ελάφια. Μάλιστα, για να είναι μαλακά τα κρέατα έκαναν ότι και εμείς σήμερα, δηλαδή τα μαρίναραν, κυρίως με χορταρικά.

Οι σύζυγοι του Διός

Ο Δίας ή Ζεύς γιός του Κρόνου και της Ρέας ήταν ο μέγιστος θεός του αρχαιοελληνικού δωδεκάθεου ο πατέρας θεών και ανθρώπων, εκτός απο την επίσημη σύζυγο του Ήρα αναφέρονται πληθώρα απο γυναίκες και ερωμένες με τις οποίες απέκτησε αμέτρητα παιδιά.

Ως σύζυγοι του Διός αναφέρονται οι παρακάτω:

1η η ΜΗΤΙΣ
ΜΗΤΙΣ = Η πονηριά, η καπατσοσύνη.

Αυτή επέτρεψε στον πρωτόγονο Άνθρωπο να επιβιώσει στην άγρια Φύση. Ο Άνθρωπος, ακόμη, δεν καλλιεργεί, δεν ζει σε οργανωμένες κοινωνίες.

Με αυτήν αποκτά το πρώτο τέκνο του, την ΑΘΗΝΑ (θεά της Σοφίας), μ` έναν τρόπο εξαιρετικά συμβολικό. Η ΜΗΤΙΣ είναι έγκυος στην Αθηνά, όταν ο Ζευςς την καταπίνει, εξ αιτίας χρησμού ότι κάποιο επόμενο τέκνο του, θα τον ανατρέψει-καταστρέψει.

Η Μήτις παρέμεινε μόνιμα στην κοιλιά του ενώ η ΑΘΗΝΑ εξήλθε αργότερα από το κεφάλι του.

Συμβολισμός: Η Πονηριά (Πανουργιά) «χωνεύεται» (εξελίσσεται) και αν και παραμένει (δεν χάνεται),«μεταλλάσσεται» σε ΣΟΦΙΑ.

ΣΟΦΙΑ = σύνδεση της γνώσης με την εμπειρία, η σφαιρική κρίση, η αντίληψις καταστάσεων και γεγονότων.

Αν παραμείνει μόνον «πονηριά», θα καταστρέψει τον φορέα της.

2η η ΘΕΜΙΣ
ΘΕΜΙΣ = Αυτό που έχει τεθεί (τίθημι), αυτό που ισχύει.

Εδώ εμφανίζεται η «Δικαιοσύνη», ο Άνθρωπος δημιουργεί «κοινωνίες» με κανόνες δικαιοσύνης.

Με τις κόρες τους, τις ΩΡΕΣ (= Εποχές) και τις ΜΟΙΡΕΣ (= μοιρασιά, μερίδιο), δηλώνεται ότι ο Άνθρωπος, αρχίζει να οργανώνει την ζωή του ανάλογα με τις εποχές και ν` αντιλαμβάνεται ότι λαμβάνει «μερίδιο» ανάλογα με τις πράξεις του (και όχι με βάση το «πεπρωμένο» του).

Ο Άνθρωπος δεν έχει «πεπρωμένο». Το δημιουργεί μόνος του με τις πράξεις του και τις παραλείψεις του. «Αιτία ελομένου Θεός αναίτιος» = Ο Θεός είναι αναίτιος για ό,τι (με ελεύθερη βούληση) επιλέγει ο Άνθρωπος.

3η η ΕΥΡΥΝΟΜΗ
ΕΥΡΥΝΟΜΗ = Εύρος + Νόμος (οι νόμοι διευρύνονται).

Εμφανίζεται το ΚΑΛΛΟΣ, ο θαυμασμός της μορφής (ευμορφία, ομορφιά).

Ο Άνθρωπος ξεπερνά την ζωώδη σεξουαλική ικανοποίηση και αρχίζει να θαυμάζει τα φυσικά προσόντα κάθε ατόμου αλλά και της Φύσεως.

Οι κόρες τους, οι 3 ΧΑΡΙΤΕΣ (ΑΓΛΑΪΑ, ΕΥΦΡΟΣΥΝΗ, ΘΑΛΕΙΑ):

ΑΓΛΑΪΑ = φωτεινή, λαμπερή.

ΕΥΦΡΟΣΥΝΗ = η έχουσα καλή φρόνηση.

ΘΑΛΕΙΑ = η δροσιά.

Δηλώνουν την νέα κατάσταση στην εξέλιξη του Ανθρώπου.